Avena sterilis
| Kış yaban yulafı | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
.jpg) | |||||||||||||||||
| Korunma durumu | |||||||||||||||||
 Asgari endişe altında (IUCN 3.1)[1] | |||||||||||||||||
Biyolojik sınıflandırma  | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| İkili adlandırma | |||||||||||||||||
| Avena sterilis | |||||||||||||||||
| Tip cins | |||||||||||||||||
| Avena | |||||||||||||||||
Avena sterilis (canlı yulaf, kısır yulaf, yaban yulaf, kızıl yaban yulaf, kışlık yaban yulaf;[2] sin: Avena ludoviciana Durieu; Avena macrocarpa Moench; Avena sterilis ssp. sterilis; Avena sterilis ssp. ludoviciana)[2] tohumları yenilebilen bir yabancı ot türüdür. Bitkinin birçok ortak ismi, rüzgarda salkımlarının hareketine atıfta bulunur.[3]
Tanım
[değiştir | kaynağı değiştir]Görünüm
[değiştir | kaynağı değiştir]Avena sterilis, dik ve geniş yapraklı bir ot olup boyu 1,5 metreye (4 fit 11 inç) kadar ulaşabilir. Olgunlaştığında, 60 cm (24 inç) uzunluğa ve 6–14 mm (0.24-0.55 inç) genişliğe kadar yaprak saplarına sahiptir.[3]
Avena sterilis eşit kenarlara sahip veya hafif tek taraflı bir salkıma sahip bir çiçeklenme yapısına sahiptir. Spikelet adı verilen küçük başakçıklar genellikle 3 florete sahiptir,[2] ancak sayı 2 ile 5 arasında değişebilir.[3] Kısa uzantı (awn) olmayan spikeletler 1.7-4.5 cm uzunluğundadır; dış kavuzlar (glumes) ise 2.4–5 cm uzunluğa ulaşır.[2]
floretler saman sarısı veya hafif kırmızımsı renkte olabilir. Bazen floretin tabanında kırmızımsı tüyler bulunabilir.[4]
Lemma genellikle 1.5–4 cm uzunluğundadır [2] Floretler uzundur ve tepede sivrilir. Glumalara en yakın iki floretin ise 3–9 cm uzunluğunda kıvrık bir sırt çıkıntısı (awn) bulunur [2][4]
Çeşitler ve alt türler
[değiştir | kaynağı değiştir]Avena sterilis'in iki alt türü olan A. sterilis sterilis ve A. sterilis ludoviciana arasındaki ayrımı, çiçeklerin üreme organlarının boyutuna göre yapılabilir.[2]
İspanya'da yapılan 139 adet A. sterilis L. popülasyonu üzerinde yapılan bir çalışma, yeni bir alttür tanımlanmasa da morfolojik sınıflamalara göre 6 çeşit daha ortaya çıkardı.[5]
Çoğalma
[değiştir | kaynağı değiştir]A. sterilis altı ploid kromozomlu bir bitkidir.[6] Yani genetik yapısı altı takım kromozomdan oluşur. Bir yıllık bitki [3][7] olup yaşam döngüsü birçok tahıl ürününe benzer.[4] Tek bir bitki 200 tohum üretebilirken, ortalama olarak ise 13-21 tohum üretir.[4] Tohumlar toprakta düzenli olarak iki yıldan fazla yaşar ve çimlenmeden önce 5 yıla kadar dayanabilir.[2][4]
Dağılım
[değiştir | kaynağı değiştir]A. sterilis, Akdeniz Havzası'na, Batı, Orta ve Güney Asya'ya özgü bir türdür, ancak başka yerlerde de yaygın olarak görülür.[8] Bu bitki türü Antarktika hariç tüm kıtalarda yetişebilir.[4]
Kuzey Amerika'da ise A. sterilis, ABD'nin Kaliforniya, Oregon,[9] New Jersey, Ohio, Pennsylvania [4] eyaletlerinde ve Kanada'nın Ontario ve Quebec bölgelerinde [4][9] yetişen bir tür olarak bulunur.
