İçeriğe atla

Abdürrezzâk Nevres

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Abdürrezzâk Nevres
DoğumDT bilinmiyor
Ölüm1762
Bursa
Defin yeriÜftade Camii haziresi
MeslekDivan şairi
DilOsmanlı Türkçesi
MilliyetOsmanlı

Abdürrezzâk Nevres (d. ? - ö. 1762, Bursa), divan şairi.

Nevres, 18. yüzyıl Osmanlı şairlerindendir ve doğum tarihi bilinmemektedir. Sivri dilli olması sebebiyle birkaç kez cezalandrılmış ve sürgün edilmiştir. Bursa'da sürgündeyken 1762 yılında öldü ve Bursa'daki Üftade Camii haziresine defnedildi.[1]

Hayatı

[değiştir | kaynağı değiştir]

Abdürrezzâk Nevres Muhammed oğlu XVIII. yüzyılda Kerkük'te doğulmuştur. Şairin asıl adı Abdürrezzâk Nevres'tir. Eski kelimesini eserlerinde kullandığı mahlas olarak seçmiştir. Bu kelimeyi 19. yüzyıl şairlerinden Osman Nevres'ten ayıran bir farklılık olarak almıştır. Şairin tam doğum tarihi belli değildir.[2] İlk eğitimini doğduğu Kerkük'te almıştır. Hem Türkçe hem Farsça eserler yazdığı, iyi bir ailede büyüdüğü, birkaç dil bildiği hakkında bilgiler vardır. Daha sonra Osmanlı Devleti'nde Diyarbakır valisi Hekimoğlu Ali Paşa'nın yanında çalışmaya başlamıştır.[3] Nevres, Ali Paşa'nın doğudaki askeri ve vali görevleri sırasında katiplik yaparak onun yanında çeşitli yerlerde bulunmuş, Diyarbakır valisi olarak Hekimoğlu'nun liderliğinde 1143'te (m. 1731) Tebriz seferine katılmıştır. 1144'te (m. 1732) Zilkade ayında İstanbul'a dönmüştür.[4] Abdürrezzâk Nevres, Hicri 1144'te Hocazade Abdullah'ın kızı ile evlenmiştir. Sonrasında Mavali-i Dövriye okuluna katılmıştır. Bir süre Tokat'ta valilik ve kaymakamlık yapmış, bir süre de Filibe valiliğinde görev aldığı "Münşeat" adlı eserinde yer alan çeşitli mektuplarda belirtilmiştir.[4] Filibe valiliğinin sonlarına doğru önce Krit'in Resmo kasabasına sürgün edilmiştir, daha sonra sürgün yeri Bursa'ya değiştirilmiştir. Sürgünden sonra Kütahya valiliğine getirilmiştir.[5] Hayatının sonlarında tekrar Bursa'ya sürgün edilmiştir ve 6 Mayıs 1762'de burada vefat etmiştir. Mezarı kesin olarak belirlenmemiş olsa da, mezar taşının Bursa Müzesi'nde olduğu söylenmektedir.[6]

Edebi kişiliği

[değiştir | kaynağı değiştir]

Nevres-i Kadîm, divan şiirinde önemli bir figür olup, Nâbî ve Nedîm gibi büyük şairlerin etkilerinin devam ettiği bir dönemde yaşamış ve kendi tarzını oluşturmuş bir sanatçıdır. 18. yüzyılın ortasında edebi gücüyle öne çıkmış, Koca Râgıb Paşa ile birlikte dönemin en parlak şiirlerini yazmıştır.[7] Nevres, divan şiirinin klasik temalarını, özellikle aşk, bahar, şarap ve rint-zahit gibi sembollerle işlerken, bu temaları yenilikçi bir şekilde geliştirmiştir. Şiirlerinde sadece bireysel sıkıntılarını değil, sosyal eleştirilerini de dile getirmiştir. Şiirlerinde aynı zamanda çevresindeki aksaklıkları ve dönemin yanlış anlayışlarını eleştirmiştir.[8][9]

Nevres'in dilinde basit ve anlaşılır söyleyişlerle birlikte, karmaşık ve derin anlamlar taşıyan cümle yapıları da yer almaktadır. Bu çift yönlü dil kullanımı, divan şiirinin tipik özelliklerinden biridir. Ayrıca, Nevres, Sa’dî, ‘Urfî ve Şevket gibi İranlı şairlerin etkilerini de hissettirmiştir. Nazireciliğin yaygın olduğu dönemde, kendisinden önceki şairlere nazireler yazmış ve birçok şairin gazellerini tanzir etmiştir.[10]

