Abdullah Öcalan'ın hapsedilmesi

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Abdullah Öcalan, 1999 yılının Şubat ayından bu yana Marmara Denizi'ndeki İmralı Adası'nda, Türk Ceza Kanunu'nun 125. maddesini ihlal suçundan müebbet hapis cezasını çekiyor.[1] Başlangıçta ölüm cezasına çarptırıldı,[1] ancak mahkumiyeti Ekim 2002'de ömür boyu hapis cezasına çevrildi.[2] Abdullah Öcalan'ın tutukluluk koşulları, Türk-Kürt siyasetinde sürekli sıkıntılara neden olan ve Türkiye ile uluslararası kuruluşlar arasındaki ilişkileri de etkileyen bir konudur.

Arka plan[değiştir | kaynağı değiştir]

Abdullah Öcalan, başlangıçta bağımsız bir Kürdistan hedefleyen, ancak daha sonra taleplerini Kürtlerin kültürel ve siyasi haklarına uyarlayan militan bir grup olan PKK'nın kurucusudur.[3] Ekim 1998'de Suriye'den sınır dışı edilene kadar Lübnan ve Suriye'deki üslerden PKK'ya ve mücadelesine öncülük etti. Ardından Avrupa ve Afrika'daki birçok ülkeyi gezdi ve hepsi de onu tutuklamayı ve yargılamayı ya da sığınma hakkı tanımayı reddetti.[4] Abdullah Öcalan en sonunda Şubat 1999'da Kenya'nın Nairobi kentinde bir MİT ajanı tarafından yakalanarak İmralı adasındaki cezaevine götürüldü.[4] Öcalan, 20 yılı aşkın bir süredir hapiste olmasına rağmen, Türkiye'deki birçok siyasi aktör ve Kürt diasporasının temsilcileri tarafından hâlâ saygı görüyor ve PKK'nın lideri olarak görülüyor. Silah bırakma, teslim olma ve barış görüşmeleri yapma çağrıları PKK üyeleri tarafından sıklıkla takip edildi.[3] Geçmişte barış görüşmeleri de Türk makamları tarafından kolaylaştırılmıştı.[5][6]

Gözaltı koşulları[değiştir | kaynağı değiştir]

Şubat 1999'da yakalanmasından bu yana, birkaç yıl boyunca İmralı Adası'nda hücre hapsinde tutuldu.[7] Kasım 2009'da, üzerine yeni bir gözaltı tesisinin inşa edildiği adaya[8] beş mahkûm daha getirildi. Yeni cezaevi, Avrupa Konseyi İşkenceyi Önleme Komitesinin (CPT) adayı ziyaret etmesi ve tutuklu bulunduğu koşullara itiraz etmesi üzerine inşa edildi.[9][10] Öcalan'ın diğer mahkumlarla haftada on saat görüşmesine izin verileceği Türk makamları tarafından açıklandı.[9]

Gözaltı tesisi[değiştir | kaynağı değiştir]

2010 yılında CPT İmralı cezaevini ziyaret etti ve Türkiye'nin Öcalan'ın mahkumiyetinde makul ilerlemeler kaydettiğini fark etti. Yaklaşık 2m2'lik bir sıhhi bileşiğe erişimi olan yaklaşık 10m2'lik bir hücrede bulunmaktadır. Hücrede bir masa, sandalyeler, bir yatak ve ayrıca bir lavabo için yeterli yer vardır. Ayrıca 24m2'lik bir açık hava tesisine erişimi vardır. Hücre, açık hava tesisini de çevreleyen 7 metre yüksekliğindeki duvar sebebiyle doğrudan bir doğal ışık kaynağından yoksundur.[11] Daha önce kendisine tanınan radyo dinleme ve gazete okuma hakkının yanı sıra Ocak 2013'te kendisine televizyon da verilmiştir.[12]

Mahkumlar arasındaki etkileşimler[değiştir | kaynağı değiştir]

Haftada bir saat oynayabileceği masa tenisi, voleybol ve basketbol gibi fiziksel aktiviteler arasında seçim yapabilir. Ayrıca haftada bir saat satranç oynamasına da izin verilir.[13]

Ziyaret hakları[değiştir | kaynağı değiştir]

