Azerbaycan bayrağı sayfasının kaynağını görüntüle

{{Birleştir|Nahçıvan bayrağı}}{{Düzenle-tr}}
{{Bayrak bilgi kutusu
|isim = Azerbaycan bayrağı
|resim = Flag of Azerbaijan.svg
|resim_boyutu = 200px
|resim_açıklaması = Azerbaycan bayrağı
|ortadaki_resim = 
|ortadaki_resim_boyutu = 
|ortadaki_resim_açıklaması = 
|aşağıdaki_resim = 
|aşağıdaki_resim_boyutu = 
|aşağıdaki_resim_açıklaması = 
|resim2 = 
|resim2_boyutu = 
|resim2_açıklaması = 
|resim3 = 
|resim3_boyutu = 
|resim3_açıklaması = 
|kullanan = [[Azerbaycan]]
|kabul_tarihi = 9 Kasım 1918 (yeniden kabul 5 Şubat 1991)
|göndere_çekilişi = 
|kaldırılma_tarihi = 
|lakabı = Üç renkli bayrak<br>[[Azerice]]: ''Üçrəngli bayraq''
|tipi = Ulusal ve resmî bayrak
|oran = [[Dosya:FIAV 111111.svg|22px]] 1:2
|tasarım = [[Mavi]] gök rengi, [[kırmızı]] ve [[yeşil]] renklerden oluşan üç yatay şerit ve kırmızı zemin üzerinde ak renkte sağa bakan bir [[hilal]] ve sekiz köşeli bir [[yıldız]]<br/>'''Renkler'''<br/>{{lejant|#00B5E2|[[Mavi]]}}{{lejant|#EF3340|[[Kırmızı]]}}{{lejant|#509E2F|[[Yeşil]]}}{{lejant|#FFFFFF|[[Beyaz]]}}
|fikir = 
|tasarlayan = 
|kullanımı = 
}}

'''Azerbaycan bayrağı''' hakkındaki ilk kararı [[Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti]] hükûmeti tarafından 1918'de alınmıştır. Buna göre; Azerbaycan bayrağı [[mavi]] gök rengi, [[kırmızı]] ve [[yeşil]] yatay şeritlerden oluşmuştur. Kırmızı zemin üzerinde beyaz renkte sağa bakan bir [[hilâl]] ve sekiz köşeli bir [[yıldız]] (Rub El Hizb '''رب الحزب‎''') bulunmaktadır. Bayrak 1:2 boyuttadır.

Bayraktaki mavi renk [[Türk halkları|Türklüğü]], yeşil renk [[İslam]]iyeti, kırmızı renk ise [[Uygarlık|uygarlığı]] temsil etmektedir.<ref name="Azerbaycan bayrağı-1">Complete Flags of The World, 1997, page 172, Dorling Kindersley</ref> Resmî renkler ve boyut 5 Şubat 1991 tarihinde kabul edilmiştir.<ref name="Azerbaycan bayrağı-2">[http://www.un.int/azerbaijan/azerbaijan.phpThe Permanent Mission of Azerbaijan to the United Nations]{{Ölü bağlantı|tarih=Nisan 2020 }}</ref>

== İlgili yasalar ==
[[Dosya:Azerbaijan Flag Construction Sheet.svg|upright=1.05|sağ|küçükresim|Azerbaycan Bayrağının ölçüleri.]]
[[Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasası]] bayrağı eşit genişlik ve yükseklikte yukarıda mavi, ortada kırmızı, altta yeşil ve kırmızı şerit; üzerinde beyaz renkte sağa bakan bir hilâl ve sekiz köşeli bir yıldız olmak üzere üç yatay şeritten oluşmuş şekilde tanımlar. Bayrak ile ilgili ayrıntıları kanunlara bırakır.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.anayasa.gen.tr/azerbaycan.htm | başlık = Azerbaycan Anayasası | arşivengelli = evet | erişimtarihi = 13 Ekim 2014 |arşivurl= https://web.archive.org/web/20140312024610/http://www.anayasa.gen.tr/azerbaycan.htm |arşivtarihi= 12 Mart 2014 | ölüurl = hayır }} {{Tr}}</ref> Bu ayrıntılar Azerbaycan Cumhuriyeti Devlet Bayrağı Yasası'nda ve diğer yasalarda düzenlenmiştir.

