Arthur Eichengrün
Arthur Eichengrün | |
|---|---|
 Arthur Eichengrün Bayer'de (yaklaşık 1900) | |
| Doğum | 13 Ağustos 1867 |
| Ölüm | 23 Aralık 1949 (82 yaşında) |
| Milliyet | Alman |
| Mezun olduğu okul(lar) | RWTH Aachen |
| Tanınma nedeni | Plastik enjeksiyon |
Arthur Eichengrün (13 Ağustos 1867 - 23 Aralık 1949) Alman Yahudi kimyager, malzeme bilimci ve mucittir. Antibiyotiklerin benimsenmesine kadar 50 yıl boyunca standart tedavi olan son derece başarılı belsoğukluğu önleyici ilaç Protargol'ü geliştirmesiyle ve plastik alanındaki öncü katkılarıyla tanımaktadır. 1903'te ilk çözünür selüloz asetat malzemelerinin (Theodore Becker ile birlikte) birlikte geliştirilmesi. "Cellit" adı verilen bu malzemelerin üretimine yönelik proseslerin oluşturulması, plastik enjeksiyon geliştirilmesinde etkili olmuştur.[1] I. Dünya Savaşı sırasında "Cellon" adı altında pazarlanan nispeten yanıcı olmayan sentetik selüloz asetat cilaları uçak endüstrisi için önemliydi. Becker ile birlikte patentini aldığı selüloz asetat filmin üretimi ve geliştirilmesi için ilk süreci icat ederek fotokimyaya katkıda bulunmuştur.[2]
Eichengrün, 1897'de aspirinin ilk sentezini yönettiğini iddia etmiş,[3] ancak bu iddiası tartışılmıştır. Bayer uzun yıllar boyunca Eichengrün'ün astı olan Felix Hoffmann'ın aspirinin icadını yaptığına inanmıştır. Bununla birlikte, keşfin Hoffmann'a atfedildiği ilk atıf 1934'te ortaya çıkması Yahudi karşıtı revizyonizmi yansıtıyor olabilir.[4]
II. Dünya Savaşı sırasında Eichengrün, Theresienstadt Gettosu'nda hapsedilmiştir.
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Arthur Eichengrün, Yahudi bir kumaş tüccarı ve imalatçısının oğlu olarak Aachen'de doğmuştur. 1885 yılında Aachen Üniversitesi'nde kimya çalışmalarına başlamış, daha sonra Berlin'e ve son olarak da 1890'da doktora derecesini aldığı Erlangen'e taşınmıştır.
1896'da Bayer'e katılmış ve ilaç laboratuvarında çalışmıştır. 1908'de Bayer'den ayrılmış ve Berlin'de kendi ilaç fabrikası Cellon-Werke'yi kurmuştur. Şirketi 1938'de Naziler tarafından "Aryanlaştırılmıştır".
1943'te bir Reich görevlisine yazdığı mektupta "İsrail" kelimesini kendi adına eklemediği için tutuklandı ve dört ay hapis cezasına çarptırıldı (Nazi yasaları, Yahudi kadınların "Sarah" olarak tanımlanmasını zorunlu kıldığı için, Yahudi erkeklerin de bu şekilde tanımlanmasını gerektiriyordu). Mayıs 1944'te aynı suçlamayla tekrar tutuklandı ve Theresienstadt Gettosu'na sürüldü; burada II. Dünya Savaşı'nın sonuna kadar 14 ayını ölümden kaçarak Avrupa'da geçirmiştir.
Kurtuluştan sonra Berlin'e dönmüş, ancak 1948'de Bavyera'daki Bad Wiessee'ye taşınmış ve ertesi yıl 82 yaşında burada ölmüştür.
Çalışmaları
[değiştir | kaynağı değiştir]Aspirin
[değiştir | kaynağı değiştir]Eichengrün, kimyasal bileşiklerin sentezlenmesine yönelik işlemler gibi çok sayıda icatla adını duyurmuştur. Aspirin dışında Eichengrün'ün 47 patenti vardı. Bayer'in resmi hikâyesi, Bayer'li genç kimyager Felix Hoffmann'ın 1897'de aspirini icat ettiğini göstermektedir. Saf olmayan asetilsalisilik asit (ASA, aspirinin aktif bileşiği) 1853'te Fransız kimyager Charles Frédéric Gerhardt tarafından sentezlenmişti; Bayer'de geliştirilen 1897 süreci, tıbbi amaçlarla kullanılabilecek saf ASA'yı üreten ilk süreçtir.
