Blakernai
Yunanca: Βλαχέρναι | |
  Blakernai Türkiye haritasındaki konumu. | |
| Diğer adı | Ayvansaray |
|---|---|
| Konum | Fatih, İstanbul, Türkiye |
| Tür | Yerleşim yeri |
| Parçası | Konstantinopolis |
| Sit ayrıntıları | |
Blakernai (Yunanca: Βλαχέρναι) Bizans İmparatorluğu başkenti Konstantinopolis'in kuzeybatı kesiminde bir semt. Doğu Hristiyanlığı'nın Kutsal su mekanıdır ve birçok öne çıkan kilise buraya inşa edilmiştir. Bilhassa en tanınanı Meryem Ana Kilisesidir (Panagia Blacherniotissa), bu kilise imparatoriçe Pulcheria tarafından yaklaşık 450 yılında inşa ettirilmiş, imparator I. Leo tarafından genişletilmiş, I. Justinianus tarafından 6. yüzyılda yenilenmiştir.[1]
Günümüzde bu alan İstanbul'un Avrupa Yakası'nda Fatih ilçesinde Ayvansaray semti olarak bilinmektedir. Meryem Ana ile özdeşleşen kutsal kaynak hala ziyaret edilmekte ve Türkçe Ayazma olarak adlandırılmaktadır. Bu kelime Yunanca "kutsal su" anlamına gelen hagiasma (Grekçe: ἁγίασμα) kelimesinden türemiştir.
Etimoloji
[değiştir | kaynağı değiştir]Rumen filolog Ilie Gherghel, Blakernai (Blachernae) üzerine yazdığı çalışmasında, bunun muhtemelen bir Ulah'ın (bazen Blach veya Blasi olarak yazılır) adından türediği sonucuna vardı.[2] Gherghel, Genesios gibi eski tarihçilerden ve Suidas adlı Yunan sözlüğünden verileri karşılaştırdı ve günümüz Blakernai bölgesinde küçük bir Ulah kolonisi'nin varlığından bahsetti. Lisseanu da benzer görüşleri savundu.[3] Blakernai adı, vakanüvis ve keşiş olmuş bir Bizans asilzadesi Aziz Theofanis 513 yılında Flavius Vitalianus'un İmparator I. Anastasius'a karşı ayaklanmasıyla bağlantılı bir eserinde ortaya çıktı.[4]
Ancak, Skarlatos Byzantios'un etkili eseri Constantinople Cilt I'de, bölgenin, yerel halkın orada bol miktarda yakaladığı ve Blakernai olarak adlandırdığı Lakernai balık türünden adını aldığına dair Yunan geleneğinden bahsetmesi önemlidir.[5]
Ilie Gherghel'e göre, Ulah kelimesi, Bizans İmparatorluğu ile temas kuran Vikingler aracılığıyla Cermen ve Slav dünyasında tanındı. Ulah kelimesinin Bizans kökeni, Tuna'nın güneyindeki Romenler hakkında vlachorynchini (Rynchos nehri yakınındaki Ulahlar) adıyla bahsedilen ilk kayıtlardan birinin, 17. yüzyılda yazılan ancak 9. yüzyıl Bizans kaynağına dayanan Konstamonitou Manastırı hakkındaki tarihi bir kayıtta bulunduğunu düşünen tarihçi Stelian Brezeanu tarafından desteklenmektedir.[6]
Bizans dönemi
[değiştir | kaynağı değiştir]Bu mahalle, 5. yüzyılın başlarında yazılan Notitia Urbis Constantinopolitanae adlı eserde XIV. bölge olarak kaydedilmiş ve kendi surlarıyla çevrili olduğu belirtilmiştir.[7] Bu mahalle, Theodosius Surları'nın inşasıyla şehre bağlanmıştır, ancak Aziz Meryem Kilisesi, İmparator Heraklius (610-641) tarafından etrafını çevrelemek için başka bir sur inşa edildiği 627 yılına kadar surların dışında kalmıştır.[8] O zamana kadar kilise, şehrin başlıca Meryem tapınağı[8] ve - yalnızca imparatorların ikametgâhı yakınında olduğu için bile - Ayasofya'dan sonra Konstantinopolis'teki en önemli ikinci kilise haline gelmişti. 1347'de İmparator VI. John Kantakouzenos (1347–1354), Ayasofya yerine orada taç giydi.
