Baba Ali (Cezayir dayısı)
| Baba Ali (Cezayir dayısı) | |
|---|---|
| Dayı | |
.png) Pierre Duflos'un çizimiyle Baba Ali'nin portresi, 1780 | |
| Cezayir Dayısı | |
| Hüküm süresi | 1710-1718 |
| Önce gelen | Deli İbrahim Dayı |
| Sonra gelen | Mohamed Ben Hassan |
| Ölüm | 1718 Cezayir, Cezayir-i Garp |
| Dini | Sünni Maliki İslam |
| Meslek | Korsan |
Baba Ali veya kısaca I. Ali 1710-1718 yılları arasında Cezayir Beylerbeyliği'nin ilk bağımsız hükümdarlığını yapmış devlet adamı.[1][2]
İlk yılları[değiştir | kaynağı değiştir]
Ali'nin kökeni hakkında kesin bir bilgi yoktur.[1] Türk kaynakları, Baba Ali'den Sökeli Ali Paşa olarak bahsetmektedir.[3]
Yönetimi[değiştir | kaynağı değiştir]
Siyasi karmaşaların olduğu bir dönemde Deli İbrahim'in yerine geçti ve büyük siyasi reformlar yaptı. Cezayir divanını yeniden düzenledi, Cezayir Ocağı'ının asi unsurlarını ortadan kaldırdı, Akdeniz'deki Berberi korsanları destekleyerek Cezayir'in ekonomisini güçlendirdi.[4]
Osmanlı İmparatorluğu tarafından atanan Paşa'yı sürgüne göndererek kendi paşalığını ilan eden ilk dayıdır.[5] Osmanlı Padişahı'nın gönderdiği temsilcilere herhangi bir ayrıcalık vermeyi reddetti. Böylece Cezayir naipliğinin Osmanlı vesayetinden kurtuluşundaki süreci başlattı ve Cezayir'in fiiliyattaki bağımsız statüsünü resmileştirdi. Statüsü sayesinde, Cezayir halkı arasında tanındı.[1]
Baba Ali, yapılandırılmış bir devletin başında olduğu için otoritesini pekiştirdi: döneminde Cezayir'in doğu ve batı sınırları çizildi, merkezi ve taşra düzeyindeki yerel yönetimler (beylikler) organize edildi ve her birimin işlevi tanımlandı. Baba Ali, sonraki yıllarda Avrupa konsolosları tarafından artık Osmanlı İmparatorluğu'nun bir vasalı olarak değil, egemen bir müttefik olarak görülüyordu. Cezayir devleti daha sonra kendi çıkarlarının önceliğine göre yönetilen bir "Seçimli monarşi" biçimini aldı.
1715'te Hollandalılara savaş ilan etti ve İngiltere'ye de saldırıya geçmeye çalıştı. Buna karşın Hollandalılardan haraç toplayınca İngiltere'ye savaş açmaktan vazgeçti.[6]
1716'da egemenliği altındaki Cezayir'de deprem oldu.[7][8]
Ölümü[değiştir | kaynağı değiştir]
Kendisine karşı yapılan birçok suikast girişimine ve komplolara rağmen, 1718'de eceliyle öldü.[9]
Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b c Biographie universelle, ancienne et moderne (Fransızca). 1834.
- ^ Nick, Newlin (2020). Henry V. Nicolo Whimsey Press. ISBN 978-1-935550-40-2. OCLC 1154567563.
- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 15 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 22 Mayıs 2022.
- ^ Kaddache 2011
- ^ Piesse, Louis (1882). Itinéraire de l'Algérie, de la Tunisie et de Tanger (Fransızca). Hachette. 22 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2022.
- ^ Playfair, Robert Lambert (1888). A Bibliography of Algeria: From the Expedition of Charles V in 1541 to 1887 (Fransızca). J. Murray. 22 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2022.
- ^ Catalog of Significant Earthquakes: 2000 B.C.-1979 Including Quantitative Casualties and Damage (İngilizce). World Data Center A for Solid Earth Geophysics. 1981. 22 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2022.
- ^ Voyage to Algiers and Tunis, for the Redemption of Captives, etc (İngilizce). 1735. 22 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2022.
- ^ "Les Deys 3". exode1962.fr. 2 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Şubat 2021.
Kaynaklar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Kaddache, Mahfoud (2011). L'Algérie des Algériens. Alger: Société nationale d'édition et de diffusion. ISBN 978-9961-9-6621-1.