Sensör
En geniş tanımıyla sensör amacı ortamındaki olayları veya değişiklikleri tespit etmek ve bilgileri diğer elektronik cihazlara genellikle bir bilgisayar işlemcisine göndermek olan bir cihaz, modül, makine veya alt sistemdir. Sensör her zaman diğer elektronik cihazlarla kullanılır. Sensörler çoğu insanın hiç farkında olmadığı sayısız uygulamanın yanı sıra dokunmaya duyarlı asansör düğmeleri (dokunsal sensör) ve tabanına dokunulduğunda kararan veya parlaklaşan lambalar gibi gündelik nesnelerde kullanılır. Mikro makine ve kullanımı kolay mikrodenetleyici platformlardaki gelişmelerle sensörlerin kullanımı geleneksel sıcaklık, basınç veya debi ölçümü alanlarının [1] örneğin MARG sensörleri gibi ötesine geçti. Ayrıca potansiyometre ve kuvvet algılama direnci gibi analog sensörler hala yaygın olarak kullanılır. Uygulamalar arasında imalat, makine, uçaklar ve havacılık, arabalar, tıp, robotik ve günlük yaşamımızdaki teknolojik araçlar vardır. Malzemelerin kimyasal ve fiziksel özelliklerini ölçen çok çeşitli başka sensörler de vardır. Birkaç örnek arasında kırılma indisi ölçen optik sensörler, sıvı viskozite ölçümü için titreşim sensörleri ve sıvıların pH'ını izlemek için elektro-kimyasal sensör bulunur. Bir sensörün hassasiyeti ölçülen girdi miktarı değiştiğinde sensör çıktısının ne kadar değiştiğini gösterir. Örneğin bir termometredeki cıva, sıcaklık 1 °C değiştiğinde 1 cm hareket ederse duyarlılık 1 cm/°C'dir (doğrusal bir karakteristiğin varsayıldığı temelde dy/dx eğimdir). Bazı sensörler de ölçtüğü şeyi etkileyebilir; örneğin sıcak bir sıvı kabına yerleştirilen bir oda sıcaklığı termometresi sıvı termometreyi ısıtırken sıvıyı soğutur. Sensörler genellikle ölçülen şey üzerinde küçük bir etkiye sahip olacak şekilde tasarlanır; sensörün küçültülmesi bunu genellikle iyileştirir ve başka yararlar sağlar.[2] Teknolojik ilerleme MEMS teknolojisini kullanan mikrosensörler olarak mikroskobik ölçekte daha fazla sensörün üretilmesine neden oldu. Çoğu durumda bir mikro sensör makroskobik yaklaşımlarla karşılaştırıldığında çok daha hızlı ve kısa ölçüm süresine ve daha yüksek hassasiyete ulaşır.[2][3] Günümüz dünyasında hızlı, uygun fiyatlı ve güvenilir bilgiye yönelik artan talep nedeniyle, tek kullanımlık sensörler - kısa vadeli izleme veya tek seferlik ölçümler için düşük maliyetli ve kullanımı kolay cihazlar - son zamanlarda artan bir önem kazanmıştır. Bu sensör sınıfını kullanarak, kritik analitik bilgiler, yeniden kalibrasyona gerek kalmadan ve kontaminasyon konusunda endişelenmeden, herhangi bir yerde ve herhangi bir zamanda herkes tarafından elde edilebilir.[4]
İnsanların çevrelerinde olup bitenleri duyu organlarıyla algılamasına benzer biçimde, makineler de sıcaklık, basınç, hız ve benzeri değerleri algılayıcıları vasıtasıyla algılarlar. Örneğin, bir sıcaklık algılayıcısı değişen ortam sıcaklığına bağlı olarak bacakları arasında elektrik potansiyel farkı (gerilim) oluşturur. Bu bilgi bir mikrodenetleyiciye aktarıldığında kapalı çevrim bir sıcaklık kontrol ünitesi elde edilir.
Algılayıcı tipleri
Algılayıcı; ısı, ışık, nem, ses, basınç, kuvvet, elektrik, uzaklık, ivme ve pH gibi fiziksel ya da kimyasal büyüklükleri elektrik sinyallerine çeviren düzeneklerin genel adıdır.
Pek çok tipte ışık algılayıcısı vardır. Foto direnç, foto diyod, foto transistör, fotosel bunlara örnek olarak verilebilir.
Kuvvet ölçümünde kullanılan algılayıcılara örnek olarak gerilim ölçer verilebilir. Kapasitif ve endüktif prensipte çalışan kuvvet ölçerler de vardır.
Isı algılayıcılarına örnek olarak ise ısıl ikili ve termistor verilebilir.
Örnekler
Sayısal fotoğraf makinesinde algılayıcılar
Fotoğraf makinesi, video kamera gibi sayısal (dijital) görüntüleme aygıtlarında, görüntü bilgilerini algılayan ve elektronik ortamda işlenebilir sinyallere dönüştüren temel öğedir.
Işığa duyarlı algılayıcılar bunlara bağlı olan mikroişlemci sayesinde, yakalanan görüntüyü sayısal ortama aktarır. Resim kalitesini belirleyen tek etmen kullanılan algılayıcı değildir. Optik sistem ve verinin firmware (donanım yazılımı) ile işlenme şekli de ayrı bir önem taşır.
Sayısal kameralarda başlıca iki tür algılayıcı kullanılır. Bunlardan biri CCD (İngilizce: Charge-coupled Device) algılayıcı, diğeri ise CMOS (İngilizce: Complementary Metal Oxide Semiconductor) algılayıcıdır. CMOS algılayıcılar pasif pikselli sensör ve aktif pikselli sensör olarak iki ana gruba ayrılır. Üç rengi tek pikselde yakalayabilen Foveon gibi şirketlerin üzerinde çalışmış olduğu algılayıcı türü de vardır.
|
Bu madde bir taslaktır. Bu maddeyi geliştirerek veya özelleştirilmiş taslak şablonlarından birini koyarak Vikipedi'ye katkıda bulunabilirsiniz. |
Kaynakça
- ^ Bennett, S. (1993). A History of Control Engineering 1930–1955. Londra: Peter Peregrinus Ltd. on behalf of the Institution of Electrical Engineers. ISBN 978-0-86341-280-6The source states "controls" rather than "sensors", so its applicability is assumed. Many units are derived from the basic measurements to which it refers, such as a liquid's level measured by a differential pressure sensor.
- ^ a b Jihong Yan (2015). Machinery Prognostics and Prognosis Oriented Maintenance Management. Wiley & Sons Singapore Pte. Ltd. s. 107. ISBN 9781118638729. 13 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Kasım 2020.
- ^ Ganesh Kumar (Eylül 2010). Modern General Knowledge. Upkar Prakashan. s. 194. ISBN 978-81-7482-180-5. 18 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Kasım 2020.
- ^ Dincer, Can; Bruch, Richard; Costa‐Rama, Estefanía; Fernández‐Abedul, Maria Teresa; Merkoçi, Arben; Manz, Andreas; Urban, Gerald Anton; Güder, Firat (15 Mayıs 2019). "Disposable Sensors in Diagnostics, Food, and Environmental Monitoring". Advanced Materials (İngilizce). 31 (30): 1806739. doi:10.1002/adma.201806739. ISSN 0935-9648. PMID 31094032. Geçersiz
|doi-access=free(yardım)