Kilisenin güneyinde ve şehrin Yedinci Tepesi üzerinde, ilk olarak MS 500 civarında inşa edilen İmparatorluk Blaherne Sarayı bulunuyordu. Komnenoslar döneminde, şehrin doğu ucundaki eski Büyük Saray'ın yerini alarak favori imparatorluk ikametgâhı haline geldi.[8] Latin imparatorları Bukoleon Sarayı'na dönmesine rağmen, restore edilen Bizans İmparatorluğu'nun Paleologos imparatorları, Blahernae Sarayı'nı yeniden ana ikametgâhları olarak kullandılar.[8] Birden fazla binadan oluşan bir kompleks olan Blaherne Sarayı'nın başlıca ayakta kalan yapıları, Porphyrogenitus Sarayı (Tekfur Sarayı) ve Anemas Zindanı olarak adlandırılan yapıdır.
Mayıs 1453'te Konstantinopolis'in Osmanlılar tarafından alınmasının ardından, Sultan'ın ikametgâhı, Bizans'ın antik akropolünün bulunduğu yerde, o zamana kadar tamamen harabe haline gelmiş olan Büyük Saray'ın orijinal yerinin karşısında bulunan Topkapı Sarayı'na taşındı ve Blakernai bölgesi (Porphyrogenitus Sarayı hariç) kullanım dışı kaldı.
Bizans Papalığı döneminde, Roma'nın Yunan mahallesine bakan Aventine Tepesi'nin bir kısmı ad Balcernas veya Blachernas olarak bilinirdi.[9]
Galeri
[değiştir | kaynağı değiştir]-
-
Bizans dönemi Konstantinopolis. -
At üstünde Bizans İmparatoru Theofilos, Meryem Ana kilisesini ziyaret ederken.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- Özel
- ^ ODB, "Blakernai", pp. 293.
- ^ Gherghel 1920, ss. 4–8
- ^ G. Popa Lisseanu, Continuitatea românilor în Dacia, Editura Vestala, Bucuresti, 2014, p.78
- ^ Theophanes Confessor. In: Fontes Historiae Daco-Romanae, București, Institutul de studii Sud-Est Europene, 1970, p.599
- ^ Byzantios, Skarlatos. Constantinople Volume I. Haris Theodorelis-Rigas tarafından çevrildi. ISBN 9786054640652.
- ^ Stelian Brezeanu, O istorie a Bizanțului, Editura Meronia, București, 2005, p. 126
- ^ van Millingen 1899, s. 119.
- ^ a b c d Kazhdan, Alexander Petrovich, ed. (1991). Oxford Dictionary of Byzantium. New York, New York and Oxford, United Kingdom: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-504652-6.
- ^ Ekonomou, Andrew J. 2007. Byzantine Rome and the Greek Popes: Eastern influences on Rome and the papacy from Gregory the Great to Zacharias, A.D. 590–752, page 42. Lexington Books.
- Genel
- Alexander Kazhdan, (Ed.) (1991). The Oxford Dictionary of Byzantium (İngilizce). Oxford ve New York: Oxford University Press. ISBN 0-19-504652-8.
- van Millingen, Alexander (1899). Byzantine Constantinople: The Walls of the City and Adjoining Historical Sites. London, United Kingdom: John Murray. 3 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Eylül 2015.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- I. Gherghel on etymology 16 Nisan 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Church of Panagia of Blachernae
- 3D Reconstruction of the Blachernae Walls at the Byzantium 1200 Project 6 Ekim 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.