=== Azerbaycan Cumhuriyeti Devlet Bayrağı Yasası ===
[[Dosya:Azerbaijan Parlament.jpg|upright=1.05|sağ|küçükresim|Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti Parlamentosunun 7 Aralık 1918 tarihindeki birinci oturumu. İlk kez Azerbaycan'ın üç renkli bayrağı bu parlamentoda asıldı.]]
"Azerbaycan Cumhuriyeti'nin Devlet Bayrağı Hakkında Azerbaycan Cumhuriyeti Yasası"nda belirtilir:
# Azerbaycan Cumhuriyeti devlet bayrağı Azerbaycan Devleti'nin egemenliğinin simgesidir.
# Azerbaycan Cumhuriyeti devlet bayrağının genişliği ve uzunluğu eşit renkli üç yatay şeritten oluşan dikdörtgen parça şeklindedir: üst şerit gök mavisi renginde, orta şerit kırmızı renkte, alt bölüm ise yeşil renktedir. Bayrağın her iki yüzünde kırmızı rengin ortasında beyaz renkli bir hilâl ve sekiz köşeli yıldız tasviri vardır. Bayrağın eninin boyuna oranı 1:2 'dir. Hilâlin ve sekiz köşeli yıldızın tasvirleri, kenar uzunluğu oranı 3:4 olan dikdörtgenin içerisinde yer alır. Dikdörtgenin köşegeni bayrağın eninin ½’sine eşittir. Hilâlin tasviri konsentrik (aynı merkezli) olmayan iki dairenin parçaları şeklindedir; büyük dairenin çapı dış dikdörtgenin genişliğine, küçük dairenin çapı ise bayrağın eninin ¼’üne eşittir. Küçük dairenin merkezi bayrağın geometrik merkezinin solunda, bayrağın eninin 1/60’ına eşit mesafede bulunur. Sekiz köşeli yıldızın tasviri hilâlin sağında bulunur, yıldızın dış dairesinin çapı bayrağın eninin 1/6’sını, iç dairesinin çapı ise 1/12’sini oluşturur.
# Azerbaycan Cumhuriyeti devlet bayrağı ve bayrak tasviri, boyutlarına bakılmaksızın her zaman bahsedilen ölçütlere net olarak uymalıdır."<ref name="Meclis.gov.az">[http://www.meclis.gov.az/?/az/topcontent/21 Meclis.go.az – Azərbaycan Respublikasının Dövlət Bayrağı haqqında Azərbaycan Respublikasının Qanunu] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20190917184605/http://www.meclis.gov.az/?%2Faz%2Ftopcontent%2F21 |tarih=17 Eylül 2019 }} {{Aze}}</ref><ref name="Azerbaijan">[http://www.azerbaijans.com/content_428_tr.html Azerbaijans.com – Bayrak » Bayrak hakkında Kanun » Azerbaycan Cumhuriyeti'nin Devlet Bayrağı hakkında] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20141020155108/http://www.azerbaijans.com/content_428_tr.html |tarih=20 Ekim 2014 }} {{Tr}}</ref>

Azerbaycan Cumhuriyeti Devlet Bayrağı, binanın duvarına direksiz veya direğe dikey olarak asıldığında mavi şerit karşıdan bakıldığında bayrağın sol tarafında bulunmalıdır.<ref>[http://www.cabmin.gov.az/?/az/pressreliz/view/1170/ Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabineti Qərar № 317] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20190513105440/https://cabmin.gov.az/?%2Faz%2Fpressreliz%2Fview%2F1170%2F |tarih=13 Mayıs 2019 }} {{Aze}}</ref>

=== Renk kodları ===
"Azerbaycan Cumhuriyeti Devlet Bayrağının Kullanım Kuralı" hakkındaki kararnamede devlet bayrağının doğru renk özellikleri kaydedilir ve belirtilir. Kararnamenin ekinde Azerbaycan Cumhuriyeti Devlet Bayrağının renkli bir resmi bulunmamaktadır ama renklerin tonlarını belirten [[Pantone]], [[RGB]] ve [[CMYK]] [[renk kodları]] belirtilir.

<center>
{| width="60%" border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" style="background: #f9f9f9; border: 1px solid #aaaaaa; border-collapse: collapse; white-space: nowrap; text-align: left"
|- style="text-align: center; background: #EEEEEE"
! Renk modeli
! style="background-color:#00B5E2; color:#FFFFFF"|Mavi
! style="background-color:#EF3340; color:#FFFFFF"|Kırmızı
! style="background-color:#509E2F; color:#FFFFFF"|Yeşil
|-
| [[Pantone]]
| 306 C
| 032 C
| 362 C
|-
| [[RGB]]
| 0-181-226 (#00b5e2)
| 239-51-64 (#ef3340)
| 80-158-47 (#509e2f)
|-
| [[CMYK]]
| 100-20-0-11
| 0-79-73-6
| 49-0-70-38
|}
</center>

