Alp Zeki Heper
Alp Zeki Heper | |
|---|---|
| Doğum | 1939 İstanbul |
| Ölüm | 9 Ocak 1984 (44-45 yaşlarında) İstanbul |
| Milliyet | Türk |
| Meslek | Yönetmen |
| Etkin yıllar | 1966 - 1968 |
Alp Zeki Heper (1939, İstanbul - 9 Ocak 1984, İstanbul), Türk yönetmendir. Döneminde eleştirel başarı kazanmasına rağmen sansüre uğrayan ve hiçbir zaman seyirciyle buluşamayan Soluk Gecenin Aşk Hikayeleri filminin yönetmeni olarak tanınır. Dört uzun metrajlı film çekmiş ve sinemayı bırakmıştır.
Eğitimi ve sinemaya başlaması[değiştir | kaynağı değiştir]
Galatasaray Lisesi'nden mezun olduktan sonra, önce hukuk öğrenimi için Cenevre'ye gitti. Bir yıl sonra okulu bırakarak Fransa'ya geçti. Burada Paris Yüksek Sinema Enstitüsü 'nü (Institut des Hautes Etudes Cinématographiques - IDHEC) bitirdi. Okulun en başarılı yönetmeni seçildi. Paris'te kısa film çalışmalarına başladı. Bir Kadın ve Şafak isimli iki kısa film çekti. 1963'te Bir Kadın 'la IDHEC, Şafak 'la ise hem IDHEC hem Avusturya Kültür Bakanlığı En İyi Film ödülünü aldı. Her iki film de, 2006'da 17. Ankara Uluslararası Film Festivali'nde gösterildi.
Soluk Gecenin Aşk Hikayeleri ve diğer filmleri[değiştir | kaynağı değiştir]
Türkiye'ye döndü ve Lütfü Akad'ın yanında yönetmen yardımcısı olarak çalışmaya başladı. 1966'da kendi sinema prodüksiyon şirketini kurdu ve yapımcı yönetmen olarak çalışmaya başladı. Aynı yıl ilk filmi Soluk Gecenin Aşk Hikayeleri'ni yönetti. Fransa'da öğrendiği sinema dilini kullandığı, soyut bir aşk hikâyesini şiirsel görüntülerle anlattığı bu filmde amatör oyunculara yer verdi. Film, dönemin yönetmen ve eleştirmenlerinden ilgi gördü. Buñuel etkileri taşıyan ve karakterlerin cinsel bunalımlarına odaklanan Soluk Gecenin Aşk Hikayeleri, film kontrol komisyonu tarafından müstehcen bulunarak sansürlendi. Film ayrıca, Danıştay tarafından sansürlenen ilk film oldu. Heper, bu yasaklara karşı tepkisini bir gazete röportajında, "Aşk hiçbir zaman müstehcen olmamıştır. Aşka karşı tutumdur müstehcen olan." sözleriyle ortaya koydu. 2. Antalya Altın Portakal Film Festivaline katılan ancak seyirci karşısına çıkarılamayan film, yalnızca özel gösterimlerde izlenebildi. Genel olarak görüntüleri açısından estetik bulunurken, yabancılaşmayı anlatan içeriği fazla ilgi görmedi. Sonraki dönemlerde de seyirci karşısına çıkarılmadığından, sadece sinema arşivlerinde bulunan ve merak edilen bir film olarak kaldı.
İlk filmiyle ilgili yaşadığı bu olumsuzlukların ardından Adana’ya giderek bir süre kayınpederinin çiftliğinde yaşadı, sonra İstanbul’a döndü. Sinema çalışmalarına devam eden Heper, 1967'de toplumsal taşlama türüne dahil edilebilecek filmi Dolmuş Şoförü'nü yönetti. Bu kez, iki yıldız oyuncu olan Fatma Girik ve İzzet Günay'la çalıştı. Buna rağmen film ticari başarı elde edemedi. 1968'de yine bir yıldız oyuncuyu, Cüneyt Arkın'ı başrolünde oynattığı nispeten ticari bir film sayılabilecek Eşkıya Halil/Haydutu çekti. Bu filmle, ilk kez bir filmi gösterim ve dağıtım şansı bulmuş oldu. Aynı yıl Doğu-Batı çatışmasını konu alan ve Fikret Hakan'ın başrolde oynadığı son filmi Kara Battal'ın Acısı 'nı çekti. Film, Bizans Kalesinin onarımında çalışan bir Rum genç kızı öldürmekle suçlanıp haksız yere idam edilen Türk delikanlının öyküsünü anlatır.
Sinemayı bırakması ve ölümü[değiştir | kaynağı değiştir]
Sinema anlayışını, "En sonunda yazan, yöneten, kurgulayan, görüntüleyen, oynayan, yapımcı ve seyirci de olabilirim. Yani tek başıma da izlemek zorunda kalabilirim filmlerimi." sözleriyle ifade eden Heper'in filmleri, karmaşık yapıya sahip olması ve dağıtım ve gösterim şansı bulamadığı için seyirciyle buluşamadı. Filmlerinin çoğunu yaktı. 9 Ocak 1984'te malign melanoma (bir deri kanseri) hastalığı nedeniyle hayatını kaybetti.
Çalışmaları[değiştir | kaynağı değiştir]
Sinema[değiştir | kaynağı değiştir]
Kısa metrajlı[değiştir | kaynağı değiştir]
- Bir Kadın / Le parfum de la Dame En Noir (16mm), 1962
- Şafak / L’Aube (35mm), 1963
Uzun metrajlı[değiştir | kaynağı değiştir]
- Soluk Gecenin Aşk Hikayeleri, 1966
- Dolmuş Şoförü, 1967
- Kara Battal'ın Acısı, 1968
- Eşkıya Halil (Haydut), 1968
Yayımlanmış Kitapları[değiştir | kaynağı değiştir]
- Demir Pençe: Casuslar Savaşı, 1969
Ek okuma[değiştir | kaynağı değiştir]
- Ümit Bayazoğlu: Uzun, İnce Yolcular - 37 Portre, YKY 2004, ISBN 975-08-0861-4. - Yazar Ümit Bayazoğlu'nun Alp Zeki Heper'in de aralarında bulunduğu 37 portreyi anlattığı kitabı.[1]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- Özel
- ^ "Uzun, ince ve değişik". Radikal. 2 Mayıs 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Şubat 2008.
- Genel
- Alp Zeki Heper 11 Mart 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. - Kamera Arkası web sitesi.
- Sinemanın Gogol’ü: Alp Zeki Heper[ölü/kırık bağlantı] - Kamera Arkası web sitesi.
- Toker, O. Deneysel Sinema ve Alp Zeki Heper. Sanat Dergisi, (1).