Almanya'da Nazilerin yükselişi nedeniyle, Eichengrün, Hoffmann'ın 1934 tarihli bir Alman Ansiklopedisi'nin dipnotunda aspirini kendisinin (Hoffman) icat ettiğini ilk kez iddia ettiğinde itiraz edemedi. Hoffmann'ın iddiası bir zamanlar geniş çapta kabul görmüştü, ancak birçok tarihçi artık bunun geçersiz olduğunu düşünüyor. Eichengrün, aspirini icat ettiğini ilk kez 1944'te Theresienstadt Gettosu'ndan IG Farben'e (Bayer'in de dahil olduğu) yazdığı bir mektupta iddia etti; burada şirkete (toplama kamplarında oldukça etkili olan) birçok katkısından bahsetti. Aspirinin icadı, serbest bırakılmasının gerekçesi olarak gösterilmektedir.
Beş yıl sonra Arthur Eichengrün, 1949'da Pharmazie'de bir makale yayınladı; burada Hoffmann'a asetilsalisilik asidi sentezleme talimatı verdiğini ve ikincisinin bunu işin amacını bilmeden yaptığını açıkladı. Makalede, aspirin sentezinin yanı sıra ilgili birçok bileşiğin sentezini nasıl planladığı, yönlendirdiği ve bu olaylar detaylı bir şekilde anlatılmaktadır. Ayrıca aspirinin ilk gizli klinik testlerinden de sorumlu olduğunu iddia etmiştir.[3] Son olarak, Hoffmann'ın rolünün kendi (Eichengrün'ün) sürecini kullanan ilk laboratuvar senteziyle sınırlı olduğunu, başka bir şeyle sınırlı olmadığını açıklamıştır.[5]
Eichengrün'ün açıklaması, Glasgow'daki Strathclyde Üniversitesi Eczacılık Bilimleri Bölümü'nden Walter Sneader'in vakayı yeniden incelediği ve Eichengrün'ün açıklamasının gerçekten ikna edici ve doğru olduğu ve Eichengrün'ün Aspirinin icadı için krediyi hak ettiği sonucuna vardığı 1999 yılına kadar tarihçiler ve kimyagerler tarafından büyük ölçüde göz ardı edildi.[4] Bayer, bir basın açıklamasında aspirinin icadının Hoffmann'a ait olduğunu öne sürerek bunu yalanladı.
Eichengrün'ün buluşa ilişkin iddialarını destekleyen kanıtlar:
Walter Sneader, Eichengrün'ün hem aspirin sentezleme sürecini icat ettiği hem de mektuplar, patentler ve laboratuvar çalışmaları da dahil olmak üzere eski ve yeni yayımlanan arşivlenmiş materyaller üzerindeki klinik testlerini denetlediği yönündeki iddialarına dayanıyordu. 1934'ten önceki hiçbir belgede, ilk sentezinden 37 yıl sonra, Hoffmann'ın Aspirin sentezleme sürecini icat etme konusunda itibar edilmediğini buldu. Dahası, dipnotun güvenilirliğinden şüphe etmek için nedenler buldu; sadece Nazi Almanyası'nın "Aryanlaşma" döneminde yayımlanmış olması nedeniyle değil, aynı zamanda asetil ester dışındaki salisilik asit türevlerinin test edilmesine ilişkin yanlış iddialar nedeniyle. Belirsiz referans, hangi türevlerin test edildiğini belirtmedi, ancak bunların daha önce keşfedildiğini ancak "başka amaçlar" için sentezlendiğini iddia etti.[6] Diğerlerinin ne olduğuna dair hiçbir bilgi verilmedi, ancak 1899'da Elberfeld'deki deneysel farmakoloji laboratuvarının başkanı Heinrich Dreser, bir yayında bunları propiyonil, butiril, valeril ve benzoil salisilik asitler olarak adlandırdı.[7] Ayrıca 1907'de[8] ve 1918'de bu türevlerden söz etti.[9] Ancak bu salisilik asit türevlerinin tedavi amaçlı olmayan nedenlerle sentezlendiği iddiası kesinlikle yanlıştır. Hoffmann'ın meslektaşı Otto Bonhoeffer (aynı zamanda Eichengrün'ün altında da çalışıyordu), bu bileşiklerin birçoğu için 1900 yılında ABD ve İngiltere patenti almıştı.[10][11] Patentler, türevlerin, terapötik değeri olan bir salisilik asit türevinin bulunması amacıyla hazırlandığını göstermektedir. Sneader, bu hata nedeniyle 1934 dipnotunun güvenilmez olduğu sonucuna vardı.