27 Temmuz 2011'den 2 Mayıs 2019'a kadar avukatlarının Abdullah Öcalan'ı görmesine izin verilmedi.[14] Temmuz 2011'den Aralık 2017'ye kadar avukatları 700'den fazla ziyaret başvurusunda bulundu, ancak tümü reddedildi.[15] 6 Ekim 2014'ten, kardeşi Mehmet Öcalan'ın Kurban Bayramı için kendisini ziyaret ettiği 11 Eylül 2016'ya kadar yaklaşık iki yıl boyunca Öcalan'ın ziyaret edilmesi yasaklandı.[16] 6 Eylül 2018'de 2005-2009 yıllarında aldığı eski cezalar, avukatların Öcalan'la görüşmelerini kamuoyuna açıklamaları ve Öcalan'ın kendileriyle yaptığı görüşmeler yoluyla PKK'ya önderlik ettiği izlenimi nedeniyle altı ay süreyle avukatların ziyareti yasaklandı.[14] Kardeşinin onu ikinci kez ziyaret etmesine izin verilen 12 Ocak 2019'a kadar tekrar ziyaret alması yasaklandı. Kardeşi, sağlığının iyi olduğunu söyledi.[17] Avukatlarının görüşme yasağı Nisan 2019'da kaldırıldı ve Öcalan 2 Mayıs 2019'da avukatlarıyla görüştü.[14] 2014 yılında AİHM, Öcalan'ın 17 Kasım 2009 tarihine kadar İmralı Adası'ndaki tek tutuklu olması nedeniyle 3. maddenin ihlal edildiğine karar vermiştir.[18]

Siyasi etkiler[değiştir | kaynağı değiştir]

Kürt yanlısı Halkların Demokratik Partisi (HDP) siyasetçileri çok sayıda hücre hapsi konusunu TBMM'ye taşıyarak Öcalan'ın akrabaları ve avukatlarıyla görüşmesine izin verilmesini istedi.[19] PKK ile Türkiye arasındaki barış sürecinde Öcalan, Ocak 2013[20][21][22] ile Mart 2013 arasında Barış ve Demokrasi Partisi (BDP) siyasetçileri tarafından ziyaret edildi. Barış sürecini desteklemek için PKK, Mart 2013'te Öcalan'ın emriyle altı Türk askeri ve iki devlet görevlisini serbest bıraktı.[23]

Hapis cezasının neden olduğu popüler kampanyalar[değiştir | kaynağı değiştir]

Öcalan'ın yakalanmasının ardından birçok ülkede büyükelçilikler önünde mitingler düzenlendi.[24] Güvenlik görevlilerinin Berlin'deki İsrail konsolosluğunun izinsiz girişine ateş açması sonucu iki kişi öldü.[25] Tutuklanmayı protesto etmek için kendilerini ateşe veren yetmiş dört kişiden on altısı öldü.[24] Kürt toplumu, Öcalan'a yönelik tecride ilişkin farkındalığı artırmak için düzenli olarak gösteriler düzenledi.[26] 2015'ten beri, her yıl şubat ayında Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin (AİHM) merkezi olan Strazburg'da Abdullah Öcalan'ın serbest bırakılmasını talep eden mitingler düzenleniyor.[27][28][29]

Açlık grevleri[değiştir | kaynağı değiştir]

