Ali Osman Efe

Ali Osman Efe (Bergamalı Arap Ali Osman Efe), Bergama yöresinin Afro-kökenli Kuvayı Milliye kahramanı.

Bergama'nın Alibeyli köyündendir. 12 kişilik çetesiyle Yunanlı işgalcilerle mücadele etti. Çetesinde onun yardımcısı olan bir başka siyahi efe daha vardı. Çetesi, Yunan askerler tarafından, Mavrolular (Yunanca zenciler) olarak adlandırıldı. Umulmadık yer ve zamanlarda baskınlar yapması ile ünlendi ve bu nedenle Yunan komutanlığı tarafından başına 300.000 drahmi ödül kondu.

Bağımsız bir çete lideri iken, Soma'daki Kuvayı Milliye karargahından aldığı davet üzerine Kuvayı Milliye birliklerine katıldı. Cinge cephesinde görevlendirildi.

Yunan askerlerinin olduğu Bölcek Köyü'ne baskın vermek üzere gitmekte iken pusuya düşürüldü. Halkın Sarı Yüzbaşı olarak adlandırdığı Giritli komutanın emriyle saldırıya geçen Yunan askerleri, Ali Osman Efe'nin yanındaki kızanlardan ikisini öldürüp, Ali Osman Efe'yi yaraladılar. Yaralı halde buğday tarlalarına kaçan Ali Osman Efe, kendisini buğday tarlasındaki kan izlerinden takip eden Sarı Yüzbaşı ile yanındaki üç Yunan askerini vurdu.

Ali Osman Efe, iyileşince 200 kişilik bir kuvvet topladı ve Balıkesir'deki Yüzbaşı Kemal Bey'in emrine girerek müfreze komutanı oldu. Kurtuluş Savaşı boyunca hizmet verdi ve bu hizmetlerinden ötürü gazilik madalyası ve Alibeyli Köyünde 60 dekarlık arazi ile ödüllendirildi.

1951 yılıda Alibeyli'de öldü. Bergama'ya defnedildi. Mezar taşında şu sözler yazmaktadır:

“ korku nedir hiç bilmezdi

vatan için dağlarda gezdi
nice düşman başı ezdi
erdi bir gün bu hedefe...
bu mezarda bir kahraman yatıyor.
Adına türkü yakılmış bir efe.

”

Adına yakılan türkü

Ali Osman Efe'nin Bölcek baskınına atfedilmiş Kırmızı Buğday adlı bir türkü vardır. Sözleri Göçbeyli yöresinde anonim olarak oluşturulmuş, bestesi ise Ayas köyü (şimdiki Ayaskent) imamı olan Ali tarafından zeybek oyunu müziği formunda yapılmıştır. Türkü adını Ali Osman Efe’nin kanı ile boyanan buğdaylardan alır.

Günümüzde türkü, hem İzmir- Bergama, hem de Manisa tarafından farklı sözlerle sahiplenilmiştir. Manisa versiyonunda sözler tarihsel bir içerik taşımaz, Ali Osman Efe' nin adı geçmez. İzmir-Bergama versiyonunun türkünün orijinalini olduğu, Manisa versiyonunun ise türkünün deforme edil iş hali olduğu kabul edilir.

İzmir-Bergama sahiplenmesindeki sözleri şöyledir:

“

Krmızı buğday ayrılmıyor hadülen kanından
can bulaşmış ali osman efe'nin hadülen canından
kurşun girmiş efemizin hadülen dört bir yanından
yürü serbest yürü beyaz aşem örme saçlar sürünsün
açıver ak gerdanını aşem hadülen sinen görünsün

göçbeyli altında selamet geçtim hadülen sağ geçtim.
sarıcalar deresinde pusuya düşüp kendimden geçtim.
aklımı zor topladım hadülen cingeye dar kaçtım.
yeğitler yeğidi ali osman efem yerde yatıyor.
heybesinde buğdaylar hadülen kanıyla yatıyor.

kırmızı buğday ayrılmıyor hadülen aman saçımdan.
mevlam bana versin beyaz aşem güzellerin gencinden.
kim ayrılmışki hadülen ben ayrılem aşem eşimden.
serbest yürü beyaz aşem örme saçları sürünsün
aç beyaz gerdanı da aşem hadülen sinen görünsün.

”