Bilişim sayfasının kaynağını görüntüle

{{temizleme|Mayıs 2014}}
{{Bilim}}
'''Bilişim''', '''bilişim bilimi''' ya da '''bilgisayar bilimi''',<ref>{{web kaynağı|url=http://www.tdk.gov.tr/TR/Genel/BelgeGoster.aspx?F6E10F8892433CFFAAF6AA849816B2EF84F7074C9A43DB97|başlık=Bilgisayar Terimleri Karşılıklar Kılavuzu - "Computer Science"|arşivurl=https://web.archive.org/web/20111006044846/http://www.tdk.gov.tr/TR/Genel/BelgeGoster.aspx?F6E10F8892433CFFAAF6AA849816B2EF84F7074C9A43DB97 |arşivtarihi=6 Ekim 2011|yayıncı=[[Türk Dil Kurumu]]|erişimtarihi=4 Aralık 2011 }}</ref> [[bilgi]] ve [[hesaplama]]nın kuramsal temellerini ve bunların bilgisayar sistemlerinde uygulanabilmeleri sağlayan pratik teknikleri araştıran bir [[yapısal bilimler|yapısal bilim]] dalıdır. Bilişimciler ya da bilgisayar bilimcileri bilgi oluşturan, tanımlayan ve dönüştüren [[algoritma|algoritmik]] süreçler icat edip, [[kompleks sistem]]leri tasarlamak ve modellemek için uygun [[soyutlama (bilgisayar bilimi)|soyutlamalar]] [[formül]]e ederler. Bilişim [[Dünya]]'da [[hız]]la gelişmeye devam eden önemli bir [[teknoloji]]dir.

{{Alıntı|''Bilişim biliminin bilgisayarla ilgisi, astronominin teleskopla ilgisi kadardır.''<br /><small>''Informatica gaat net zo min over computers, als astronomie over telescopen''</small>|[[Edsger Wybe Dijkstra|Edsger W. Dijkstra]]}}

== Tanım ==
[[Matematik|Matematiğe]] benzer şekilde{{Kaynak belirt}} Bilişim Bilimi bilginin, özellikle elektronik makineler aracılığıyla, düzenli ve ussal biçimde işlenmesi bilimidir.{{Kaynak belirt}} Bunun yanı sıra bilişim bilimi bilgi işlemlerinde uygulanabilen (soyut) matematiksel yapıları da inceler.{{Kaynak belirt}} Amacı ve görevi bir yandan (saf matematiğin alt dalı olarak) temel aksiyomatik matematiksel kuramlar üretmek (Kuramsal Bilişim Bilimi), ikinci olarak -yardımcı bilim şeklinde- tüm diğer uzmanlık dallarının nesnelerini ve süreçlerini çözümleyip soyut matematiksel yapılara ve [[Algoritma]]lara dönüştürmek ([[Bilgisayar Bilimi]]) ve üçüncü olarak [[veri|soyut matematiksel yapıların]] aktarılabileceği, saklanabileceği ve algoritmalarla otomatik olarak işlenebileceği matematiksel makineleri tasarlamaktır (Teknik Bilişim ya da [[Bilgisayar Mühendisliği]]).{{Kaynak belirt}}