Protargol
[değiştir | kaynağı değiştir]1897 yılında Bayer'de Eichengrün tarafından geliştirilen protein karışımının gümüş tuzu olan protargol, belsoğukluğuna karşı yeni bir ilaç olarak tanıtılmıştır. Protargol, sülfa ilaçları ve ardından 1940'larda antibiyotikler kullanıma sunulana kadar kullanımda kalmıştır.[12]
Plastikler
[değiştir | kaynağı değiştir]1903 yılında Eichengrün, Theodore Becker ile birlikte selüloz asetatın ilk çözünür formunu geliştirmiştir. Selüloz asetat malzemelerinin üretimi için prosesler geliştirmiş ve hayatının geri kalanını plastiklerin, cilaların, emayelerin ve selüloz asetat bazlı yapay elyafların teknik ve ekonomik gelişimine adamıştır. I. Dünya Savaşı sırasında nispeten yanıcı olmayan sentetik selüloz asetat cilaları uçak endüstrisi için önemliydi. Aynı zamanda etkili plastik enjeksiyon tekniğine de öncülük etmiştir. 1904 yılında, Becker ile birlikte, selülozun düşük sıcaklıkta doğrudan asetilasyonu için 1901'de tasarladıkları ve bozunmasını önleyen, böylece asetilasyon derecesinin kontrol edilmesine izin veren ve böylece tamamının triasetata dönüşmesinden kaçınan bir işlemi kullanarak ilk güvenlik filmini (selüloz diasetat) yaratmışlar ve patentini almışlardır. Cellit, daha ileri işlemler için aseton içinde çözülebilen, kararlı, kırılgan olmayan bir selüloz asetat polimeridir. Eastman Kodak ve Pathé Frères'in 1909'da kullanmaya başladığı selüloz diasetat sinematografik filmin üretiminde kullanılmıştır. Selüloz asetat filmi 1950'lerde standart haline gelmiş ve nitroselülozdan üretilen son derece yanıcı ve kararsız film stoğuna göre tercih edilmiştir.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Home". 10 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Eylül 2023.
- ^ "Eichengrün, Arthur | Encyclopedia.com". 24 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Eylül 2023.
- ^ a b Dick, Brian (2018). "Hard Work and Happenstance". Distillations. Science History Institute. 4 (1): 44-45. 12 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Temmuz 2018.
- ^ a b Sneader, W (2000). "The discovery of aspirin: a reappraisal". BMJ (Clinical Research Ed.). 321 (7276): 1591-1594. doi:10.1136/bmj.321.7276.1591. PMC 1119266 $2. PMID 11124191.
- ^ Eichengrün A. 50 Jahre Aspirin. Pharmazie 1949;4:582-4. (Almanca)
- ^ Schmidt A. Die industrielle Chemie in ihrer Bedeutung im Wetbild und Errinnerungen an ihren Aufban. Berlin: De Greuter; 1934. p. 775.
- ^ . Dreser H. Pharmakologisches über aspirin (Acetylsalicylsäure) Pflügers Arch. 1899;76:306–318
- ^ Bayer-Archiv. Pharmakologisches Labor Elberfeld. 103/12.1. Prof Dreser, 27.07.1907. Die pharmakologische Laboratorium der Farbenfabriken, pp 6-7.
- ^ Dreser H. Geschichte und Entwicklung der Farbenfabriken vorm Friedr Bayer & Co, Elberfield, in den ersten 50 Jahren. Munich: Meisenbach-Riffrath; 1918. Das pharmakologische Laboratorium der Farbenfabriken; pp. 419–424.
- ^ Bonhoeffer O. The manufacture or production of acidyl salicylic acids. British Patent 9123, 3 March 1900
- ^ Bonhoeffer O. Propionyl-salicylic acid and process of making same. US Patent 656435, 21 August 1900
- ^ Vaupel, E (2005). "Arthur Eichengrün--tribute to a forgotten chemist, entrepreneur, and German Jew". Angewandte Chemie International Edition in English. 44 (22): 3344-55. doi:10.1002/anie.200462959. PMID 15798983.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Arthur Eichengrün in the Complete Dictionary of Scientific Biography
- Sneader's paper crediting Eichengrün with the invention of aspirin in the British Medical Journal.
- Bayer's press release denying this, Wayback Machine sitesinde (28 Eylül 2007 tarihinde arşivlendi) (Almanca)
- Wer hat es erfunden? (Who invented it?) (Almanca)
- Gratzer, Walter (2002). "Truth Stranger than Fiction". Eurekas and Euphorias; The Oxford Book of Scientific Anectodes. New York: Oxford University Press. ss. 209-210. ISBN 978-0-19-280403-7. Erişim tarihi: 12 Aralık 2018 – Internet Archive vasıtasıyla.
