İçeriğe atla

Belarus mimarisi

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Belarus mimarisi, çeşitli tarihi dönemleri ve stilleri kapsar ve ülkenin karmaşık tarihini, coğrafyasını, dinini ve kimliğini yansıtır. Belarus'taki birkaç bina, kültürel miraslarının tanınması için UNESCO Dünya Mirası Alanları olarak belirlenmiş ve diğerleri geçici listeye yerleştirilmiştir.[1]

Kiev Knezliği dönemi[değiştir | kaynağı değiştir]

Şu anda Belarus olan topraklar, modern Ukrayna, Beyaz Rusya ve Rusya'nın atası olarak kabul edilen Kiev Knezliği uygarlığının bir parçasıydı. Polotsk Prensliği ve özellikle başkenti Polotsk, Belarus'un erken kültür merkeziydi. Polotsk'taki Ayasofya Katedrali, büyük ölçüde değiştirilmiş olmasına rağmen Beyaz Rusya'da hayatta kalan Rus mimarisinin bir örneğidir ve Polotsk'taki Aziz Eufrosyne Manastırı da bu dönemden kalmadır. Grodno'daki Kalozha Kilisesi de bu zamana tarihlenebilir.

Polonya-Litvanya Topluluğu[değiştir | kaynağı değiştir]

1307'de Polotsk Prensliği resmen Litvanya Büyük Dükalığı'na dahil edildi. 1386'da Polonya Krallığı Tacı ve Litvanya Büyük Dükalığı fiili bir şahsi birlik altında toplandı ve 1569 Lublin Birliği, Litvanya Büyük Dükalığı ve Polonya Krallığı'nın topraklarını tek bir devlet olan Polonya-Litvanya Birliği altında birleştirdi. Birlik dönemi, şu anda Beyaz Rusya, Polonya ve Litvanya olan topraklarda farklı Belarus Gotik mimari tarzının yükselişine tanık oldu. Bu binalardan bazıları müstahkem kiliselerden oluşur. Tarihçi Andrew Wilson, bu dönemde Belarus'ta benzersiz bir "Gotik-Ortodoks" mimari tarzının ortaya çıktığını gözlemledi. [2] Bu yapıların çoğu Ortodoks kilisesi olsa da, 1596'daki Brest Birliği'nden sonra birçok Belaruslu Doğu Katolik inancını benimsedi. Aziz Michael Kilisesi, Synkavichy ve Kutsal Bakire Meryem'in Doğuşu Kilisesi, Muravanka bu mimari tarzın iki güzel örneğidir.

Bu dönemde Belarus'ta günümüze kadar ayakta kalan birkaç güzel kale inşa edildi. Mir Kalesi ve Nesvizh Kalesi, hayatta kalan en önemli örneklerden ikisidir ve her ikisi de Polonya-Litvanya soylularının zengin ve güçlü Radziwill ailesine aittir. Halshany Kalesi gibi bu döneme ait diğer önemli kaleler bugün harap durumdadır. Barok mimarisi de bu dönemde Belarus'ta, özellikle batıdaki Grodno şehrinde, Vilnius'ta gelişen Vilna Barok tarzından etkilenerek ortaya çıkmaya başladı. [2] Slonim Sinagogu da bu dönemde Barok üslupta inşa edilmiştir.

Rus imparatorluğu[değiştir | kaynağı değiştir]

Gomel Sarayı, Büyük Katerina döneminde Pyotr Rumyantsev için inşa edilmiştir.