== Köken ==
Bilişim kelimesi bilmek fiilinin bir türevi olan bilişmek fiilinden türetilmiş bir kelimedir ve ilk kez [[Aydın Köksal]] tarafından kullanılmıştır.<ref>{{kaynak|url=http://www.aydinkoksal.gen.tr/shared/dosyalar/yayinlar/yayin-7-1971.pdf|başlık=Türkçe Bilişim Sözleri|erişimtarihi=27 Haziran 2021|yazar=Aydın Köksal|arşivurl=https://web.archive.org/web/20191020200449/http://www.aydinkoksal.gen.tr/shared/dosyalar/yayinlar/yayin-7-1971.pdf|arşivtarihi=20 Ekim 2019|ölüurl=hayır}}</ref><ref>{{kaynak|url=https://www.etimolojiturkce.com/kelime/bili%C5%9Fim|çalışma=EtimolojiTürkçe|erişimtarihi=27 Haziran 2021|başlık=Bilişim|arşivurl=https://web.archive.org/web/20190905072436/https://www.etimolojiturkce.com/kelime/bili%25C5%259Fim|arşivtarihi=5 Eylül 2019|ölüurl=hayır}}</ref> Bilişim kelimesinin karşılığı olan {{dil|de|Informatik}}, {{dil|fr|informatique}} ve bunlardan türetilmiş olan Türkçe enformatik kelimeleri, ''{{dil|en|computer science}}'' ve ''{{dil|en|information systems}}'' gibi alanları kapsar.{{Kaynak belirt}} İskandinav ülkelerinde bilişim biliminin karşılığı olarak ''datalogi'' terimi kullanılmaktadır. {{Kaynak belirt}}

Bilişim biliminin kökleri [[matematik]], [[fizik]] ve [[elektroteknik]]tedir. Bir [[mühendislik]] alanı olarak bilişim, verileri aktarabilen, depolayabilen ve [[algoritma]]lar yardımıyla verileri işleyebilen [[matematik]]sel makineler tasarlar. Böylelikle bilişim özellikle gerçek süreçlerin [[simülasyon]]unu mümkün kılar. Bir "yardımcı bilim" olarak düşünüldüğünde bilişim diğer bilimlerdeki olguları [[soyutlaştırma|soyutlaştırır]] ve [[algoritma]]lar yardımıyla işler.{{Kaynak belirt}}

Veri işleme ve bununla ilgili iş alanları için genel bir kavram olarak İngilizce "information technology" (IT) yerine Türkçede [[bilişim teknolojisi]] (BT) kavramı kullanılmaktadır.

Bilişim kısaca "Thales" tarafından ortaya çıkmıştır.{{Kaynak belirt}}

== Bilişimin çağdaş yaşamdaki önemi ==
Bilişim çağdaş yaşamın her alanında kendine yer edinmiş durumdadır.{{Kaynak belirt}} [[İnternet]]in yoğun kullanımı bu gelişmeyi güçlendirmiştir. [[Bilgisayar]]ların dünya çapında ağlaşması firmaların iletişiminde, [[lojistik]]te, medyada, ev yaşamında ve daha birçok başka alanda devrim niteliğinde değişimler yaratmıştır. Bilişim, fark edilmese de çamaşır makinesi, fotoğraf makinesi, müzik sistemleri gibi pek çok aygıttaki gömülü sistemler (''{{dil|en|embedded systems}}'') vasıtasıyla günlük yaşamın bir parçası haline gelmiştir. Elektroteknik cihazlarda çok gelişmiş yazılımlar görülebilmekte.

Bilgisayarlar büyük veri yığınlarını kısa sürede yönetebilir, depolayabilir, paylaşabilir ya da işleyebilirler. Bunu sağlayabilmek için karmaşık [[Bilgisayar donanımı|donanım]] ve [[yazılım]] sistemleri gereklidir. Bu sistemlerin tasarımı ve geliştirilmesi de bilişim biliminin araştırma alanına girer. Vikipedi'nin kendi bu tip karmaşık bir sisteme örnek verilebilir.

Bilgisayar sistemlerinin sağladığı fayda algoritmik işlemleri büyük veri yığınlarına yüksek bir hızda uygulayabilmeleridir. İnsan zekâsı buna karşılık bilişsel (''{{dil|en|cognitive}}'') algılama (örneğin eksik bilgi ile karar alabilme, şekil, yüz vb. tanıma) bakımından bilgisayarlara göre çok daha üstündür. Buna benzer konular [[yapay zekâ]] alanında araştırılmaktadır. Bu araştırma alanlarının bazılarında önemli sonuçlar elde edilmiş olsa da henüz insan zekâsının tam bir simulasyonundan söz etmeye imkân yoktur.{{Kaynak belirt}}

