Aydın (il) sayfasının kaynağını görüntüle

{{Türkiye il bilgi kutusu
| il_adı           = Aydın
| harita_adı       = Aydın
| bölge            = [[Ege Bölgesi]]
| ilçe sayısı      = 17
   |p1=  |p2= |p3=  |p4= |p5=  |p6= |p7=  |p8= |p9=  |p10=
   |p11=  |p12= |p13=  |p14= |p15=  |p16= |p17=  |p18= |p19=  |p20=  
| belde sayısı     = 
| köy sayısı       = 
| vali             = [[Hüseyin Aksoy (bürokrat)|Hüseyin Aksoy]]
| il_merkezi       = [[Aydın]]
| yüzölçümü        = 8117
| yüzölçümü_ref    =<ref name="hgm"/>
| nüfus_yıl  = 
| nüfus_sıralaması = 
| nüfus_yoğunluğu  = 
| rakım_m          = 
| rakım_ref        = 
| plaka_kodu       = 09
| alan_kodu        = 256
| website          = [http://www.aydin.gov.tr/ Aydın Valiliği]
}}
'''Aydın''', [[Türkiye]]'nin bir [[Türkiye'nin illeri|ilidir]]. Merkezi [[Efeler]] olan ilin kuzeyinde [[İzmir (il)|İzmir]], kuzeydoğusunda [[Manisa (il)|Manisa]], doğusunda [[Denizli (il)|Denizli]], güneyinde [[Muğla (il)|Muğla]] illeri, batısında ise [[Ege Denizi]] bulunmaktadır. 2024 itibarıyla 1.161.702<ref name="TUİK">{{Web kaynağı | url = https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=95&locale=tr | başlık = Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları | erişimtarihi = 21 Mart 2024 | yayımcı = TÜİK | dil = Türkçe | arşivurl = https://web.archive.org/web/20240219184844/https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=95&locale=tr | arşivtarihi = 19 Şubat 2024 | ölüurl = hayır}}</ref> kişilik nüfusuyla Ege Bölgesi'nin üçüncü büyük ilidir. 17 [[Aydın'ın ilçeleri|ilçesi]] vardır.

== Coğrafya ==
Aydın 37°K 27°D [[koordinat]]larında yer alır. Aydın ilinin yüzölçümü 8.116&nbsp;km<sup>2</sup>'dir.<ref name="hgm">{{Web kaynağı |url=https://www.harita.gov.tr/images/urun/il_ilce_alanlari.pdf |başlık=İl ve İlçe Yüz Ölçümleri |yayımcı=Harita Genel Müdürlüğü |erişimtarihi=24 Ekim 2019 |arşivurl=https://archive.today/20191024132632/https://www.harita.gov.tr/images/urun/il_ilce_alanlari.pdf |arşivtarihi=24 Ekim 2019 |ölüurl=hayır }}</ref> Kuzeyinde [[İzmir (il)|İzmir]], kuzeydoğusunda [[Manisa]], doğusunda [[Denizli]], güneyinde [[Muğla]] illeri, batısında [[Ege Denizi]] yer alır. [[Ortalama deniz seviyesi]] 64 metredir.

Aydın'da 395.494 hektar alanda sulu tarım yapılmaktadır. Zeytin ve meyvelikler en geniş alanı kaplar.

=== Yer şekilleri ===
Ege Denizi'ne doğru dik uzanan dağlar ve bunları ayıran ovalardan oluşur.

=== Bitki örtüsü ===
Aydın'da bitki örtüsü Akdeniz ikliminin karakteristiğindedir. Yüzölçümünün yarıya yakını [[maki]] ve ormanlar ile kaplıdır. Makilik alanlar bodur ağaç ve çalılar ile kaplıdır. Orman alanları ise [[piynar]],[[meşe]], [[çınar]], [[karaçam]], [[kızılçam]], [[fıstık çamı]], [[ıhlamur]], [[kestane]],[[Defne]], gibi ağaçlarla kaplıdır.