Eserleri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Nevres-i Kadîm'in eserleri oldukça geniş bir yelpazeye yayılmaktadır. Bu eserlerden bazıları şunlardır:

  1. Türkçe Dîvân: Nevres'in Türkçe eserlerinden oluşan bu dîvân, 23 yazma nüshadan seçilen 7 nüshanın karşılaştırılmasıyla tenkitli metin olarak yayımlanmıştır. Türkçe Dîvân, 27 kaside, 77 tarih, 148 gazel, 16 muamma, 8 rubai, 11 kıta ve diğer birçok şiir içerir.[1]
  2. Farsça Dîvân: Nevres'in Farsça dilindeki eseridir ve 1132 beyitten oluşur. Bu dîvânda 65 gazel, 35 muamma, 8 rubai ve 12 müfret bulunur. Ayrıca İranlı şairlerden Sa’dî ve Urfî'ye nazireler yazılmıştır.[1]
  3. Gazve-i Bedr: Muhammed'in Bedir Gazvesi'ni konu alan 371 beyitlik kısa bir mesnevidir. Eserin tek nüshası İstanbul Üniversitesi'nde bulunmaktadır.[1]
  4. Târîhçe-i Nevres: 1731'de Osmanlılar ve Safevîler arasındaki Revan savaşı hakkında yazılmış küçük bir mensur eserdir. Hekimoğlu Ali Paşa'nın zaferini ve sonrasındaki olayları anlatır.[1]
  5. Münşe’ât: Arapça ve Farsça kelimelerle zenginleştirilmiş 83 mensur parça içerir. Bu eser, Nevres'in sosyal sıkıntılarını ve gurbet acılarını dile getirdiği mektuplardan oluşur.[1]
  6. Mebâligu'l-Hikem: Abdullâh-ı Ensârî'nin tasavvufi eserinin Nevres tarafından Türkçeye çevrilmiş halidir. Nevres, eseri genişleterek ve açıklamalar ekleyerek zenginleştirmiştir.[1]
  7. Tercüme-i Târîh-i Cihângîr Şâh: Cihangîr Şah’ın tarihî hatıratının Türkçeye tercümesidir. Bu eser, Hint tarihine dair önemli bilgiler içerir ve Nevres'in yaptığı ilk büyük tercümelerden biridir.[1]

Bu eserler, Nevres-i Kadîm'in dil ve edebiyatındaki derinliğini, çok yönlülüğünü ve dönemin önemli kültürel akımlarına olan etkisini yansıtmaktadır.

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ a b c d e f g h Akkaya, Hüseyin (19 Ağustos 2013). "NEVRES-İ KADÎM, Abdürrazzâk". 18 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ağustos 2023. 
  2. ^ Nevres-i Kadim 2019.
  3. ^ Akkaya, Doktora Tezi & 21–22.
  4. ^ a b Terzibaşı, 2013 & 17.
  5. ^ Akkaya, 2019 & 21–22.
  6. ^ Öcalan & 2007 283.
  7. ^ Akkaya 1996.
  8. ^ Tərzibaşı, 2013 & 22.
  9. ^ Karadere, & 12.
  10. ^ Akgün & 1964 230.

Edebiyyat

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • Elçi, Fatih. "Nevres-i Kadîm'in Münşeât'ında Eş Anlamlılar: Oluşturulma Şekilleri, Yapıları ve İşlevleri". 
  • Akkaya, Hüseyin. "Nevres-i Kadîm ve Türkçe Divanı". Doktora Tezi. ss. 21-22. 
  • Terzibaşı, E. (2013). "Kerkük şairleri. 12 cilddə, I cild". İstanbul: Ötüken. s. 17. 
  • Nevres-i Kadim (2019). Hüseyin Akkaya (Ed.). "Tarihçe-i Nevres – İnceleme və Tenkitli Metin". İstanbul: Kitabevi. 
  • Akkaya, Hüseyin (1996). "Nevres-i Kadim and his Turkish Divan. Part 1 Textual Analysis, Part 2 Critical Edition and Index". Cambridge: Harvard University. 
  • Karadere. "Nevres-i Kadîm'in Farsça Divânı". Yüksek Lisans Tezi. s. 12. 
  • Öcalan, Hasan Basri (2007). "Üftâde Tekkesi". Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 42. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı. s. 283. 
  • Akgün, Ömer Faruk (1964). "Nevres, Abdürrazzak". İslâm Ansiklopedisi. 92. İstanbul: MEBDK. s. 230. 
ile ilgili metin bulabilirsiniz.
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Abdürrezzâk_Nevres&oldid=35305672" sayfasından alınmıştır