== Tarihi ==
[[Dosya:Flag of Azerbaijan on document.JPG|küçükresim|sol|[[Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti]] hükümetinin 9 Kasım 1918 tarihindeki oturumda hazırlanan bayrak belgesi.]]
[[Dosya:Flag of the Democratic Republic of Azerbaijan (1918).svg|alt=|küçükresim|upright=0.91|Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti'nin ilk bayrağı. 21 Haziran 1918 ile 9 Kasım 1918 arası kullanılmıştır. 9 Kasım 1918 yılında bugünkü (modern) bayrak ile değiştirildi.]]
Azerbaycan Halk Cumhuriyeti'nin ilk bayrağı 21 Haziran-9 Kasım 1918 arası kullanılmıştır. 9 Kasım 1918 yılından geçerli (modern) bayrakla değiştirilmiştir. Azerbaycan Cumhuriyeti bayrağı hakkında ilk hükûmet kararı 24 Haziran 1918'de verildi. Aynı karar Azerbaycan bayrağını kırmızı malzemeden, üstünde beyaz, hilâl ve kırmızı fonda beyaz sekiz köşeli yıldızın tasviri verilmiş bayrak olarak belirtti.

Azerbaycan Halk Cumhuriyeti'nin [[Bakü]]'de faaliyete başlamasından az sonra, bayrak hakkında ikinci karar kabul edildi.

17 Kasım 1990 tarihinde Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Yüksek Meclisinin kararıyla Azerbaycan Halk Cumhuriyeti döneminde var olan üç renkli bayrak özerk cumhuriyetin bayrağı olarak kabul edildi. 18 Ekim 1991 tarihinde bağımsızlık hakkında Anayasa Anlaşması kabul edildi ve üç renkli bayrak yeniden Azerbaycan Cumhuriyeti'nin devlet bayrağı olarak belirlendi.

== Simgesel anlamı ==
Azerbaycan bayrağının üç rengi: Türk millî kültürünün, Müslüman uygarlığının ve modern Avrupa demokratik esaslarının simgesidir.{{Kaynak belirt}}
[[Dosya:Azerbaijani delegation in Paris.jpg|küçükresim|upright=1.14|1919 yılındaki [[Paris Barış Konferansı]]'nda Azerbaycan heyetinin oturumu. Arka planda ADC'nin üç renkli bayrağı.]]

'''Mavi renk''' – [[Azeriler|Azerbaycan halkının]] Türk kökenli olduğunu vurgular, [[mavi]] renk [[Türkçülük]] düşüncesiyle ilgilidir. [[Türk halkları|Türklerin]] gök rengine ağırlık vermesi ile ilgili çeşitli açıklamalar da mevcuttur. [[Orta Çağ]]'da [[Müslüman]] olan, [[Türk dilleri|Türkçe]] konuşan halkların yaşadığı bölgelerde sayısız eski anıt da yapılmış ve bu yapıların çoğu gök mavisi renginde olmuştur. Bu bakımdan gök mavisi, sembolik bir anlam taşır. Gök mavisi [[13. yüzyıl]]da [[İlhanlılar]] döneminin azametini, onların zafer seferlerini yansıtır.{{Kaynak belirt}}
 
'''Kırmızı renk''' – [[Uygarlık|uygarlığı]] temsil ederek [[modern]] bir toplum kurmak, [[demokrasi]]yi geliştirmek, kısacası çağdaşlaşmayı, gelişmeye olan eğilimi belirtir. [[18. yüzyıl]]ın sonlarında [[Fransız Devrimi|Fransız Burjuva Devrimi]]'nden sonra [[kapitalizm]]in gelişmesi anlamında [[Avrupa]] ülkelerinde büyük gelişmeler meydana gelmiştir. Aynı dönemde [[işçi sınıfı]]nın kapitalist sisteme karşı mücadelesi başlamıştır. Bu yıllarda [[kırmızı]] renk Avrupa'nın simgesine dönüştü.{{Kaynak belirt}}

'''Yeşil renk''' – [[İslam uygarlığı]]na, [[İslam]] dinine aidiyeti belirtir. [[Yeşil]] renk İslam'ın geleneksel rengi olarak görülmektedir. Bunun nedeni [[Kur'an]]'da [[cennet]]in yemyeşil bir yer olarak tasvir edilmesidir ve Arapça bir sözcük olan cennet, "bahçe" anlamına gelmektedir.