=== İklim ===
Yazları sıcak ve kurak, kışları ılık ve yağışlı geçen [[Akdeniz iklimi]] ([[Köppen iklim sınıflandırması|Köppen]]: ''Csa'') etkilidir.<ref name="koppen">{{Web kaynağı |url=https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/370152 |başlık=Köppen-Geiger İklim Sınıflandırmasına Göre Türkiye'nin İklim Tipleri |yayımcı=dergipark.org.tr |tarih=Temmuz 2017 |erişimtarihi=21 Aralık 2019 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20200205105542/https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/370152 |arşivtarihi=5 Şubat 2020 |ölüurl=evet }}</ref> Bu iklim şartları ve topoğrafik yapı Aydın ve çevresinde iki ayrı bitki topluluğunun (maki ve orman) gelişmesine neden olmuştur. Kar yağışı ender görünür.

=== Su kaynakları ===
[[Dosya:Adnan Menderes Barajı 2014-03-27 14-25.jpg|küçükresim|Çine'de bulunan Adnan Menderes Barajı'nın gövdesi]]
Doğu-batı ekseninde kıvrımlar çizerek boydan boya geçen, Ege Bölgesi'nin önemli akarsularından olan [[Büyük Menderes]] akış gösterir. Diğer küçük akarsular arasında [[Çine Çayı]], [[Karpuzlu Çayı]] ve Büyük Menderes'in kollarından olan [[Akçay (nehir)|Akçay]] ve [[Dandalaz Çayı|Dandalaz]] çayları bulunmaktadır. İlde 14<ref name="dsi21">>{{Web kaynağı | url = https://bolge21.dsi.gov.tr/Sayfa/Detay/1175 | başlık = DSİ 21. Bölge İşletmedeki Baraj ve Göletler | erişimtarihi = 21 Haziran 2021 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20210624201042/https://bolge21.dsi.gov.tr/Sayfa/Detay/1175 | arşivtarihi = 24 Haziran 2021}}</ref> baraj ([[Kemer Barajı ve Hidroelektrik Santrali|Kemer Barajı]], [[Topçam Barajı, Aydın|Topçam Barajı]], [[Yaylakavak Barajı]], [[İkizdere Barajı]], [[Adnan Menderes Barajı]], [[Karacasu Barajı]], [[Gökçeburun Barajı]], [[Katrancı Barajı]], [[Hamzabali Barajı]], [[Başçayır Barajı]], [[İsabeyli Barajı]], [[Güvendik Barajı]], [[Karacahayıt Barajı]] ve [[Koyunlar Barajı]]) ve 10<ref name="dsi21"/> adet gölet bulunmaktadır. DSİ tarafından ilde inşa halinde bulunan baraj, gölet, sulama, taşkın ve içme suyu tesis projeleri<ref>{{Web kaynağı | url = https://bolge21.dsi.gov.tr/Sayfa/Detay/1170 | başlık = DSİ 21. Bölge İnşa Halindeki Tesisler | erişimtarihi = 21 Haziran 2021 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20210624204625/https://bolge21.dsi.gov.tr/Sayfa/Detay/1170 | arşivtarihi = 24 Haziran 2021}}</ref> de bulunmaktadır.

== Nüfus ==
{{Türkiye il nüfus/Aydın}}

'''<big>Güncel Nüfus Değerleri</big>''' (TÜİK 6 Şubat 2024 verileri<ref>{{Web kaynağı |url=https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=95&locale=tr |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=6 Şubat 2024 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20231221221023/https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=95&locale=tr |arşivtarihi=21 Aralık 2023 |ölüurl=hayır }}</ref>)

Aydın İl Nüfusu: '''1.161.702''' (2023 sonu). İlin yüzölçümü 8.117&nbsp;km²'dir. İlde km²'ye 143 kişi düşmektedir. (Yoğunluğun en fazla olduğu ilçe: 503 kişi ile '''Kuşadası''''dır)

İlde yıllık nüfus artış oranı %1,17 olmuştur. 6 Şubat 2024 TÜİK verilerine göre 17 İlçe ve belediye, bu belediyelerde toplam 671 mahalle bulunmaktadır.