Zararlılar ve patojenler
[değiştir | kaynağı değiştir]A. sterilis bazı zararlılara ev sahipliği yapar:
- Ditylenchus dipsaci adlı patojenik nematod.[10]
- Sclerophthora macrospora adı verilen protist bitki patojeni [11]
- Halk arasında kahverengi buğday akarı olarak bilinen Petrobia latens [3]
- Yulaf bitkilerini etkileyen yaygın iki hastalığa, yulaf tacı pasına ve sap pasına karşı hassastır [12]
- Buğday cüce virüsüne karşı da hassastır.[3]
İnsanlarla ilişkisi
[değiştir | kaynağı değiştir]Evcilleştirilmiş yulafın atası
[değiştir | kaynağı değiştir]Genetik analizler, Güneybatı Asya'ya özgü, özellikle günümüz İran, Irak ve Türkiye'nde bulunan A. sterilis otunun, A. sativa ve A byzantina gibi evcilleştirilmiş yulaf bitkilerinin atası olduğunu göstermiştir.[6]
Modern tarım zararlısı
[değiştir | kaynağı değiştir]A. sterilis, tohumlarının tahıllardan ayrılmasının zor olması nedeniyle problem yaratan bir bitkidir.[3] Bu nedenle tohumları, yün, tahıl taneleri ve diğer tohumlarla birlikte dünyaya yayılmıştır.[3][4]
A. sterilis, birçok tarım ürününün gelişmesi için ideal olan aynı koşullarda başarılı bir şekilde yetişebildiği ve benzer yaşam döngüsüne sahip olduğu için ekili ürünlerle doğrudan rekabete girerek verimi düşürür [13][14][15]
Castillejo-González ve ark. (2014), QuickBird (uydu görüntüleri) ve çeşitli görüntü sınıflandırıcıları kullanarak A. sterilis'in işgal ettiği tarlaları neredeyse kusursuz bir doğrulukla tespit etmeyi başarmıştır.[16]
Herbisit direnci
[değiştir | kaynağı değiştir]Avena sterilis'in bir alt türü olan A. sterilis ssp. ludoviciana, ilk olarak 2010 yılında İran'ın Kirmanşah ve Kuzistan bölgelerinde kışlık buğday ekim alanlarında, 2 farklı etki mekanizmasına (SOA) sahip çoklu herbisit toleransı gözlemlendi.[17] Bu popülasyonların klodinafop-propargyl, iyodosülfüron-metil-sodyum ve mezosülfüron-metile karşı dayanıklı olduğu bilinmektedir.[17]
İngiltere'de ise A. sterilis ssp. ludoviciana (Asl) ve A. fatua'nın çeşitli tarlalarda fenoxaprop‐P‐ethyl'e karşı dayanıklılık geliştirdiği tespit edildi.[18] Her ne kadar Asl ve A. fatua çaprazlama yapsa da, her ikisinin de direnç geliştirmesinin nedeni veya hangi yönde gerçekleştiği kanıtlanmamıştır [18]
Yunanistan'daki A. sterilis popülasyonlarının ise neredeyse tamamı diklofop'a karşı dayanıklı ancak aynı etki mekanizmasına sahip diğer herbisitlerin çoğuna (örn. AACase inhibitörleri) karşı hassastır.[19] Bununla birlikte, Yunanistan'daki popülasyonların çoğu diklofop direncine ve en azından bir başka herbiside karşı da kısmi dirence sahiptir.[19]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Rhodes, L.; Bradley, I.; Zair, W.; Maxted, N. (2016). "Avena sterilis". IUCN Tehdit Altındaki Türlerin Kırmızı Listesi. 2016: e.T172204A19395364. doi:10.2305/IUCN.UK.2016-3.RLTS.T172204A19395364.en
. Erişim tarihi: 20 Kasım 2021.
- ^ a b c d e f g h Chauhan, Bhagirath S., (Ed.) (2021). Biology and management of problematic crop weed species. 1. Waltham: Elsevier. ISBN 978-0-12-822917-0.
- ^ a b c d e f g h CABI (7 Ocak 2022). "Avena sterilis (winter wild oat)" (İngilizce). doi:10.1079/cabicompendium.8062. s2cid 253604348. retrieved 10 may 2023.
|doi=değerini kontrol edin (yardım). 10 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2024. - ^ a b c d e f g h i Mahajan, Gulshan; Chauhan, Bhagirath Singh (5 Nisan 2021). "Interference of wild oat (Avena fatua) and sterile oat (Avena sterilis ssp. ludoviciana) in wheat". Weed Science: 1-7. doi:10.1017/wsc.2021.25. ISSN 0043-1745.
- ^ "Avena sterilis subsp. ludoviciana (Winter wild oat)". CABI Compendium. 7 Ocak 2022. 16 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2024.
- ^ a b Zhou, X.; Jellen, E. N.; Murphy, J. P. (Temmuz 1999). "Progenitor Germplasm of Domisticated Hexaploid Oat". Crop Science (İngilizce). 39 (4): 1208-1214. doi:10.2135/cropsci1999.0011183X003900040042x. ISSN 0011-183X. 16 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2024.
