Aspartam
| Aspartam[1] | |
|---|---|
| |
| Kimyasal ad | N-(L-α-Aspartyl)-L-fenilalanine, 1-metil ester |
| Kimyasal formülü | C14H18N2O5 |
| Moleküler ağırlığı | 294.301 g/mol |
| Cas numarası | [22839-47-0] |
| Erime noktası | 246-247 °C |
Aspartam, kimyasal formülü aspartil-fenilalanin-1-metil ester olan bir tatlandırıcıdır. Kimyasal olarak aspartat ve fenil alanin aminoasitlerinden oluşmuş bir dipeptidin metil esteridir. Çay şekerinden yaklaşık 200 kat daha tatlıdır.[2] İlk kez James M. Schlatter tarafından 1965 yılında keşfedilmiş, ABD'de 1974'te kullanımının onaylanmasından sonra uzun süre güvenilirliği tartışma konusu olmuştur. Aspartam kullanım güvenliği açısından ciddi tartışmalara neden olmuş, yapılan araştırmalarda bir zararı olduğuna dair bir kanıt bulunamamıştır.[3] Avrupa Birliği'nde gıda katkı maddesi olarak E951 kod adını almıştır.
Fenilketonüri hastaları fenilalanini metabolize edemedikleri için bu amino asitten fazla almamaları gerekir. Aspartam vücutta fenilalanine dönüştüğü için fenilketonüri hastalarının günlük fenilalanin tüketimleri ile aspartam türketimlerini birlikte değerlendirmeleri gerekir.[4] Bu yüzden aspartam içeren gıdaların üzerinde fenilketonuri hastalarına yönelik bir uyarı yazısı olur.[5]
Güvenlik
[değiştir | kaynağı değiştir]Dünyanın 90'dan fazla ülkesinde gıda ve sağlık alanındaki yetkili kurumlar aspartam kullanımını onaylamıştır. Amerika Birleşik Devletleri'nde, son 8 yıllık dönemde yapılan geniş kapsamlı tüketim değerlendirmeleri ve diğer ülkelerde yapılan çalışmalar, günlük aspartam tüketiminin ABD Yiyecek ve İlaç Dairesi (FDA) ve diğer yetkililer tarafından belirlenen kabul edilebilir günlük miktarların çok altında olduğunu göstermiştir. Ayrıca Dünya Sağlık Örgütü'nün Gıda Katkı Maddeleri Uzman Komitesi, Avrupa Birliği Yiyecek Bilimsel Komitesi ve FDA tarafından uzun yıllar boyunca incelenmiş ve güvenli olduğu tespit edilmiştir.
MS Hastalığındaki Etkisi
[değiştir | kaynağı değiştir]Aspartam 30 °C ulaşınca aspartam içindeki metil alkolün yükseltgenerek formaldehite, sonra da formik aside dönüştüğü, bunun da metabolik asidoza yol açtığı konusunda kaygılar bulunsa da araştırmalar aspartamın kandaki metil alkol ve formik asit düzeyinde önemli bir etkiye yol açmadığını bulmuştur.[6]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Merck Index, 11th Edition, 861.
- ^ "ASPARTAM". Ataman Kimya. 2 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2024.
- ^ "Aspartam gerçekten kansere yol açıyor mu?". BBC News Türkçe. 30 Haziran 2023. 14 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2024.
- ^ Çevik, Asuman; Ertaş, Nilgün (1 Mart 2020). "Fenilketonüri Hastalığı, Hastaların Beslenmesi ve Hastalara Uygun Gıda Üretimi". Bozok Tıp Dergisi. doi:10.16919/bozoktip.496842. ISSN 2146-4006.
- ^ "Dikkat Edilmesi Gereken İlaçlar". www.pkuaile.com. 5 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2024.
- ^ "Aspartame | MS Trust". MS Trust (İngilizce). 3 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2024.