Nüfus artış oranı en yüksek ve en düşük ilçeler: Koçarlı (%3,45)- Nazilli (-% 0,41).
{| class="wikitable"
|- bgcolor="#33FFCC"
| colspan="8" |'''2023 yılı sonunda Aydın ili ve ilçelerinin yerleşim yeri ve nüfusla ilgili sayısal bilgileri'''
|-
|- bgcolor="#CCFFCC"
|'''İlçe'''
|'''Nüfus 2022'''
|'''Nüfus 2023'''
|'''Fark'''
|'''Değişim%'''
|'''Mah.Say.'''
|'''Alanı&nbsp;km<sup>2</sup><ref>{{Web kaynağı |url=https://www.harita.gov.tr/images/urun/il_ilce_alanlari.pdf |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=7 Şubat 2020 |arşivurl=https://archive.today/20191024132632/https://www.harita.gov.tr/images/urun/il_ilce_alanlari.pdf |arşivtarihi=24 Ekim 2019 |ölüurl=hayır }}</ref>'''
|'''Yoğunluk'''
|-
|Bozdoğan
|32.607
|32.528
| -79
| -0,24
|55
|859
|38
|-
|Buharkent
|13.022
|13.187
|165
|1,26
|14
|124
|106
|-
|Çine
|48.466
|48.585
|119
|0,25
|72
|820
|59
|-
|Didim
|97.000
|100.189
|3.189
|3,24
|16
|424
|236
|-
|'''Efeler'''
|303.772
|'''308.039'''
|4.267
|1,40
|83
|624
|494
|-
|Germencik
|44.172
|44.793
|621
|1,40
|36
|394
|114
|-
|İncirliova
|55.848
|56.934
|1.086
|1,93
|28
|188
|303
|-
|Karacasu
|17.620
|17.880
|260
|1,47
|38
|727
|25
|-
|Karpuzlu
|10.590
|10.616
|26
|0,25
|23
|286
|37
|-
|Koçarlı
|21.832
|22.599
|767
|'''3,45'''
|52
|455
|50
|-
|Köşk
|28.235
|28.440
|205
|0,72
|28
|187
|152
|-
|Kuşadası
|130.835
|133.177
|2.342
|1,77
|23
|265
|'''503'''
|-
|Kuyucak
|26.111
|26.047
| -64
| -0,25
|36
|544
|48
|-
|Nazilli
|162.737
|162.074
| -663
|''-0,41''
|82
|691
|235
|-
|Söke
|123.301
|124.217
|916
|0,74
|49
|1064
|117
|-
|Sultanhisar
|20.230
|20.399
|169
|0,83
|18
|220
|93
|-
|Yenipazar
|11.863
|11.998
|135
|1,13
|18
|245
|49
|-
|-bgcolor="#AFEEEE"
|'''Aydın'''
|'''1.148.241'''
|'''1.161.702'''
|'''13.461'''
|'''1,17'''
|'''671'''
|'''8.117'''
|'''143'''
|}

== Madencilik ==
{| class="wikitable" style="float:right; margin-left:15px;"
!Maden
!İşletilen sahalar
|-
|Kömür
|[[Şahnalı]], [[Koçarlı]], [[Söke]] sahaları
|-
|Mermer
|[[Karacasu]] sahaları
|-
|Kuvars
|[[Çine]], [[Söke]] sahaları
|-
|Feldispat
|[[Karpuzlu]], [[Çine]], [[Söke]] sahaları
|-
|Zımpara taşı
|[[Karacasu]] sahaları
|}

