Adolf Schlagintweit
Adolf Schlagintweit | |
|---|---|
Schlegel_Julius_btv1b84503133_(cropped).jpg) | |
| Doğum | 9 Ocak 1829 Munich, Bavyera Krallığı |
| Ölüm | 27 Eylül 1852 Kaşgar |
| Milliyet | Alman |
| Meslek | botanikçi ve kaşif |
| Akraba(lar) | Hermann Schlagintweit; Robert Schlagintweit |
Adolf von Schlagintweit (d. 9 Ocak 1829 - ö. 26 Ağustos 1857) bir Alman botanikçi ve Orta Asya kaşifiydi. Hermann, Adolf ve Robert Schlagintweit kardeşler, İngiliz Doğu Hindistan Şirketi tarafından Güney ve Orta Asya'da dünyanın manyetik alanını incelemekle görevlendirildi. Kunlun dağlarını geçen ilk Avrupalılar ve Karakurum ile Kunlun arasındaki bölgeyi ilk keşfedenler onlardı. Ortak keşiflerinin ardından, Adolf Schlagintweit kendi başına ayrı bir keşif gezisi yaparak günümüzde tartışmalı olan Aksay Çin bölgesini ilk kez geçti. Çinli bir casus sanılarak Kaşgar'da idam edildi.
Yaşam[değiştir | kaynağı değiştir]
Münih'teki beş erkek kardeşten ikincisi olan Adolf, kardeşi Hermann ile birlikte 1846-1848'de Alpler hakkında bilimsel bir çalışma yayınladı. Untersuchungen über die physikalische Geographie der Alpen (1850) ile ünlü oldular ve daha sonra kardeşleri Robert onlara katıldı; 1854'te üç yazarlı Neue Untersuchungen über die physikalische Geographie und Geologie der Alpen makalesi yayımlandı.[1]
1854'te, Alexander von Humboldt'un tavsiyesi üzerine hareket eden Doğu Hindistan Şirketi, Hermann, Adolf ve Robert'ı kendi bölgelerinde ve özellikle Dünya'nın manyetik alanını incelemek için bilimsel araştırmalar yapmakla görevlendirdi. Sonraki üç yıl boyunca Deccan'dan geçerek Himalayalar'a, Karakurum'a ve Kunlun dağlarına yolculuk ettiler.[1]
Hermann ve Robert, 1857'nin başlarında yolculuklarından dönerken, Adolf daha fazla keşif için kendi başına geri döndü. Chang Chenmo Vadisi, Lingzi Tang Ovaları ve Aksay Çin üzerinden yeni, önceden bilinmeyen bir yolu takip etti . Bu bölgeye "Büyük Aksay Çin" adını vermiş ve Karakaş Nehri vadisini izleyerek Türkistan'a kadar gelmiştir.[2] Çin casusu olduğundan kuşkulanıldı ve herhangi bir mahkemeye çıkarılmadan, Ağustos ayında Kaşgar emiri Veli Han tarafından Kaşgar'da başı kesildi.[3] Avrupa'da ölüm haberi, Çokan Valihanov'un bir tüccar kılığında Kaşgar'ı ziyaret ettiği ve bilim adamının başıyla başarılı bir şekilde Rus İmparatorluğu'na döndüğü 1859 yılına kadar bilinmiyordu.
Kafasının dönüşü, Rudyard Kipling'in ünlü "Kral Olacak Adam" (1888) öyküsünde bir olay örgüsü sağladı.[4] 2017'de Lahor Müzesi Pakistan, Schlangintweits kardeşlerin 1854-58'de Hindistan'a yaptıkları araştırma ziyareti sırasında yaptıkları 50 maske buldu.[5] Çeşitli Hint topluluklarının bu etnografik maskeleri, Hint etnik çeşitliliğine ışık tutuyor.
Standart yazar kısaltması[değiştir | kaynağı değiştir]
Standart yazar kısaltması A.Schlag., bir botanik isimden alıntı yaparken bu kişiyi yazar olarak belirtmek için kullanılır.[6][7]
Botanik koleksiyonları[değiştir | kaynağı değiştir]
Schlagintweit kardeşler tarafından toplanan botanik örnekleri, Doğa Bilimleri Akademisi'ndeki (PH) Philadelphia Herbaryumu ve Victoria Kraliyet Botanik Bahçeleri'ndeki Victoria Ulusal Herbaryumu dahil olmak üzere dünyanın dört bir yanındaki çeşitli herbaryumlarda tutulmaktadır.[8]
1853 yılında botanikçi Griseb., Adolf Schlagintweit ve kardeşleri Herman ve Robert'ı onurlandıran adıyla Asteraceae familyasına ait Avrupa'dan çiçekli bitkilerin bir cinsi olan Schlagintweitia'yı yayınladı.[9]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b Chisholm 1911.
- ^ Southern Tibet: Discoveries in Former Times Compared with My Own Researches in 1906–1908: Vol. VII – History of Exploration in the Karak-orum Mountains, Stockholm: Lithographic Institute of the General Staff of the Swedish Army, 1922, ss. 224-225 Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=(yardım) - ^ Strachey, H. nd Herbert B. Edwardes (1859). "On the death of M. Adolphe Schlaintweit". Proceedings of the Royal Geographical Society of London. 3 (4): 172-174. doi:10.2307/1799030.
- ^ "'Conquerors of the Künlün'? The Schlagintweit Mission to High Asia, 1854–57". History of Science. 38, pt. 2, no. 120 (2): 179-218. June 2000. doi:10.1177/007327530003800203. 16 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2023. Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=(yardım) - ^ "Museum finds 50 rare ethnographic masks". Dawn. 15 Mayıs 2017. 16 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2019. Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=(yardım) - ^ International Plant Names Index. A.Schlag.
- ^ "Author Query 5 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.". International Plant Names Index.
- ^ "The Australasian Virtual Herbarium". The Australasian Virtual Herbarium. Council of Heads of Australasian Herbaria (CHAH). 2021. 8 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2021.
- ^ "Schlagintweitia Griseb. | Plants of the World Online | Kew Science". Plants of the World Online (İngilizce). 5 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mayıs 2021.
Konuyla ilgili yayınlar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Schlagintweit, Robert, (Ed.) (1859), Official Reports on the Last Journeys and the Death of Adolphe Schlagintweit in Turkistán, A.W. Schade – archive.org vasıtasıyla r eksik
|soyadı1=(yardım)
