Achilleion

Achilleion
Antik Yunanca: Ἀχίλλειον
	Geleneksel olarak Akhilleus'a ait olduğu düşünülen bir tümülüs: Heinrich Schliemann'dan, "Troy ve kalıntıları" (1875), a.g.e. s. 178.
	Achilleion Türkiye haritasındaki konumu.
Konum	Ezine, Çanakkale,; Türkiye
Bölge	Troad
Tür	Yerleşim yeri

Achilleion veya Akhilleion (Antik Yunanca: Ἀχίλλειον), Anadolu'nun Biga yarımadası bölgesinin güneybatısında bulunan antik Yunan kentidir. Beşika Burnu olarak bilinen bir burun üzerinde, Sigeion'un yaklaşık 8 km güneyinde yer almaktadır.^[2] Beşika Burnu Çanakkale ilinin Ezine ilçesine bağlı günümüzYeniköy'ün 2 km güneyindedir.^[3] Klasik antik çağda Akhilleus'un mezarı olarak kabul edilen yer, Beşiktepe olarak bilinen bir tümülüse kısa bir mesafededir.^[4] Troad'daki Achilleion, Smyrna yakınlarındaki Achilleion ve Tanagra topraklarındaki Achilleion ile karıştırılmamalıdır.^[5]

Aşil ve Patroclus'un Mezarı

Achilleion, antik dönemde en çok adıyla ilişkilendirilen Akhilleus ile tanınırdı. İsmine ilham veren kahramanın onuruna ('Aşil'in yeri' anlamında) kurulmuştu. Ayrıca Truva savaşı sırasında Hektor tarafından öldürülen Akhilleus'un yakın arkadaşı Patroklos'un mezarının da burada olduğuna inanılıyordu. Bazı kaynaklara göre, MÖ 334'te Büyük İskender, İlyon'dan geçerken Akhilleus'un mezarında kurban sunmuş^[6] ve bu olay ünlü hale gelmiştir. MÖ 1. yüzyılın ortalarında politikacı ve yazar Cicero tarafından da anılan bu hikâye,^[7] MS 216'da İmparator Caracalla'nın İran'ın kuzeydoğusuna Parthia'ya savaşa giderken Ilion'da durup İskender'i taklit ederek mezar çevresinde cenaze oyunları düzenlemesiyle yeniden önem kazanmıştır.^[8] Helenistik dönemin sonunda Achilleion terk edilince mezar, kuzeydeki Sigeion ile ilişkilendirilmiştir.^[9]

Tarihi

Achilleion'dan ilk olarak, Midilli'nin MÖ 6. yüzyılın başlarında kuzeydeki Atina kontrolündeki Sigeion'a yönelik saldırılarını gerçekleştirdiği müstahkem bir yerleşim yeri olarak bahsedilmiştir.^[10] Achilleion'un daha önce yerleşime açılıp açılmadığı net değildir, ancak seramik kayıtları da bu noktada başlamaktadır ve bu da daha önce yerleşilmediğini düşündürmektedir.^[11] Yakın zamanda yapılan kazılar, yerleşim yerinin duvarlarının da MÖ 6. yüzyılın ilk yarısına ait olduğunu ortaya koymuş ve bu da Herodot ve Strabon'un kökenleriyle ilgili edebi anlatılarını daha da doğrulamaktadır.^[12] Achilleion, Atina'nın MÖ 427'de Midilli isyanına son verip Troas'taki sözde Actaean şehirlerinin tamamını ele geçirmesine kadar Midilli kontrolünde kaldı. Achilleion, Delos Birliği'ne katıldığını gösteren MÖ 425/4 ve 422/1 Atina haraç listelerinde görünmektedir.^[13]

Bu bölgede bulunan bazı bronz sikkelerin üzerinde yer alan Grekçe: AX (ACH) yazıtının Ach(illeion)'u ifade ettiği ve yaklaşık MÖ 350-300 yıllarında şehrin kendi sikkelerini bastırdığını gösterdiği düşünülmektedir.^[14] Kral Lysimachus, hükümdarlığı sırasında (MÖ 306-281) Achilleion da dahil olmak üzere birçok çevre topluluğuyla birlikte İlion'u birleştirdi ve bu da Achilleion'un siyasi bağımsızlığına fiilen son verdi.^[15] Troas'ta yakındaki bir kasabadan gelen Scepsisli Demetrius'un ifadesi, MÖ 2. yüzyılın ortalarında bölgede hala Achilleion olarak bilinen küçük bir köyün olduğunu göstermektedir.^[16] Achilleion'dan elde edilen en son seramik buluntuları bu döneme aittir ve bu da bölgenin kısa bir süre sonra ıssızlaştığını düşündürmektedir.^[17]

Kalıntılar

Achilleion şehri, Midillilerin Troya ya da İlion harabelerinden aldığı taşlarla inşa edilmiş surlarla çevriliydi. Beşika Burnu'nda bulunan sur kalıntıları, MÖ 6. yüzyılın sonlarına tarihlenmektedir.

Achilleion aşağı kent ve akropolis olmak üzere iki parçadan oluşmaktaydı. Üstü yassı ve dikdörtgen formda olan Beşige burnu üzerinde akropol yer alırken aşağı kent burnun doğusunda bulunan daha alçak fakat geniş koyun üzerinde yer almaktaydı.^[18]

Homeros'a göre Akhilleus'un tümülüsü, Yunanların Hellespontos kıyısındaki kamp alanına yakın bir yere inşa edilmiştir. Beşiktepe veya Sivritepe olarak bilinen bu tümülüs, Hellenistik döneme aittir ve Büyük İskender'in kurban sunduğu düşünülen yerdir. Achilleion 'un doğu-kuzeydoğusunda yaklaşık 700 metre uzaklıkta yer almaktadır ve bölgede başka tümülüsler de bulunmaktadır.