Aydın ili [[madencilik]] açısından zengindir. Özellikle [[seramik]] ve [[cam]] endüstrisi için önemli endüstriyel hammadeler olan [[feldspat]]<ref name=":0">{{Web kaynağı | url = https://gzt.adu.edu.tr/haber/dunya-nin-en-kaliteli-maden-rezervleri-cine-de-1016 | başlık = DÜNYA'NIN EN KALİTELİ MADEN REZERVLERİ ÇİNE'DE | erişimtarihi = 20 Şubat 2023 | tarih = 26 Aralık 2021 | yayıncı = Aydın Adnan Menderes Üniversitesi İletişim Fakültesi / Gazetecilik Bölümü Öğrenci Uygulama Haber Sitesi | arşivurl = https://web.archive.org/web/20220329023850/https://gzt.adu.edu.tr/haber/dunya-nin-en-kaliteli-maden-rezervleri-cine-de-1016 | arşivtarihi = 29 Mart 2022}}</ref> ve [[kuvars]]<ref name=":0" /> il ekonomisine katkıda bulunmakta ve ihraç edilmektedir. İlde işletilen [[kömür]], [[mermer]], [[kuvars]], [[feldispat]], [[zımpara taşı]] sahaları bulunmaktadır. Ekonomiklik ve/veya kalite problemlerinden dolayı çıkarılmayan; potansiyel ve görünür rezervlere sahip [[altın]], [[asbest]], [[bakır]]-[[kurşun]]-[[çinko]], [[barit]], [[cıva]], [[demir]], [[diatomit]], [[grafit]], [[kükürt]], [[vermikülit]], [[talk]] ve [[uranyum]] yatakları bulunmaktadır.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.mta.gov.tr/v3.0/sayfalar/hizmetler/maden-haritalari/aydin.pdf | başlık = Aydın ili Maden Haritası | erişimtarihi = 20 Şubat 2023 | yayıncı = Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü | arşivurl = https://web.archive.org/web/20210825092742/https://www.mta.gov.tr/v3.0/sayfalar/hizmetler/maden-haritalari/aydin.pdf | arşivtarihi = 25 Ağustos 2021}}</ref>

Ayrıca il oldukça zengin [[jeotermal]] sahalara sahiptir. [[Buharkent]], [[Germencik]], [[Sultanhisar]], [[Efeler]], [[Kuşadası]]'nda işletilen veya potansiyel olarak keşfedilmiş kuyular bulunmaktadır. İlde ayrıca 8 tane [[jeotermal elektrik santrali]] bulunmaktadır.

== Spor ==
{{Ana|Aydın'da spor}}
2018-2019 sezonu sonunda, Aydın ili spor kulüplerinden bir üst lige yükselen ya da küme düşen olmamıştır. Futbolda [[Nazillispor (1984)|Nazilli Belediyespor]] 2. Ligde play-off maçları sonunda lig 10.su olmuştur. Aydın'ın tek süper lig takımı [[Aydın Büyükşehir Belediyespor (kadın voleybol takımı)|Aydın Büyükşehir Belediyespor]] Kadın Voleybol takımı Avrupa'da Challenge Cup'ta final oynayarak 2. olma başarısını elde etmiştir. Aydın PTT SK, Hentbol Erkekler 1. Lig'de 9. olmuştur. Diğer kulüpler 2., 3. ve bölgesel ligdedir.

Aydınspor isimli spor kulübü Aydın ilini temsil etmekteydi. Günümüzde Süper Amatör Lig'de olan Aydınspor 1991-1992 sezonunda Süper Lig'e yükselmişti.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.hurriyet.com.tr/sporarena/aydinspor-tarihi-fenerbahce-galibiyetini-30uncu-yil-donumunde-andi-41596283|başlık=Aydınspor tarihi Fenerbahçe galibiyetini 30’uncu yıl dönümünde andı|erişimtarihi=28 Ocak 2024|tarih=26 Ağustos 2020|dil=Türkçe|çalışma=[[Hürriyet (gazete)|Hürriyet]]|soyadı=İHA|arşivurl=https://web.archive.org/web/20240128142816/https://www.hurriyet.com.tr/sporarena/aydinspor-tarihi-fenerbahce-galibiyetini-30uncu-yil-donumunde-andi-41596283|arşivtarihi=28 Ocak 2024|ölüurl=hayır}}</ref>

Önemli spor tesisleri: [[Adnan Menderes Stadyumu]] (10.988), Mukan Perinçek Stadyumu (10.500), Kuşadası Özer Türk Stadı (8.000), Söke Şehir Stadı (5.000), Atatürk Spor Salonu (2.000), Mimar Sinan Spor Salonu (2.000), Kardeşköy Sentetik Atletizm Pisti ve 3 adet yarı olimpik kapalı yüzme havuzu.

