Söök
Söök (Altayca ve Hakasça сӧӧк söök; Rusça сёок syook), Altaylar, Şorlar ve Hakaslar gibi Sibirya Türk halklarında babayanlı soy birliği ya da sülâledir.
Altay halkı soyadından farklı olarak söök adı verilen çeşitli soylara/sülalelere bölünür. Her Altaylının bir söögü vardır ve her söök iki ya da daha fazla kardeş sööklere ayrılır. Aynı ve yakın soylar arasında sööktiñ karındajı “soy kardeşliği” sebebiyle evlilik olmaz[1]. Altay Türklerinde aynı söök içinde ya da kardeş (akraba) söökler arasında evlilik yasaktır[2]. Altay Türkleri, biriyle karşılaştığında ona önce adını sonra da söögünü yani soyunu sormaktadırlar[3].
Sööklerin oluşumu bir Altay efsanesinde şöyle anlatılır: “Tanrının (Tengri) dokuz oğlu varmış, bu oğullar önce kendi kız kardeşleriyle evlenmişler. Diğer bütün söökler de bunlardan türemiş. Bu oğulların adları (ki bu adlar aynı zamanda söök adlarıdır) şunlardır: Kıpçak, Mayman, Todoş, Toñjoon, Komdoş, Cüs, Togus, Küzen, Kerdaş[2].
1897 nüfus sayımında Altaylarda 68 söök kaydedilmiştir. Büyük Altay söökleri içinde Töölös (Тӧӧлӧс, Тӧлӧс), Kıpçak, Mayman (Майман), Todoş, İrkit ve Mundus sayılabilir.
Tıva aymaklar
- Bаy-Kаrа
- Bаrlаñ
- Dеlеg
- Dоngаk
- İrgit
- Kаrа-Sаl
- Kоl
- Kuulаr
- Küjügеt
- Kırgıs
- Mааdı
- Mоñguş
- Оndаr
- Ооrjаk
- Оyun
- Sааya
- Sаlçаk
- Sаt
- Sоyan
- Tumаt
- Hеrtеk
- Hоvаlıg
- Hоmuşku
- Tülüş
- Çооdu
Tuva soybirliği Haritası
Kaynakça
- ^ Figen Güner Dilek (2008), Altay Türklerinde akrabalık, Ahmet B. Ercilasun Armağanı, Akçağ Basım Yayım Pazarlama A.Ş., Ankara
- ^ a b Altay Türkleri[ölü/kırık bağlantı]
- ^ Figen Güner Dilek, Tehlikedeki diller ve dil ölümü açısından altay Türkçesi ve ağızları