== Bilişim bilimi ve bilgisayar mühendisliği kavramları ==

Bilişim bilimi genel olarak her tür mekanik hesap ve bilgi işlevleri inceleyen bir bilimdir. Önemli olan kuramsal bölümlerinden bazıları bunlardır:
* [[Bilgisayar programcılığı]]
* [[Hesap kuramı]]
* [[Biçimsel dil kuramı]] ve [[Otomat kuramı]]

Bilgisayar bilimine bazen [[bilgisayar mühendisliği]] denilir ki, bunlar aynı değildir. Bilgisayar bilimi, diğer dillerde kullanılan "computer science" ya da "Informatik" ([[Enformatik|Bilişim]]) sözcüklerin manasına daha yakındır ve bilim olarak, mühendislikten genelde daha soyut konuları inceler.{{Kaynak belirt}}

Bilişim bilimi hesaplama, bilgi verme ve yazılım ve donanım üzerindeki işlemler üzerine çalışmaktadır. Pratikte bilgisayarlarla ilgili konuları kapsar. Algoritmalar, formül yapıları, bilgisayar dilleri, yazılım ve bilgisayar donanımları bu konulardan belli başlı olanlarıdır.

== Bilişimde kullanılan elemanlar ==
=== Donanım elemanları ===
* Ağ elemanları
* Ağ kartı
* Ana kart
* Bilgisayar
* Çıkarılabilir diskler
* Ekran kartı
* Fare
* İşlemci
* Klavye
* Modem
** Dial-Up modem
** ADSL modem
** Kablolu modem
* RAM hafızası
* Sabit Disk
* Sayısallaştırıcı
* Tarayıcı
* Yazıcı
* Yönlendirici

=== Yazılım elemanları ===
* Cihaz ilişkili yazılımlar
* İş (Sektörel) uygulamalar
* Ofis uygulamaları
* Ortam ilişkili yazılımlar
* Oyun yazılımları
* Öykünücüler (emülatörler)
* Programlama dilleri
* Sistem yazılımları
* Yardımcı yazılımlar ve birçok alanda geliştirilebilecek yazılımlar
* Bilgi Yönetim Yazılımları

== Bilişimin alanları ==
* [[Kuramsal bilişim]]/[[Kuramsal bilgisayar bilimi|bilgisayar bilimi]]
** [[Hesaplama kuramı]]
** [[Bilgi kuramı|Bilgi]] ve [[Kodlama teorisi|kodlama kuramı]]
** [[Algoritma]]lar ve [[veri yapısı|veri yapıları]]
** [[Programlama dili kuramı]]
** [[Biçimsel yöntemler]]
** [[Paralel zamanlılık|Koşut zamanlı]], [[paralel hesaplama|paralel]] ve [[dağıtık hesaplama|dağıtık]] sistemler
** [[Veri tabanı|Veri tabanları]] ve bilgi erişimi
* [[Uygulamalı bilişim]]/[[Uygulamalı bilgisayar bilimi|bilgisayar bilimi]]
** [[Yapay zekâ]]
** [[Bilgisayar mimarisi]] ve [[bilgisayar mühendisliği|mühendisliği]]
** [[Bilgisayar grafikleri]] ve görselleştirme
** [[Bilgisayar güvenliği]] ve [[kriptografi]]
** [[Hesaplamalı bilim]] (bilimsel hesaplama)
** [[Bilgi bilimi]]
** [[Yazılım mühendisliği]]

== Kaynakça ==
{{Commons kategori|Computer science}}
{{kaynakça}}

== Dış bağlantılar ==
* [http://www.bt.org.tr Bilişim Teknolojileri Derneği] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20201101125808/https://bt.org.tr/ |tarih=1 Kasım 2020 }}
* [http://www.tbv.org.tr Türkiye Bilişim Vakfı] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20201101034126/http://tbv.org.tr/ |tarih=1 Kasım 2020 }}

{{Yapısal bilimler altbilgisi}}

[[Kategori:Bilişim bilimi| ]]