==Yönetim==
[[Dosya:Aydın_Büyükşehir_Belediyesi_logosu.png|küçükresim|Belediye logosu]]

[[Dosya:Aydın districts.png|küçükresim|Aydın'ın ilçeleri]]

===Merkezi yönetim===
Büyükşehir illerinde Merkezi yönetim Vali, İl Müdürleri ve İl Danışma Kurulundan oluşur. Aydın, bir ‘büyükşehir'dir. Bu özelliğine göre yönetimi belirlenmiştir. Protokolde ilk sırada yer alan Vali, merkezi yönetimi temsil eder ve Cumhurbaşkanı tarafından atanır. Büyükşehir yapılan illerde, [[İl Genel Meclisi]], yetki ve görevlerini [[Büyükşehir Belediye Meclisi]]'ne devretmiş ve kaldırılmıştır. Aydın Valisi '''[[Yakup Canbolat]]''', Ağustos 2023/376 sayılı kararla Bursa Valisi iken atanmıştır.<ref>{{Web kaynağı |url=https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2023/08/20230810-5.pdf |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=22 Ağustos 2023 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20230810160109/https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2023/08/20230810-5.pdf |arşivtarihi=10 Ağustos 2023 |ölüurl=hayır }}</ref>

=== Yerel yönetim ===
{{Ayrıca bakınız|Aydın'ın ilçeleri}}Büyükşehir Belediyelerinde Yerel yönetim, Büyükşehir Belediye Başkanı, Büyükşehir Belediye Meclisi ve Büyükşehir Belediye Encümeni'nden oluşur.{{Siyasi parti bilgi kutusu|isim=Aydın|ulusal=|internet sitesi=|sandalye4={{Siyasi parti bilgi kutusu/sandalye|2|18|hex=#42ABE2}}|sandalye4_başlık=[[İYİ Parti]]|sandalye3={{Siyasi parti bilgi kutusu/sandalye|2|18|hex=#800000}}|sandalye3_başlık=[[Milliyetçi Hareket Partisi|MHP]]|sandalye2={{Siyasi parti bilgi kutusu/sandalye|5|18|hex=#ED8000}}|sandalye2_başlık=[[Adalet ve Kalkınma Partisi|AK Parti]]|sandalye1={{Siyasi parti bilgi kutusu/sandalye|9|18|hex=#DA251C}}|sandalye1_başlık=[[Cumhuriyet Halk Partisi|CHP]]|ardılı=|öncülü=|renkler=|uluslararası=|pozisyon=|ülke=|ideoloji=|kurucusu=|birleşme=|kuruluş=|lider2_isim=|lider2_başlık=Sandık Sayısı|lider1_isim=|lider1_başlık=Seçmen Sayısı|genel sekreteri=|slogan=|genel başkanı=|colorcode=|amblem=Aydın local elections, 2019.png|kısaltma=|bayrak=}}Yerel yönetimi temsil eden Büyükşehir Belediye Başkanı, ildeki tüm seçmenlerin oy çokluğu ile seçilir. Yerel seçimlerde İlçe Belediye Başkanı ve İlçe Belediye Meclisi için de oy kullanılarak ilçelerin belediye meclisleri oluşur. İlçe Belediye meclislerinden alınan üyelerle (başkan kontenjanı, ilçe nüfusu ve parti oy oranına göre) de Büyükşehir Belediye Meclisi oluşur. Bu mecliste ilçe belediye başkanları da yer alır.<ref>{{Web kaynağı |url=https://www.tbb.gov.tr/storage/userfiles/rehber_ve_bilgi_notlari/6360_torba_personel_rehber.pdf |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=14 Ocak 2020 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20180920172127/http://www.tbb.gov.tr/storage/userfiles/rehber_ve_bilgi_notlari/6360_torba_personel_rehber.pdf |arşivtarihi=20 Eylül 2018 |ölüurl=evet }}</ref><ref>{{Web kaynağı |url=http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/38/2150/22329.pdf |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=14 Ocak 2020 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20170910052531/http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/38/2150/22329.pdf |arşivtarihi=10 Eylül 2017 |ölüurl=evet }}</ref> Meclisin başkanı Büyükşehir Belediye Başkanı'dır. Büyükşehir belediye encümeni, belediye başkanının başkanlığında, belediye meclisinin kendi üyeleri arasından bir yıl için gizli oyla seçeceği beş üye ile biri genel sekreter, biri malî hizmetler birim amiri olmak üzere belediye başkanının her yıl birim amirleri arasından seçeceği beş üyeden oluşur. (5216 saylı kanun 16. madde)