'''Hilâl ve sekiz kollu yıldız''' – kırmızı zemin üzerinde sağa bakan [[beyaz]] renkli bir [[hilâl]] ve sekiz köşeli bir [[Yıldız işareti|yıldızın]] (Rub El Hizb '''رب الحزب‎''') tasviri bulunmaktadır. Tarihçilere göre, [[Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti]] tarafından üç renkli bayrak devlet bayrağı olarak kabul edildiğinde, renklerin neyi ifade ettiği açıklansa da hilâl ve sekiz kollu yıldızın anlamları açıklanmamıştır. Bayrağın üzerindeki hilâl ve sekiz kollu yıldızın anlamları konusunda çeşitli görüşler bulunmaktadır.{{Kaynak belirt}}

Hilâl bir zamanlar [[Bizans İmparatorluğu]]'nun başkenti [[Konstantinopolis]]'in arması olmuştur. Türkler 1453 yılında bu şehri aldıktan sonra bu arma [[Osmanlı İmparatorluğu]] tarafından İslam dininin bir simgesi olarak kabul edilmiş ve bu simge Müslüman olan başka halklara da geçmiştir. Bayrağın üzerindeki hilâl Türk halklarının sembolüdür. Sekiz kollu yıldızın anlamına gelince bu, "Azerbaycan" kelimesinin [[Arap harfleri|eski alfabede]] yazılışıyla ilintilidir. Öyle ki, eski alfabede "Azerbaycan" kelimesi sekiz harfle yazılır. Diğer bir görüşe göre tarihte sekiz kollu yıldızın anlamı şöyle açıklanmaktadır: Türkçülük, İslam, Çağdaşlık, Devletçilik, Demokratiklik, Eşitlik, Azerbaycanlılık ve Uygarlık. Azerbaycan bayrağındaki yıldıza dair diğer bir düşünce de [[Azerbaycan mimarisi]]nde de yaygın olarak kullanılan sekiz kollu yıldızın sekiz Türk halkının simgesi olmasıdır.

== Kültürel etkisi ==

=== Devlet Bayrağı Günü ===
{{Ayrıca bakınız|Bayrak Bayramı}}
[[Azerbaycan Cumhurbaşkanı|Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı]] [[İlham Aliyev]]'in 17 Kasım 2009 tarihinde imzaladığı kararnameye göre, her yıl 9 Kasım tarihinin, Azerbaycan'da "[[Bayrak Bayramı|Devlet Bayrak Günü]]" olarak kutlanmasına karar verilmiştir. Bu tarih, [[Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti]]'nin 9 Kasım 1918 tarihinde aldığı karar ile üç renkli Azerbaycan bayrağını, devletin resmî bayrağı olarak ilan etmesiyle ilgilidir. Çalışma Kanunu'nun 105. maddesine eklenen konuyla ilgili karara istinaden diğer bayramlar listesine eklenen Devlet Bayrak Günü, ülkede resmî tatil ilan edilerek, yasal olarak iş günü sayılmamaktadır. İlk Devlet Bayrak Günü kutlamaları 9 Kasım 2010 tarihinde yapılmıştır.<ref>[http://www.azerbaijans.com/content_430_tr.html Azerbaijans.com – Bayrak » Devlet Bayrak Günü] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20141020154602/http://www.azerbaijans.com/content_430_tr.html |tarih=20 Ekim 2014 }} {{Tr}}</ref>

=== Azerbaycan bayrağı esas alınarak yaratılan bayraklar ===
<center>
<gallery>
Dosya:South Azerbaijan Flags.svg|[[Azerbaycan (İran)|Güney Azerbaycan]] bayrağı
Dosya:Flag of South Azerbaijan.svg|[[Azerbaycan (İran)|Güney Azerbaycan]] bayrağı
Dosya:Flag of South Azerbaijan (variant Elchibey).svg|[[Azerbaycan (İran)|Güney Azerbaycan]] bayrağı ([[Ebulfez Elçibey]]'in seçeneği)
Dosya:Flag of Iraq Turkmen Front.svg|[[Irak Türkmenleri]]nin bayrağı
</gallery>
</center>

== Tarihi Azerbaycan devletlerinin bayrakları ==

<center><gallery align="center" widths="150">
Dosya:Flag of Azerbaijan 1918.svg|[[Dosya:Safavid Flag.svg|küçükresim|Safeviler Devleti]][[Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti]] bayrağı (1918-1920)
Dosya:Flag of the Transcaucasian Federation.svg|[[Transkafkasya Demokratik Federatif Cumhuriyeti|Transkafkasya Federasyonu]] bayrağı (Nisan - Mayıs 1918)
Dosya:Flag of the Centrocaspian Dictatorship.svg|[[Dosya:Afsharid (1736-1802)-ru.svg|küçükresim|Afşarlar Devleti]]Merkezi Hazar Diktatörlüğü bayrağı (Ağustos - Eylül 1918)
Dosya:Flag of Kara Koyunlu dynasty.png|karakoyunlu devlet bayrağı (1375 - 1468)
Dosya:Flag of Ak Koyunlu.svg|Akkoyunlu devlet bayrağı (1378-1508)
</gallery></center>