140'ın üzerinde Kürt derneği Öcalan'ın yakalanmasını protesto etmek için açlık grevi düzenledi.[24] Daha sonraki yıllarda Abdullah Öcalan'ın hücre hapsine son verilmesini talep eden açlık grevleri başladı.[19] Eylül 2012'de bazı mahkumlar, zamanla binlerce mahkumun ve aynı zamanda Kürt yanlısı partilerin politikacılarının da katıldığı bir açlık grevi başlattılar.[30] Kasım 2012'de yaklaşık 10.000 Kürt mahkum, Öcalan için daha iyi gözaltı koşulları ve yargılanma sürecinde Kürtçe kullanma hakkı ve Türkiye ile PKK arasındaki barış müzakerelerinin başlatılması için açlık grevine katıldı.[31] Öcalan grevin sonlandırılmasını talep edene kadar grev altmış sekiz gün sürdü.[30][32] HDP'li çok sayıda siyasetçi, gözaltı koşullarının iyileştirilmesi talebiyle açlık grevlerine katıldı.[33] HDP'nin eski milletvekilleri Leyla Güven, Sebahat Tuncel ve Selma Irmak da açlık grevine katıldı.[34] Leyla Güven, Mayıs 2019'da[35] açlık grevini ancak Öcalan'ın avukatlarının[35] ziyaret etmesinin ve açlık grevlerine son verilmesi çağrısının ardından sona erdirdi.[35][36]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ a b "Text of the Öcalan verdict". BBC. 4 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Kasım 2021. 
  2. ^ "Kurd's Death Sentence Commuted to Life Term". Los Angeles Times (İngilizce). 4 Ekim 2002. 3 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Kasım 2021. 
  3. ^ a b Blood and belief : the PKK and the Kurdish fight for independence. 1. New York: New York University Press. 2009. ss. 287-8. ISBN 978-0814795873. 27 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2022. 
  4. ^ a b "Der mächtigste Häftling der Türkei". Die Zeit. 15 Şubat 2019. 26 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Kasım 2021. 
  5. ^ "Çözüm Sürecinin Kronolojisi". Bianet. 26 Kasım 2014. 11 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  6. ^ "Chronology of Peace Process in Turkey". Hafıza Merkezi (İngilizce). 15 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Kasım 2021. 
  7. ^ "European court chides Turkey over Kurd leader Ocalan". BBC (İngilizce). 18 Mart 2014. 2 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Kasım 2021. 
  8. ^ "PKK leader Ocalan gets company in prison". UPI (İngilizce). 2 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Kasım 2021. 
  9. ^ a b Villelabeitia (18 Kasım 2009). "Company at last for Kurdish inmate alone for ten years". The Scotsman. 13 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Kasım 2009. 
  10. ^ Erduran (10 Kasım 2009). "Turkey building new prison for PKK members". Southeast European Times. 19 Kasım 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Kasım 2009. 
  11. ^ "Report to the Turkish Government on the visit to Turkey carried out by the European Committee for the Prevention of Torture and Inhuman or Degrading Treatment or Punishment (CPT)". Council of Europe. s. 7. 11 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  12. ^ "Öcalan's TV keeps politicians busy - Turkey News". Hürriyet (İngilizce). 16 Ocak 2013. 9 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2021. 
  13. ^ "Report to the Turkish Government on the visit to Turkey carried out by the European Committee for the Prevention of Torture and Inhuman or Degrading Treatment or Punishment (CPT)". Council of Europe. s. 10. 11 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  14. ^ a b c "Öcalan-Anwälte: Kontaktverbot faktisch in Kraft". Fırat Haber Ajansı (Almanca). 17 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2019. 
  15. ^ "Lawyers' appeal to visit Öcalan rejected for the 710th time". Fırat Haber Ajansı (İngilizce). 26 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Şubat 2018. 
  16. ^ "Inhaftierter PKK-Chef: Erstmals seit zwei Jahren Familienbesuch für Öcalan". Der Spiegel. 12 Eylül 2016. 17 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ocak 2019. 
  17. ^ "PKK's Ocalan visited by family in Turkish prison, first time in years". Kurdistan24 (İngilizce). 30 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ocak 2019. 
  18. ^ "Terrorism and the European Convention on Human Rights" (PDF). European Court of Human Rights. 18 Mart 2014. 1 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  19. ^ a b "Isolation of PKK leader Öcalan, hunger strikes in prisons on Parliamentary agenda". Bianet. 15 Haziran 2021. 
  20. ^ "Kurdish Deputies Meet Ocalan on Imrali Island". 4 Ocak 2013. 21 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  21. ^ "Kurdish Deputies Set Off For Imrali". Bianet. 18 Mart 2021. 12 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  22. ^ Butler (26 Şubat 2013). "Kurdish rebel leader warns of disaster if no Turkey peace". Reuters (İngilizce). 20 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2021. 
  23. ^ "PKK free Turkish hostages to reinforce peace talks with Erdogan government". The Guardian (İngilizce). 13 Mart 2013. 10 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2021. 
  24. ^ a b c Gürbüz, Mustafa (2016). Rival Kurdish Movements in Turkey. Amsterdam: Amsterdam Üniversitesi. s. 49. ISBN 9789089648785. 
  25. ^ Hooper (18 Şubat 1999). "Military action and three deaths after Ocalan's capture". The Guardian (İngilizce). ISSN 0261-3077. 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Aralık 2021. 
  26. ^ "Demonstrations for Öcalan in Europe". ANF News. 26 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2018. 
  27. ^ "Kurden demonstrieren in Straßburg für Freilassung Öcalans". Süddeutsche.de (Almanca). 2 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Kasım 2021. 
  28. ^ "Kurds march in Strasbourg for release of former PKK leader Öcalan". RFI (İngilizce). 16 Şubat 2019. 2 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Kasım 2021. 
  29. ^ "What kind of peace? The case of the Turkish and Kurdish peace process". Open Democracy (İngilizce). 19 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Kasım 2021. 
  30. ^ a b "After the Hunger Strike". The New Yorker (İngilizce). 27 Kasım 2012. 14 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Kasım 2021. 
  31. ^ "Women for democracy in Turkey?". Red Pepper (İngilizce). 5 Ekim 2016. 6 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2020. 
  32. ^ "Kurdish prisoners end hunger strike after Ocalan appeal". BBC News (İngilizce). 18 Kasım 2012. 19 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Kasım 2021. 
  33. ^ "Arrested Politicians Sebahat Tuncel, Selma Irmak Go on Hunger Strike". 15 Ocak 2015. 
  34. ^ "Arrested Politicians Sebahat Tuncel, Selma Irmak Go on Hunger Strike". Bianet. 15 Ocak 2019. 
  35. ^ a b c "Besuchsverbot für PKK-Gründer Öcalan aufgehoben | DW | 16.05.2019". Deutsche Welle (Almanca). 16 Mayıs 2021. 16 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Kasım 2021. 
  36. ^ "Leyla Güven: I End My Hunger Strike". Bianet. 26 Mayıs 2019. 26 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Abdullah_Öcalan%27ın_hapsedilmesi&oldid=31481180" sayfasından alınmıştır