Ateş matkabı (alet)

Yangın matkabı, hızla dönen ahşap bir çubuk (mil veya şaft) ile sabit bir ahşap parça (ocak veya ateş tahtası) üzerindeki bir oyuk arasındaki sürtünme yoluyla yangın başlatan bir cihazdır.

Bileşim

Cihaz, el matkabı, yay matkabı (veya kayışlı matkap) veya pompalı matkap dahil olmak üzere elle çalıştırılan eski matkap türlerinden herhangi biri olabilir. Mil genellikle 1–2 cm kalınlığındadır ve kör bir uçla sonlanır. Mil ve ateş tahtası tipik olarak ladin, sedir, balsam, avize ağacı, titrek kavak, ıhlamur, karabaş otu, söğüt, ılgın veya benzeri kuru, orta yumuşaklıkta reçinesiz ağaçlardan yapılır.

İlke

Mili tahrik etmek için kullanılan yöntem ne olursa olsun, alt ucu ateş tahtasının "V" çentikli sığ bir boşluğuna yerleştirilir. Birincil amaç, milin ucu ile ateş tahtası arasındaki sürtünme ile ısı üretmektir. Bu ısı, dönme hızı ve basınç ile kontrol edilir. Isı sonunda temas noktasındaki odunu, sürtünme ile toz haline gelen ve "V" çentiğinde toplanan kömüre dönüştürür. Devam eden işlem sonunda kömür tozunu tutuşturur ve bir "çıra demetinde" (telli, kabarık ve yanıcı malzemeden oluşan bir yuva) ateş yakmak için kullanılabilecek küçük bir kor üretir.

Diğer yöntemler arasında, iki çubuğu bir taraftan birbirine bağlayarak yapılan bir ocağın bir kısmını delmek ve daha sonra bu deliği karşılamak için diğer taraftan delmek; veya iki dalın ayrıldığı alanı kullanmak yer alır. Bu, kömürü ıslak ya da karla kaplı zeminden uzak tutmak içindir.

Galeri

Bir közü tutuşturmak için bir yay matkabı kullanılır, bu da çıranın yanmasına neden olarak bir yangın yaratır.

Ayrıca bakınız

• Ateş yapımı
• İlk insanlar tarafından ateşin kontrolü
• Yangın pistonu
• Kamp Ateşi

İlgili literatür

• Philips-Chan, A. Our Stories Etched in Ivory: The Smithsonian Collections of Engraved Drill Bows with Stories from the Arctic.