Judith Butler

Judith Butler
Judith Butler
	Butler, 2007
Tam adı	Judith Butler
Doğumu	24 Şubat 1956 (68 yaşında), Cleveland, Ohio, ABD;
Çağı	20. yüzyıl felsefesi ve 21. yüzyıl felsefesi,
Bölgesi	Batı felsefesi
Okulu	Kıtasal felsefe, Üçüncü akım feminizm, Postmodernizm, Postyapısalcı felsefe, Eleştirel kuram, Queer teorisi
İlgi alanları	Feminist eleştiri, Etik, Siyaset felsefesi, Söylev, Psikanaliz, İnsan cinselliği, Şekillendirilmiş bilişsellik, Yahudi felsefesi
Önemli fikirleri	Sosyal inşacılık olarak cinsiyet, Cinsiyet edimselliği
	Etkilendikleri Michel Foucault, Theodor W. Adorno, J.L. Austin, Luce Irigaray, Gayle Rubin, Monique Wittig, Emmanuel Lévinas, Jacques Derrida, Louis Althusser, Jacques Lacan, Sigmund Freud, Søren Kierkegaard, Friedrich Nietzsche, Georg Wilhelm Friedrich Hegel, Simone de Beauvoir, Claude Lévi-Strauss;
	Etkiledikleri Eve Sedgwick, Michael Warner, Judith Halberstam, José Muñoz, Lauren Berlant, Kate Bornstein, Pussy Riot;

Sayfanın 17 Ocak 2021 tarihinde onaylanmış olan kontrol edilmiş bir sürümü, bu revizyonu temel almıştır.

Judith Butler (d. 24 Şubat 1956); feminist felsefe, queer kuramı^[1], siyaset felsefesi ve etik dallarına katkı sağlamış Amerikalı postyapısalcı filozof. Kaliforniya Üniversitesi, Berkeley'de Retorik ve Karşılaştırmalı Edebiyat bölümlerinde profesör olmanın yanı sıra European Graduate School'da Hannah Arendt Felsefe Profesörü'dür. Butler 1984'te Yale Üniversitesi'nden, akabinde Arzu Özneleri: Yirminci Yüzyıl Fransa'sında Hegelci Yansımalar adıyla basılan felsefe dalında doktora derecesi aldı.

1980'lerin sonuna doğru, farklı öğretim/araştırma merkezleri arasında (en dikkate değer olanı Johns Hopkins University - Humanities Center, İnsanbilimleri Merkezi), feminizmin "önkabullenilmiş terimlerini" sorgulamak için Batılı feminist teorinin içinde "post-yapısalcı" çalışmalarda bulundu.

Butler, Türkiye'nin güneydoğu illerinde süregelen sokağa çıkma yasaklarının ve şiddetin bir an önce son bulmasını talep eden akademisyen ve araştırmacılardan oluşan bir inisiyatif olan Barış İçin Akademisyenler inisiyatifinin bildirisine imza atan 1128 akademisyen arasındadır.^[2]

Günümüzde queer ve feminist kuramın önde gelen düşünürlerinden biri ve aynı zamanda Amerika Birleşik Devletleri'nde uzun yıllardır LGBTİ mücadelesi içerisinde yer alan bir politik aktivisttir.

Çalışmaları

Cinsiyet Belası: Feminizm ve Kimlik Bozulması (1990)

1990'da, Butler'ın kitabı Cinsiyet Belası farklı dillerde 100,000 kopyadan fazla sattı. John Waters'ın 1974 yapımı benzer isimli, başrolünü drag queen Divine'in oynadığı filmi Kadın Sorunu 'nu ima eden başlıklı kitap; Cinsiyet Belası, eleştirel bir şekilde Simone de Beauvoir, Julia Kristeva, Sigmund Freud, Jacques Lacan, Luce Irigaray, Monique Wittig, Jacques Derrida, ve en çok Michel Foucault'nun çalışmalarını tartışmaktadır. Kitap o kadar ünlendi ki entelektüel bir fanzin olan Judy'ye ilham kaynağı oldu.

Cinsiyet Belası kitabında Butler'ın iddiasının açıklanması zor olan noktası cins, cinsiyet ve cinselliğin kategorilerinin tutarlığının, -mesela erkek vücutlarda maskülen cins ve heteroseksüel arzunun sözde doğal tutarlılığı- kültürel anlamda zaman içerisinde stilize hareketlerin tekrarı süresince yapılandığıdır. Bu stilize vücut hareketleri, tekrarı esnasında,gerekli ontolojik "çekirdek" cinsiyetin görünüşünü oluşturur. İşte bu Butler'ın, cins ve cinsellik ekseninde cinsiyeti performansa bağlı olarak kuramsallaştırdığı anlayıştır. Cinsiyet, cins ve cinselliğin performansı, ne yazık ki, Foucault'nun Disiplin ve Cezası'ndan ödünç alarak kendisinin "düzenleyici konuşmalar" olarak adlandırdığı yapının içinde cinsiyet kazandırılan, cinselleştirilen ve arzulanan nesneyi konumlandıran Butler'ın içinden gelerek yaptığı bir seçim değildir. Aynı zamanda "anlaşılabilmenin çatıları" veya " disiplin rejimleri" olarak adlandırılan bu olgular hangi cins, cinsiyet ve cinsellik seçeneklerinin toplumsal olarak tutarlı veya "doğal" olarak görülmesine izin verme konusunda karar almaktadır.