Polonya-Litvanya Topluluğu 17. ve 18. yüzyıllarda düşüşe geçerken, Polonya'nın Bölünmesi, modern Belarus topraklarının neredeyse tamamının gelişen Rus İmparatorluğu'na katılmasıyla sonuçlandı. Belarus'ta birkaç seçkin mimari eser bu zamandan kalmadır. Aslen Büyük Catherine döneminde seçkin general ve asilzade Pyotr Rumyantsev için inşa edilen Gomel Sarayı, görkemli bir örnektir. Bina, Romantizm ile Palladyan Mimarisinin etkilerinin sentezi ile dikkat çeker. 19. yüzyılın ortalarında tamamlanan Minsk Bölgesi'ndeki Priluki Sarayı, hala ayakta olup Rus İmparatorluğu'ndaki neo-Gotik mimari tarzın etkisini yansıtır. [3] Uniate Kilisesi'nin Rus İmparatorluğu tarafından bastırılmasından ve düşüşe geçmesinden sonra, Belarus'taki kiliseler 19. yüzyılda Rus Revival ve Neo-Bizans üsluplarında inşa edildi. [2] Nüfusun çoğu kırsalda kaldı ve ahşap kiliseler genellikle köylü toplulukları için ibadet yeri olarak hizmet etti. Zdzitava'daki St. Nicetas da dahil olmak üzere bu ahşap kiliselerin birçoğu UNESCO Dünya Mirası geçici listesine kaydedilmiştir.[4]

Bu dönemde Belarus'ta bölgedeki geniş Yahudi cemaatini yansıtan birçok sinagog inşa edildi. 20. yüzyıla gelindiğinde, Polonya, Litvanya ve Beyaz Rusya arasındaki sınır bölgelerini karakterize etmek için kendine özgü bir ahşap sinagog mimarisi tarzı ortaya çıktı. [5] Mağribi ve neo-Gotik formlar, şimdiki Beyaz Rusya'da sinagog mimarisinde yaygın süslemeler haline geldi. [5]

Sovyet mimarisi[değiştir | kaynağı değiştir]

1917'de Rus İmparatorluğu, Rus Devrimi'nin ortasında çöktü ve Bolşevikler iktidara geldi. 1922'de Beyaz Rusya Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti , Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği'nin kurucu cumhuriyetlerinden biri oldu. Belarus, İkinci Dünya Savaşı nedeniyle harap oldu ve birçok binanın yeniden inşa edilmesine ihtiyaç duyuldu. Savaşın ardından Doğu Avrupa'nın sınırları Stalin tarafından yeniden çizildi ve Beyaz Rusya Cumhuriyeti, Polonya'nın bir parçası olan birçok bölgeyi kazandı. Özellikle Minsk'te Stalinist dönemden kalma birçok bina ve anıt bulunur. Şehrin yüzde 80'i savaşta yok edildi ve daha sonra "geniş bulvarları ve özdeş Brutalist mimarisiyle mükemmel bir Sovyet şehri" olarak yeniden inşa edildi. [2] Barykina bu mimari tarzı 'Stalinist İmparatorluk' olarak adlandırdı ve Minsk'te gözlemlenebileceği gibi “meydanları, anıtları, büyük bulvarları ve devasa devlet binalarını” tercih ettiğini belirtiyor. [6] Eski şehirden geriye kalanların çoğu yıkıldı ve yerini Sosyalist Gerçekçiliğin hakim üslubuna uygun olarak "mükemmel 'sosyalist şehir'" aldı. [7] Yorumcular, Minsk'in merkezinin Stalinist doğasının eksiksizliğine dikkat çektiler; Barykina'ya göre, şehrin büyük bir bölümünün yıkılması, Sovyet kentsel tasarımcıları için tarihi bir kentsel "boş levha" (tabula rasa) yarattı. [6] Bununla birlikte, Hükûmet Konağı (1930-1934), Beyaz Rusya Ulusal Opera ve Balesi (1934-1938) ve Bilimler Akademisi Binası (1932-1939) dahil olmak üzere Minsk'te 1930'lardan kalma bazı önemli yapılar savaştan günümüze kadar gelebilmiştir. [7] Merkezden daha ileride, İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra dönemsel bir konut açığını gidermek için inşa edilmiş ahşap ev blokları görülebilir. [6] Tarihsel olarak Yahudi Nemiga bölgesi (Belarusça Nyamiha), Minsk'in en eski sinagogu ve erken bir Orta Çağ kalesinin muhtemel yeri de dahil olmak üzere, savaştan büyük ölçüde bozulmadan kurtuldu, ancak 1960'lar ve 1980'lerde yıkıldı. [6]