Aydın Büyükşehir Belediye Başkanı, '''[[Özlem Çerçioğlu]]''' (CHP), 31 Mart 2024 seçimlerinde %50,53 oy oranıyla seçilmiştir.<ref>{{Web kaynağı |url=http://aydin.bel.tr/mobil/detail/4352/baskanimiz |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=14 Ocak 2020 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20200122034141/http://aydin.bel.tr/mobil/detail/4352/baskanimiz |arşivtarihi=22 Ocak 2020 |ölüurl=hayır }}</ref> Aydın Büyükşehir Belediye Meclisi üye sayısı 82'dir. Büyükşehir Belediye Başkanı, 18 ilçe belediye başkanı ve 63 üye. Bunların 19'u [[Adalet ve Kalkınma Partisi|AK Parti]], 56'sı [[Cumhuriyet Halk Partisi|CHP]], 6'sı [[Milliyetçi Hareket Partisi|MHP]], 2'si [[İYİ Parti]]'dir.<ref>{{Web kaynağı |url=http://aydin.bel.tr/detail/5118/meclis-uyeleri |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=14 Ocak 2020 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20200114120053/http://aydin.bel.tr/detail/5118/meclis-uyeleri |arşivtarihi=14 Ocak 2020 |ölüurl=hayır }}</ref>

İlçe belediyeleri, [[Aydın'da 2024 Türkiye yerel seçimleri|2024 Türkiye yerel seçimleri]]'ne göre, iki değişik parti tarafından yönetilmektedir. Bu ilçelerden 14'ü [[Cumhuriyet Halk Partisi|CHP]] ve 4'ü [[Adalet ve Kalkınma Partisi|AK Parti]]'li belediye başkanıdır.<ref>{{Web kaynağı |url=https://biruni.tuik.gov.tr/secimdagitimapp/yerel.zul |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=14 Ocak 2020 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20200101211359/https://biruni.tuik.gov.tr/secimdagitimapp/yerel.zul |arşivtarihi=1 Ocak 2020 |ölüurl=evet }}</ref>

== Eğitim ==
İlde bir adet devlet üniversitesi bulunmaktadır. [[Aydın Adnan Menderes Üniversitesi]] 1992<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.adu.edu.tr/tr/kurulus-ve-tarihce | başlık = Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Kuruluş ve Tarihçe | erişimtarihi = 21 Haziran 2021 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20151113012442/https://www.adu.edu.tr/tr/kurulus-ve-tarihce | arşivtarihi = 13 Kasım 2015}}</ref> yılında kurulmuştur. Üniversitede 3 enstitü, 20 fakülte, 1 devlet konservatuvarı, 6 yüksekokul, 19 meslek yüksekokulu, 35 araştırma ve uygulama merkezi bulunmaktadır. Ayrıca toplam [[Aydın'daki ilköğretim okulları listesi|446 ilköğretim okulu]] bulunmaktadır.

== Altyapı ==
=== Ulaşım ===
==== Demiryolu ====
[[Dosya:Izmir-Aydun demiryolu.jpg|küçükresim|İzmir-Alsancak – Aydın demiryolu inşaatında çalışan işçiler, 1850'lerin sonu]]
[[Osmanlı hükûmeti]]nin İngiliz sermayeli [[Ottoman Railway Company|Ottoman Railway Company / Osmanlı Demiryolu Şirketi (ORC)]]'ne verdiği imtiyaz ile inşa edilen ve [[Aydın Garı|Aydın]]'a kadarki kısmı 1 Temmuz 1866'da hizmete giren [[İzmir-Eğirdir demiryolu|İzmir-Alsancak – Eğirdir demiryolu]] ve bu hattın şubesi olan [[Ortaklar-Söke şube demiryolu|Ortaklar – Söke şube demiryolu]]<ref name="ORC">{{Web kaynağı |başlık= ORC History |çeviribaşlık= ORC Tarihi |url= http://www.trainsofturkey.com/pmwiki.php/History/ORC |çalışma= [[Trains of Turkey]] |arşivurl= https://web.archive.org/web/20220925174950/http://www.trainsofturkey.com/pmwiki.php/History/ORC |arşivtarihi= 25 Eylül 2022 |arşivengelli= hayır |erişimtarihi= 6 Kasım 2022 |ölüurl= hayır}}</ref> Aydın iline hizmet vermektedir. Anadolu'nun ilk, Osmanlı İmparatorluğu'nun ikinci demiryolu olan bu hat, Ege Bölgesi'nin güney ve güneydoğusunda çıkarılan madenler ile [[Küçük Menderes Ovası|Küçük Menderes]] ve [[Büyük Menderes Ovası|Büyük Menderes]] ovalarında yetiştirilen çeşitli tarım ürünlerinin, özellikle incirin [[İzmir Limanı]]'na daha hızlı getirilip ihracatının yapılabilmesi amacıyla inşa edilmiştir. 1935 yılında [[Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları|TCDD]] tarafından satın alınarak kamulaştırılmıştır. Hat üzerinde [[Göller Ekspresi]] ve [[Güller Ekspresi]] [[TCDD Taşımacılık Anahat Trenleri|Anahat Trenleri]] ve [[Basmane-Denizli Bölgesel Treni|Basmane – Denizli]], [[Basmane-Nazilli Bölgesel Treni|Basmane – Nazilli]], [[Söke-Denizli Bölgesel Treni|Söke – Denizli]] ve [[Söke-Nazilli Bölgesel Treni|Söke – Nazilli]] [[TCDD Taşımacılık bölgesel trenleri listesi|Bölgesel Trenler]] hizmet vermektedir.