Kaynakça

^ Ilios; the city and country of the Trojans. The results of researches and discoveries on the site of Troy and throughout the Troad in the years 1871-72-73-78-79
^ John Manuel Cook (1973) 180-1, 185-6, Mitchell (2004).
^ Cook (1973) 185-6.
^ Cook (1973) 186, Korfmann (1988), Kosatz (1988).
^ O. Hirschfeld, RE I (1893) s.v. 'Achilleion (2-3)' col. 220.
^ Arrian, Anabasis Alexandri 1.12.1. Arrian burada kaynaklarında bulunan bu romantikleştirilmiş hikayeyi desteklememeye özen gösteriyor: Brunt (1976) 51 n. 3.
^ Cicero, Pro Archia Poeta 24.
^ Dio Cassius 78.16.7.
^ Strabo 13.1.32, Pliny the Elder, Naturalis Historia 5.125.
^ Herodotus 5.94.2 (MÖ 5. yüzyılın ortaları), Strabo 13.1.39, alıntı Timaeus FGrHist 566 F 129 (MÖ 4. yüzyılın sonları) ve Scepsisli Demetrius fr. 27 Gaede (MÖ 2. yüzyılın ortaları).
^ Cook (1973) 185. Aiolik 'gri' malların ağırlıkta olması, Beşika Burnu'ndaki mekânın Atina'dan ziyade Midilli kuruluşu olduğunun bir başka kanıtıdır.
^ Schulz (2000) 11-12.
^ IG I³ 71.III.137, IG I³ 74.IV.23. Her iki durumda da değerlendirilen miktar geçerli değildir.
^ asiaminorcoins.com - coins of Achilleion; B.V. Head, Historia Numorum² 540, SNG Cop. Troas 64. Robert (1951) 8 n. 4 suggests that the legend instead stands for Grekçe: Ἀχ(αιῶν λιμήν) ('harbour of the Achaeans'), located south of Achilleion according to Strabo 13.1.46. Cook (1973) 181 n. 3 objects that whereas Achilleion is twice attested as a polis and therefore capable of minting coins (Herodotus 5.94.2, Stephanus of Byzantium s.v. Grekçe: Σίγειον) Achaiion never had political autonomy and always belonged to the Tenedian Peraia.
^ Cook (1973) 181.
^ Demetrius of Scepsis fr. 27 Gaede = Strabo 13.1.39.
^ Cook (1973) 185.
^ "Kültür Envanteri - Akhilleion". kulturenvanteri.com. 9 Mart 2020. Erişim tarihi: 15 Ocak 2025.

[1] Ilios; the city and country of the Trojans. The results of researches and discoveries on the site of Troy and throughout the Troad in the years 1871-72-73-78-79

[2] John Manuel Cook (1973) 180-1, 185-6, Mitchell (2004).

[3] Cook (1973) 185-6.

[4] Cook (1973) 186, Korfmann (1988), Kosatz (1988).

[5] O. Hirschfeld, RE I (1893) s.v. 'Achilleion (2-3)' col. 220.

[6] Arrian, Anabasis Alexandri 1.12.1. Arrian burada kaynaklarında bulunan bu romantikleştirilmiş hikayeyi desteklememeye özen gösteriyor: Brunt (1976) 51 n. 3.

[7] Cicero, Pro Archia Poeta 24.

[8] Dio Cassius 78.16.7.

[9] Strabo 13.1.32, Pliny the Elder, Naturalis Historia 5.125.

[10] Herodotus 5.94.2 (MÖ 5. yüzyılın ortaları), Strabo 13.1.39, alıntı Timaeus FGrHist 566 F 129 (MÖ 4. yüzyılın sonları) ve Scepsisli Demetrius fr. 27 Gaede (MÖ 2. yüzyılın ortaları).

[11] Cook (1973) 185. Aiolik 'gri' malların ağırlıkta olması, Beşika Burnu'ndaki mekânın Atina'dan ziyade Midilli kuruluşu olduğunun bir başka kanıtıdır.

[12] Schulz (2000) 11-12.

[13] IG I³ 71.III.137, IG I³ 74.IV.23. Her iki durumda da değerlendirilen miktar geçerli değildir.

[14] siaminorcoins.com - coins of Achilleion; B.V. Head, Historia Numorum² 540, SNG Cop. Troas 64. Robert (1951) 8 n. 4 suggests that the legend instead stands for Grekçe: Ἀχ(αιῶν λιμήν) ('harbour of the Achaeans'), located south of Achilleion according to Strabo 13.1.46. Cook (1973) 181 n. 3 objects that whereas Achilleion is twice attested as a polis and therefore capable of minting coins (Herodotus 5.94.2, Stephanus of Byzantium s.v. Grekçe: Σίγειον) Achaiion never had political autonomy and always belonged to the Tenedian Peraia.

[15] Cook (1973) 181.

[16] Demetrius of Scepsis fr. 27 Gaede = Strabo 13.1.39.

[17] Cook (1973) 185.

[18] "Kültür Envanteri - Akhilleion". kulturenvanteri.com. 9 Mart 2020. Erişim tarihi: 15 Ocak 2025.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]