Anadolu sarı akrebi
| Anadolu sarı akrebi | ||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||||||||||||||
| Biyolojik sınıflandırma | ||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||
Aegaeobuthus gibbosus
(Kovařík, 2019) |
Anadolu sarı akrebi ya da halk arasında kısaca Sarı akrep (Aegaeobuthus gibbosus), Buthidae familyasından insan sağlığı açısından tehlikeli bir akrep türü. Anadolu'nun en yaygın akrep türüdür.
Morfoloji
[değiştir | kaynağı değiştir]Küçük boylu akrepler olup, ortalama 56 mm uzunluğundadır. Vücut sarımsı kahverengi; tarak organı beyazımsı krem renginde; telson açık sarımsı kahverengi; iğne kızılımsı kahverengidir. Karapaksta antero-lateral karinalar ile postero-median karinalar birleşerek lir şeklinde yapı göstermez ve mid-median karinalar ile postero median karinalar boyuna düz bir çizgi halinde birleşmiştir. II. ve III. kuyruk segmentlerinin ventro-median karinalarını oluşturan granüller posteriore doğru büyümez. Hareketli parmak 12, sabit parmak 11 eğik granül sırası taşır; IV. kuyruk segmenti 10 tam karinalı; tarak organı diş sayısı dişilerde 19-23, erkeklerde 26-32 arasındadır.
Metasomanın 4. segmenti 10 oluklu olup bu yönüyle 8 oluklu olan Mesobuthus eupeus ve Mesobuthus caucasicus türlerinden ayırt edilir.
Biyolojisi
[değiştir | kaynağı değiştir]Gececil bir tür olup; daha çok Diptera, Orthoptera, Hemiptera, Blattodea (Hamamböceği), Chilopoda ve Araneae gruplarına ait eklembacaklı türleri ile beslenir. Ayrıca bu türün genç ve erginlerinde yamyamlığa rastlanır. Avlanmak için hem otur-bekle, hem de gezmek suretiyle avlanma taktiği uyguladığı gözlemlenmiştir. Yapılan denemelerde 7 ay kadar açlığa dayandığı görülmüştür. Doğum, yaz aylarında olup, bir süre sırtta gezdirilen yavruların sayısı, 30-50 kadar, bazen 60'a kadar ulaşır.
Rakımı 800 m den yüksek bölgelerde en aktif dönemi Ağustos ayıdır.
Habitat
[değiştir | kaynağı değiştir]Bozkır ve ormanlık alanlarda bulunur. Daha çok açık alanlarda, özellikle steplerde, yerleşim bölgelerinde, binalarda ve harabelerde; ayrıca kurumuş dere yataklarında, maki ve çam ormanları kenarlarında, bazen orman içlerindeki açıklıklarda taşlar altında görülür . Dikey dağılımı, 0–1500 m'ler arasıdır.
Alt türleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Türkiye'deki alttürü Aegaeobuthus gibbosus anatolicus olarak tanımlanır. Türkçe adı da bu alt türe dayanır.
Tehlikesi
[değiştir | kaynağı değiştir]Tehlikeli akrepler olsa da zehri ölümcül değildir. Halk sağlığı açısından zehirleri önemlidir. Yaşlılarda, alerjik bünyelerde ve çocuklarda risk oluşturabilir.[1] Ancak daha çok kusma, sancı, yüksek ateş vs. şeklinde 24 - 36 saat kadar süren etkileri görülür. Eve yakın yaşama eğilimindedir.
Yayılımı
[değiştir | kaynağı değiştir]Balkanlar ve Türkiye'de dağılış gösteren İran-Turan kökenli Aegaeobuthus cinsinin batıdaki temsilcisidir. Türkiye'de Anadolu Diyagonali'nin batısında; Karadeniz sahil şeridi dışında kalan bölgelerde yaygındır. Trakya'da da son zamanlarda bulunmuştur.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- Euscorpius - Occasional Publications in Scorpiology. 2019, No. 288 Taxonomic reassessment of the genera Lychas, Mesobuthus, and Olivierus, with descriptions of four new genera (Scorpiones: Buthidae) František Kovařík; http://www.scorpio.cz Department of Zoology, Charles University, http://zoobank.org/urn:lsid:zoobank.org:pub:E927DDFB-B9A9-42B0-9572-FA005276E586
- Halil koç ve Ersen Aydın Yağmur (2007)[ölü/kırık bağlantı], Dağmarmara (Turgutlu-Manisa) Yöresinde Dağılış Gösteren Mesobuthus gibbosus (Scorpiones: Buthidae)'un Yüzey Aktivitesinin Çukur Belirlenmesi, Ekoloji, 17, 65, 60-64, 2007
- Halil Koç ve Ersen Aydın Yağmur (2007), Dilek Yarımadası Milli Parkı (Söke-Kuşadası, Aydın) Akrep (Scorpiones) Faunası, Ekolojii 17, 65, 52-59, 2007
- ^ "Taxonomic reassessment of the genera Lychas, Mesobuthus, and Olivierus, with descriptions of four new genera (Scorpiones: Buthidae) František Kovařík". 20 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Aralık 2024.