==== Karayolu ====
İzmir ile Aydın arasında, İzmir - Aydın Otoyolu olarak bilinen [[Otoyol 31]]<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.kgm.gov.tr/Sayfalar/KGM/SiteTr/Otoyollar/Otoyollar.aspx | başlık = Karayolları Genel Müdürlüğü Otoyollar | erişimtarihi = 21 Haziran 2021 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20100309163600/https://www.kgm.gov.tr/Sayfalar/KGM/SiteTr/Otoyollar/Otoyollar.aspx | arşivtarihi = 9 Mart 2010}}</ref> bulunmaktadır. Bu otoyol üzerinde de Türkiye'nin en uzun üçüncü tüneli, Türkiye Otoyolları üzerindeki en uzun ikinci tüneli olan [[75. Yıl Selatin Tüneli]] bulunmaktadır. Aydın Büyükşehir Belediyesi Sarı Otobüslerinin 11.12.2015 tarihinde hizmete başlaması ile ilçeler arası ulaşım daha da kolaylaşmış<ref>{{Web kaynağı | url = http://aydin.bel.tr/detail/5257/otobus-guzergahlarimiz | başlık = sarı otobüs saatleri | erişimtarihi =  | tarih =  | çalışma =  | yayıncı = Aydın Büyükşehir Belediyesi | arşivurl = https://web.archive.org/web/20151006095341/http://aydin.bel.tr/detail/5257/otobus-guzergahlarimiz | arşivtarihi = 6 Ekim 2015 | ölüurl =evet}}</ref> ve Aydın Büyükşehir Belediyesi'nin belirlediği fiyat politikası ile diğer ulaşım seçeneklerine kıyasla biraz daha uygun hale gelmiştir. İl genelinde toplu taşımada [[Aykart]] kullanılmaktadır. Ayrıca yapımı devam eden [[Otoyol 31]]'in 140&nbsp;km'lik Aydın - Denizli Otoyolu kısmının inşaatı devam etmektedir.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.kgm.gov.tr/Sayfalar/KGM/SiteTr/Projeler/OtoyolProjeleri/AydinDenizli.aspx | başlık = Aydın - Denizli Otoyolu Projesi | erişimtarihi = 20 Şubat 2023 | yayıncı = Karayolları Genel Müdürlüğü | arşivurl = https://web.archive.org/web/20220804011724/https://www.kgm.gov.tr/Sayfalar/KGM/SiteTr/Projeler/OtoyolProjeleri/AydinDenizli.aspx | arşivtarihi = 4 Ağustos 2022}}</ref> Otoyolun kalan kısmının açılması ile birlikte Ege Bölgesi ile Akdeniz Bölgesi arasındaki ulaşımın kısalması, turizm ve ticaret gelirlerinin de pozitif yönde arttıcağı öngörülmektedir.