<center><gallery align="center" widths="150">
Dosya:Flag of Azerbaijan SSR (1920-1921).svg|[[Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti]] bayrağı (1920-1921)
Dosya:Flag of Azerbaijan SSR (1921-1922).svg|Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti bayrağı (1921-1922)
Dosya:Flag of Azerbaijan SSR (1922-1923).svg|Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti bayrağı (1921-1922)
Dosya:Flag of Transcaucasian SFSR.svg|[[Transkafkasya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti]] bayrağı (1922-1936)
</gallery></center>

<center><gallery align="center" widths="150">
Dosya:Flag of Azerbaijan SSR (1937-1940).svg|[[Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti]] bayrağı (1937-1939)
Dosya:Flag of Azerbaijan SSR (1940-1952).svg|Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti bayrağı (1939-1952)
Dosya:Flag of the Azerbaijan Soviet Socialist Republic.svg|Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti bayrağı (1952-1991)
</gallery></center>

<center><gallery><gallery align="center" widths="150">
Dosya:Naval_Flag_of_Azerbaijan.svg|Bahriyeye/donanmaya ait Azerbaycan bayrağı
Dosya:Flag of South Azerbaijan.svg|[[Temsil Edilmeyen Milletler ve Halklar Organizasyonu|UNPO]]'da Güney Azerbaycan'ı temsil eden Güney Azerbaycan Millî Bağımsızlık Harekâtı tarafından kabul edilmiş bayrak<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.unpo.org/members/7884 |başlık=UNPO |erişimtarihi=10 Aralık 2012 |arşiv-url=https://web.archive.org/web/20130726125855/http://unpo.org/members/7884 |arşiv-tarihi=26 Temmuz 2013 |ölüurl=hayır }}</ref><ref>{{Web kaynağı |url=http://www.arshiv.gamoh.info/en/about.html |başlık=GAMOH official website. |erişimtarihi=10 Aralık 2012 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20110904094332/http://www.arshiv.gamoh.info/en/about.html |arşivtarihi=4 Eylül 2011 |ölüurl=evet }}</ref>
Dosya:South Azerbaijan Flags.svg|[[Güney Azerbaycan Millî Özgürlük Hareketi|Güney Azerbaycan Millî Özgürlük Harekatı]] tarafinden kabul edilmiş bayrak<ref>http://www.azerbaijanian.com/south-azerbaijan.html {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20130727073056/http://azerbaijanian.com/south-azerbaijan.html |tarih=27 Temmuz 2013 }} All about North and South Azerbaijan</ref>
Dosya:Flag of South Azerbaijan (variant Elchibey).svg|[[Azerbaycan (İran)|Güney Azerbaycan]] bayrağı ([[Ebulfez Elçibey]]'in seçeneği)
</gallery></center>

== Kaynakça ==
* Alfred Znamierkowski: ''Flaggen Enzyklopädie - Nationalflaggen, Banner, Standarten'' (ISBN 3-7688-1251-0, 1999)

== Notlar ==
{{kaynakça}}

== Ayrıca bakınız ==
* [[Azerbaycan arması]]

== Dış bağlantılar ==
{{Commons kategori|Flags of Azerbaijan}}
* [http://www.azerbaijans.com/content_427_tr.html Azerbaycan Bayrağı] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20141020162216/http://www.azerbaijans.com/content_427_tr.html |tarih=20 Ekim 2014 }} {{Tr}}
* [https://flagspot.net/flags/az.html Azerbaycan Bayrağı] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20141026122946/https://flagspot.net/flags/az.html |tarih=26 Ekim 2014 }} {{İng}}

{{Azerbaycan konuları}}
{{Avrupa konusu|da=0|bayrağı|Avrupa bayrakları}}
{{Asya konusu|bayrağı|Asya bayrakları}}

[[Kategori:Ulusal bayraklar]]
[[Kategori:Azerbaycan bayrakları]]
[[Kategori:Ay ve yıldızlı bayraklar]]
[[Kategori:Avrupa bayrakları]]
[[Kategori:Asya bayrakları]]