Minsk'in ana caddesi Bağımsızlık Bulvarı, Stalinist Mimarinin sayısız heybetli örneğiyle dikkat çekiyor. Minsk, II. Dünya Savaşı'nın ardından Kahraman Şehir statüsüyle ödüllendirildi ve 1950-1956 yılları arasında Bağımsızlık Caddesi ile Zakharau Caddesi'nin kesiştiği noktada Zafer Meydanı'na zaferi simgeleyen 38 metrelik gösterişli bir dikilitaş inşa edildi. [7] Brest Kalesi'ndeki Cesaret Anıtı gibi devasa anıtsal mimari eserler, Sovyet döneminde Belarus'un diğer bölgelerinde de inşa edildi.

Modern Beyaz Rusya[değiştir | kaynağı değiştir]

Belarus Ulusal Kütüphanesi, 2006 yılında tamamlandı.

Belarus, 1991'de Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra bağımsızlığını kazandı. Bu zamandan beri birçok mimari yapı inşa edildi. Minsk'teki önde gelen Cumhuriyet Sarayı, 1980'lerde tasarlandı, ancak 2001'e kadar tamamlanmadı ve geçmiş nesillerin Stalinist mimari tarzını koruyor. [6] Belirgin ve muazzam Belarus Ulusal Kütüphanesi, Minsk'te sıra dışı bir eşkenar dörtgen biçimli bir mimari dönüm noktasıdır. 23 katlı, 73,6 metre yüksekliğindeki bina, yaklaşık 2.000 okuyucu alabiliyor ve 500 kişilik bir konferans salonuna sahip. Kütüphanenin yeni binası mimarlar Mihail Vinogradov ve Viktor Kramarenko tarafından tasarlandı ve Haziran 2006'da açıldı.[8]

Turau Aziz Cyril Kilisesi ve Londra'daki Woodside Park'taki Belarus Halkının Tüm Koruyucu Azizleri, Belarus Rum Katolik Kilisesi azınlığına ait Belarus kilise mimarisinin modern bir yeniden tasavvurudur ve 2016 yılında tamamlanmıştır. Mimar Tszwai So tarafından tasarlanan bina, mimari nitelikleriyle beğeni topladı ve birçok tasarım ödülü kazandı.[9][10][11]

Dipnotlar[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ "Belarus". UNESCO World Heritage Centre. 4 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mart 2021. 
  2. ^ a b c d Wilson 2011.
  3. ^ Yamshanov, Goryunov & Murgul 2015.
  4. ^ "Five Wooden Churches in Brest Oblast Proposed for UNESCO Heritage List". Pravoslavie.Ru. 28 Eylül 2016. 14 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2021. 
  5. ^ a b Bergman 2011.
  6. ^ a b c d e Barykina 2008.
  7. ^ a b c Cepaitiene 2015.
  8. ^ "Национальная библиотека Республики Беларусь - ГПО "Минскстрой"". www.minskstroy.by (İngilizce). 28 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2018. 
  9. ^ "WHAT'S ON - BELARUSIAN MEMORIAL CHAPEL". londonfestivalofarchitecture.org. 3 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2016. 
  10. ^ "New London Awards Winners 2017". 13 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2017. 
  11. ^ "Белорусская мемориальная часовня в Лондоне номинирована на премию имени Миса ван дер Роэ - 2019" [The Belarusian memorial chapel has been nominated for the Mies Van der Rohe Award 2019]. tvr.by. National State Television and Radio Company of the Republic of Belarus. 12 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Kasım 2018. 

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Belarus_mimarisi&oldid=29968254" sayfasından alınmıştır