==== Denizyolu ====
[[Dosya:Kuşadası (3).JPG|küçükresim|Kuşadası Limanı'na yanaşmış olan bir kruvaziyer gemisi]]
[[Kuşadası Limanı]]'ndan [[Denizyolu ulaşımı|denizyolu]] ulaşımı sağlanmaktadır. [[Kruvaziyer]] turizminin önemli limanlarından biridir.<ref>{{Web kaynağı | url = https://aydin.ktb.gov.tr/TR-64528/kruvaziyer-ve-yat-limanlari.html | başlık = Kruvaziyer ve Yat Limanları | erişimtarihi = 20 Şubat 2023 | yayıncı = Aydın İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü | arşivurl = https://web.archive.org/web/20200815113630/https://aydin.ktb.gov.tr/TR-64528/kruvaziyer-ve-yat-limanlari.html | arşivtarihi = 15 Ağustos 2020}}</ref> Ayrıca [[Yunanistan]]'ın [[Sisam]] adasına karşılıklı [[feribot]] seferleri düzenlenmektedir.<ref>{{Web kaynağı | url = https://samosaferibot.com/kusadasi-samos-feribot/ | başlık = Kuşadası Samos Feribot Seferleri | erişimtarihi = 20 Şubat 2023 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20221126084306/https://samosaferibot.com/kusadasi-samos-feribot/ | arşivtarihi = 26 Kasım 2022}}</ref>

==== Havayolu ====
{{Ana|Aydın Çıldır Havalimanı}}Aydın'ın [[Efeler]] ilçesinde bir [[Havaalanı|havalimanı]] bulunmaktadır. 1.435 metre uzunluğunda piste sahip olan bu havalimanı yıllarca kullanılmamıştır. 2012 yılında işletme hakkı [[Devlet Hava Meydanları İşletmesi]] tarafından 20 yıllığına [[Türk Hava Yolları]] Anonim Ortaklığına devredilmiştir. Günümüzde [[Türk Hava Yolları Uçuş Akademisi]] adıyla, 27<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.turkishairlinesflightacademy.com/tr | başlık = Türk Hava Yolları Uçuş Akademisi | erişimtarihi = 11 Ocak 2020 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20200111101917/https://www.turkishairlinesflightacademy.com/tr | arşivtarihi = 11 Ocak 2020 | ölüurl =evet}}</ref> eğitim uçağıyla pilotaj eğitimi için kullanılmaktadır.

=== Sağlık ===
[[Aydın Adnan Menderes Üniversitesi]] [[Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Tıp Fakültesi|Tıp Fakültesi]]'ne bağlı 1 tane eğitim ve araştırma hastanesi, [[Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı|Sağlık Bakanlığı]]'na bağlı 10 tane devlet hastanesi, 6 tane entegre devlet hastanesi, 3 tane ağız ve diş sağlığı merkezi, 128 tane aile sağlığı merkezi bulunmaktadır. Ayrıca [[Efeler]] ilçesi [[Kuyulu, Efeler|Kuyulu]] mahallesi sınırları içerisinde 1500 yatak kapasiteli, günlük 20 bin kişiye hizmet verecek olan [[Aydın Şehir Hastanesi]] inşaatı devam etmektedir.<ref>{{haber kaynağı |başlık= Aydın Şehir Hastanesi inşaatının yüzde 95'i tamamlandı |url= https://www.aa.com.tr/tr/saglik/aydin-sehir-hastanesi-insaatinin-yuzde-65i-tamamlandi/2705970 |gazete= Anadolu Ajansı |tarih= 8 Ekim 2022 |erişimtarihi= 20 Şubat 2023 |arşivurl= https://web.archive.org/web/20230220211526/https://www.aa.com.tr/tr/saglik/aydin-sehir-hastanesi-insaatinin-yuzde-95i-tamamlandi/2705970 |arşivtarihi= 20 Şubat 2023 |ölüurl= hayır }}</ref>

== Kaynakça ==
{{Kaynakça}}

== Dış bağlantılar ==
{{Commons kategori|Aydın Province}}
*[http://www.aydin.gov.tr T.C. Aydın Valiliği]

{{Aydın'ın ilçeleri}}
{{Türkiye'nin illeri}}

{{Otorite kontrolü}}

[[Kategori:Aydın (il)| ]]