Afganistan Cumhuriyeti
د افغانستان جمهوریت Dǝ Afġānistān Jumhūriyat Afganistan Cumhuriyeti | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1973-1978 | |||||||||
.svg) Bayrak
.svg) Arma
| |||||||||
.svg) | |||||||||
| Başkent | Kabil | ||||||||
| Hükûmet | Başkanlık sistemi | ||||||||
| Tarihçe | |||||||||
| |||||||||
| Para birimi | Afgani | ||||||||
| |||||||||
Afganistan Cumhuriyeti (Şablon:Lang-ps), tarihteki ilk Afgan cumhuriyetinin adı.
Tarihçe
16-17 Temmuz 1973'te eski başbakan ve kralın yeğeni ve kayınbiraderi olan Muhammed Davud Han, muhalefetin de desteklediği kansız bir askeri darbeyle, Roma'da tedavi gören kral Muhammed Zahir Şah'ı devirdi. Solcu subaylarla Afganistan Demokratik Halk Partisi'nin (ADHP) Perçem kanadının desteklediği darbe sonunda cumhuriyet ilan edilirken kral Roma'da sürgün hayatına başladı.
ABD ve SSCB'ye bağımlılıktan kurtulmaya çalışan Davud Han, İslam ülkelerine yöneldi. Gene toplumsal ve ekonomik reformlara girişti. Pakistan başbakanı Zülfikar Ali Butto ile, Peştu sorunuyla ilgili bir deneme anlaşması gerçekleştirdi. Davud Han'ın hazırladığı tek partili bir yapıyı öngören anayasa 1977'de Ayan Meclisi'nce kabul edildi.
ABD ile ilişkilerini güçlendiren Davud Han, Sovyetlerle gergin bir siyaset izledi. 1975 yılında komünistleri yönetimden uzaklaştırmak için sert önlemler aldı. Aralarında Perçem Cephesi’nden Babrak Karmal ve Nur Muhammed Terakki gibi ileri gelen çok sayıda ADHP yöneticisi de tutuklanarak hapse atıldı.[1]
Davud Han devlet başkanı sıfatıyla kendi aile çevresinden, yakınlarından, hatta devrik kraliyet ailesinin üyelerinden kurulu bir hükümeti işbaşına getirdi. Afgan ekonomisinde gerçek bir büyüme olmaması, yaşam standardının iyileştirilememesi, çok az destek gören bir toprak reformu ve Davud Han'ın aşırı otoritesi gibi nedenler 10 yıldır çatışan iki sol örgüt, Halk ve Bayrak partilerini Davud Han'a karşı yeniden birleştirdi.
Nisan 1978'de Afganistan Demokratik Halk Partisi'nin (ADHP) Halk kanadının düzenlediği darbede Davud Han devrildi, kendisi ve aile üyelerinin çoğu öldürüldü. 27 Nisan 1978'de Afganistan Demokratik Cumhuriyeti kuruldu. ADHP genel sekreteri Nur Muhammed Terakki Devrim Konseyi Başkanı olarak iktidara geçti.