- ^ Benakashani, Fatemeh; Gonzalez-Andujar, Jose L.; Soltani, Elias (30 Ekim 2021). "Differences in Germination of ACCase-Resistant Biotypes Containing Isoleucine-1781-Leucine Mutation and Susceptible Biotypes of Wild Oat (Avena sterilis ssp. ludoviciana)". Plants. 10 (11): 2350. doi:10.3390/plants10112350. ISSN 2223-7747.
- ^ IUCN (11 Ağustos 2016). "Avena sterilis: Rhodes, L., Bradley, I., Zair, W. & Maxted, N.: The IUCN Red List of Threatened Species 2016: e.T172204A19395364" (İngilizce). doi:10.2305/iucn.uk.2016-3.rlts.t172204a19395364.en. retrieved 20 november 2021.
|doi=değerini kontrol edin (yardım). 14 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2024. - ^ a b Sousa-Ortega, Carlos; Fernandez, José Luis; Sportelli, Mino (28 Aralık 2022). "Case Report of Avena sterilis subsp. sterilis ACCase Herbicide Resistance in Southern Spain". Agriculture. 13 (1): 85. doi:10.3390/agriculture13010085. ISSN 2077-0472.
- ^ Esquibet, Magali; Grenier, Eric; Plantard, Olivier; Andaloussi, Fouad Abbad; Caubel, Georges (1 Aralık 2003). "DNA polymorphism in the stem nematode Ditylenchus dipsaci: development of diagnostic markers for normal and giant races". Genome. 46 (6): 1077-1083. doi:10.1139/g03-072. ISSN 0831-2796.
- ^ Toler, R. W. (1983). "Evaluation of St. Augustinegrass Accessions and Cultivars for Resistance toSclerophthora macrospora". Plant Disease. 67 (9): 1008. doi:10.1094/pd-67-1008. ISSN 0191-2917.
- ^ van Niekerk, B. D.; Pretorius, Z. A.; Boshoff, W. H. P. (Ekim 2001). "Pathogenic Variability of Puccinia coronata f. sp. avenae and P. graminis f. sp. avenae on Oat in South Africa". Plant Disease (İngilizce). 85 (10): 1085-1090. doi:10.1094/PDIS.2001.85.10.1085. ISSN 0191-2917. 16 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2024.
- ^ SINGH, A.; SINGH, S. (1 Mart 2022). "Factors affecting the production of major pulse crops in Madhya Pradesh". Journal of Crop and Weed. 18 (3): 01-07. doi:10.22271/09746315.2022.v18.i3.1608. ISSN 0974-6315.
- ^ VIRENDER SARDANA (10 Ekim 2001). "Efficacy of herbicides applied alone and in tank mixture with isoproturon against wild oat (Avena ludoviciana) and broad leaf weeds in wheat (T ticum aestivum)". Indian Journal of Agronomy. 46 (4). doi:10.59797/ija.v46i4.3331. ISSN 0974-4460.
- ^ Aftin, HA; Abong', GO; Okoth, MW (31 Ekim 2020). "Quality characterization of bread retailed in Nairobi county, Kenya: Physico-chemical and microbial profiles". African Journal of Food, Agriculture, Nutrition and Development. 20 (06): 16810-16817. doi:10.18697/ajfand.94.20020. ISSN 1684-5374.
- ^ Phiri, Darius; Morgenroth, Justin (19 Eylül 2017). "Developments in Landsat Land Cover Classification Methods: A Review". Remote Sensing (İngilizce). 9 (9): 967. doi:10.3390/rs9090967. ISSN 2072-4292. 16 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2024.
- ^ a b Maneechote, Chanya; Holtum, Joseph A.M.; Preston, Christopher; Powles, Stephen B. (1994). "Resistant Acetyl-CoA Carboxylase is a Mechanism of Herbicide Resistance in a Biotype of Avena sterilis ssp. ludoviciana". Plant and Cell Physiology. 35 (4): 627-635. doi:10.1093/oxfordjournals.pcp.a078638. ISSN 1471-9053.
- ^ a b Cavan, G.; Biss, P.; Moss, S R (Ekim 1998). "Herbicide resistance and gene flow in wild‐oats (Avena fatua and Avena sterilis ssp. ludoviciana)". Annals of Applied Biology (İngilizce). 133 (2): 207-217. doi:10.1111/j.1744-7348.1998.tb05821.x. ISSN 0003-4746. 16 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2024.
- ^ a b Travlos, Ilias S.; Giannopolitis, Costas N.; Economou, Garifalia (Kasım 2011). "Diclofop resistance in sterile wild oat (Avena sterilis L.) in wheat fields in Greece and its management by other post-emergence herbicides". Crop Protection (İngilizce). 30 (11): 1449-1454. doi:10.1016/j.cropro.2011.07.001. 14 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2024.
