Kemal Balıkesir

Kemal Balıkesir (Erkan-ı Harp Yüzbaşısı Kemal Bey ve Sarı Kemal olarak da bilinir; 1888, Balıkesir-1989, Balıkesir), Kuvayi milliyeci Türk askeri.

Henüz genç bir yüzbaşı iken, İzmir'in işgali üzerine direniş için Balıkesir'e gelerek buradaki Kuvâ-yi Milliye hareketine öncülük etmiş, halkın desteğiyle Akhisar'a yürüyüp kan dökmeden ele geçirdikten sonra yakalanarak İzmir'de Yunan mahkemesince idama mahkûm edilmişti. Kaçıp Soma cephesi kumandanı olarak Kuvâ-yi Milliye hareketinde tekrar yerini alan Kemal Bey, Yunanlılar'ın Anadolu içlerine ilerlemesini tam 14 ay boyunca engelleyerek Mustafa Kemal Paşa'nın önderliğinde bir millî ordunun hazırlanması için gerekli süreyi kazandırdı ve sonrasında Büyük Taaruz'a katıldı. Orduda tümgeneral rütbesine kadar yükselmiştir.

Yaşamı

Çocukluk ve gençlik yılları

Asıl adı Mehmet Kemalettin'dir. 1888 yılında Balıkesir’de Yüzbaşı Hafız Ömer (1854-1916) ile Müveddet Hanım’ın (1863-1931) evladı olarak doğdu. İlköğrenimini Balıkesir Ali Şuuri İlkokulu'nda yaptı. İstanbul Eyüp Askeri Rüştiyesi'ni ve Kuleli Askeri İdadisini bitirdi. Harbiye Mektebi'ne girdi.

I. Dünya Savaşı öncesi

1909'da asteğmen olarak orduya katıldı. Edirne 4. Nişancı Numune Alayı'na tayin oldu. Balkan Savaşı'nda Edirne'yi savunurken yaralandı ve Sırplar'a esir düştü. Sırpların esirleri Bulgarlara devretmesi üzerine, esaret günlerini, Sofya'da, tedavi için kaldırıldığı hastanede geçirdi.

I. Dünya Savaşı yılları

Balkan Savaşı sonrasında hem tedavi olmak, hem de Harp Okulu'nda kurmaylık eğitimi almak için İstanbul'a geldi ancak I. Dünya Savaşı başlayınca 1. Piyade Fırkası ile Çanakkale cephesine gönderildi. Hücum Müfrezesi Komutanı olarak Şehitler Tepesi'nde savaşıp altı yerinden yaralandı. Yüzbaşılığa terfi edildi.

Çanakkale cephesinden sonra Kafkas cephesinde görevlendirildi. Burada Ruslarla Ognat Bölgesinde savaştı. Yaralanarak tedavi için Bitlis hastanesine gönderildi. Ardından, Bağdat cephesindeki 18. Kolorduya gönderilip Tikrit Muharebesine katıldı.

Bağdat cephesinden İstanbul'a geldi ve üç ay süreyle Almanya'ya gönderildi. Döndüğünde Mondros Mütarekesi imzalanmış ve savaş bitmişti. Harp Akademisi'ne yeniden başladı. Ancak İzmir işgal edilince bir an önce silahlı mücadeleye başlamak kararıyla annesinin yaşadığı Balıkesir'e geldi.

Milli mücadele yılları

Balıkesir’de ilk Millî Müfrezeyi hemen kurarak Yunanlılar'ın işgal ettiği Akhisar üzerine yürüdü. Yunanlılar geri çekilmek zorunda kaldı. Bergama’da yeni bir müfrez kurup burayı işgal etmek üzere olan Yunanlılarla savaşmaya hazırlanıyorken birkaç hain tarafından Yunanlılara teslim edildi. İzmir Yunan Divan-ı Harbinde yargılandı. Yunan topraklarında isyan çıkarmak, vatana ihanet etmek, Bergama baskınını gerçekleştirmek ve Menemen’de katliam yapmak suçlamalarıyla idama mahkûm edildi. İzmir 'de elli bir gün boyunca bir idam mahkûmu olarak hapis yattıktan sonra kaçtı. Bergama'yı işgal edip Soma'ya ilerleyen Yunan birliklerini durdurmak üzere Akhisar cephesini kurdu. Halk arasında “Yüzbaşı Sarı Kemal” olarak şöhretlendi. Ordudaki lakabı ise "Deli Kemal"di. Onun komutasında, Cinge bölgesinde Yunanlılarla yoğun çatışmalar yaşandı ve büyük başarı kazandı. Geceleri yaptığı süngü hücumlarıyla düşmanı yıldırdı. Yüzbaşı Kemal Bey’in en büyük özelliği gönüllü birliklerine; Avdan köyü yakınlarında kurduğu talimgahta düzenli ordu eğitimi vermesiydi.

Ancak 22 Haziran 1920'den itibaren Yunanlılar büyük kuvvetlerle hücuma geçti ve Türk birlikleri önce Balıkesir'e, sonra Eskişehir'e kadar gerilemek zorunda kaldı. Burada Yüzbaşı Kemal Bey'in emrindeki birlikler yeni kurulan düzenli orduya katılıp I. ve II. İnönü, Eskişehir ve Sakarya muharabelerine katıldı. Binbaşılığa yükseldi. Büyük Taaruzda 1. Süvari Tümeni Kurmay başkanı olarak görev yaptı. Yarbaylığa terfi etti. Ardından Harp Akademisi'ndeki eğitimini tamamladı.

Cumhuriyet dönemi

Tümgeneralliğe terfi etti. 61. Tümen kumandanlığı ve Trakya Tahkim kumandanlığı görevlerinde bulundu. 1945 yılında emekli oldu. Anılarını anlattığı bir kitap yazdı.

Ölümü ve hatırası

1989 yılında, 101 yaşındayken öldü. Mezarı Balıkesir Başçeşme Mezarlığındadır.

Adı Balıkesir’de bir okula, Soma ve Erdek’te de bir caddeye verildi. Üniforması ve silahları Balıkesir Kuva-yı Milliye müzesinde sergilenmektedir.

Ödülleri

Kılıçlı imtiyaz madalyası (Çanakkale Savaşı) ve Kırmızı şeritli İstiklal Madalyası (Sakarya Savaşı) sahibidir.