Butler, “Asıl derdim, toplumsal cinsiyet sınırları içinde dayatılan bir takım basmakalıp fikirlerle, toplumsal cinsiyetin eril ve dişiliğine dair var olan görüşlere itiraz getirmeye çalışmak” diyerek amacını özetlemiştir^[3]

Queer kuramı ve feminizmin temel metinlerinden sayılan kitapta Butler; cinsiyet kavramını sorgular,cinsiyetin performatif yapısını inceler. Toplumsal cinsiyetin performatif olduğunu düşünür. Buna göre kadın ve erkek olarak sadece iki cinsiyet olmadığını söyler. Basmakalıp yargılara sığmayan bir toplumsal cinsiyet kuramı vardır. Butler, dışavurumlar ve ifadeler toplumsal cinsiyetimizin sonuçları değil, tam aksine kurucularıdır’ der.<^[4]

Nefret Söylemi

Butler,nefret söylemi üzerine de çalışmalar yapmıştır. Butler, özellikle yaralayıcı olan, tehdit içeren, saldırgan ifadeleri nefret söylemi olarak adlandırır ve bu söylem üzerinden eleştiri yapar. Butler bu konudaki görüşünden Excitable Speech: A Politics of the Performative (1997) adlı kitabında bahseder. Butler bu kitabında genel olarak dilsel yaralanma konusunu ele alır ve nefret ifadelerinin suç sayılmasının eleştirisini de içeren güçlü bir performatif siyaset kavrayışı önerir. Bu kitapta ortaya konulan performatif siyaset anlayışı, “yaratıcı-yenilikçi” ya da “altüst edici” “tekrar” ya da “yeniden anlamlandırma” (resignification) kavramlarıyla örülüdür^[5] Ona göre hiçbir ifadenin söylendiği anda bir eylem oluşturmaya dair mutlak bir gücü yoktur.Nefret söylemleri yeniden anlamlandırmayla değiştirilebilir, hedeften şaşırılabilir.Nefret ifadelerine karşıdır. Çünkü Butler için cinsiyetçi ya da ırkçı nefret ifadeleri, söyleme bir egemenlik kazandırır. Bu egemenlik varsayımına karşı Butler, egemenlik atfedilen sözün tepkiyle karşılandığı, egemenin kendi algısını sarsan, konuşmanın yönünü çeviren performansların varlığına dikkat çekmeye çalışır.^[5]

Butler nefret söylemi düşüncesiyle 90’lı yıllardaki Amerikan ilerici siyasetine egemen olanları eleştirmiştir. Butler’a göre, 90’lı yıllardaki ilerici Amerikan siyaseti nefret ifadelerini suç edimi olarak görüp yasaklıyor ve bu da ifadelerin gücünü arttırıyordu. Butler için bu gücü kırmanın yolu o ifadeye karşı bir performatif siyaset yürütmektir. Dil; özneyi sürekli ve sabit bir şekilde ezilen, kurban olarak kurmaz aksine kontrol dışına çıkacak kendini yaratabilecek bir özne olarak kurar. Böylece belirli bir gruba işaret eden kötü bir adlandırma yenilikçi bir tekrara uğrayıp, tarihsel hareketlilik kazanarak ufuk açıcı yeni perspektifler de açabilirler.^[6]

Dış bağlantılar

(İngilizce) Judith Butler @ European Graduate School30 Eylül 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Judith Butler @ Wikisource^{[ölü/kırık bağlantı]}

Kaynakça

^ Halberstam, Jack. "Kuir teorisine genel bakış konulu Jack Halberstam ses kaydı". 8 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2014.
^ "1100’ün üzerinde akademisyenden barış çağrısı: Bu suça ortak olmayacağız". 29 Ocak 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Diken. 11 Ocak 2016. Erişim tarihi: 23 Ocak 2016.
^ butler, judith (1990). Cinsiyet Belası. s. önsöz.
^ butler, judith (1990). Cinsiyet Belası. s. 77.
^ ^a ^b "J.Butler ve Nefret Söylemi Sorunu". 15 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2018.
^ "Kavramsal Tartışmalar: Feminist ve Queer Düşüncede Söylem söyleşisi". 15 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2018.

[1] Halberstam, Jack. "Kuir teorisine genel bakış konulu Jack Halberstam ses kaydı". 8 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2014.

[2] "1100’ün üzerinde akademisyenden barış çağrısı: Bu suça ortak olmayacağız". 29 Ocak 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Diken. 11 Ocak 2016. Erişim tarihi: 23 Ocak 2016.

[3] utler, judith (1990). Cinsiyet Belası. s. önsöz.

[4] utler, judith (1990). Cinsiyet Belası. s. 77.

[academia.edu-5] "J.Butler ve Nefret Söylemi Sorunu". 15 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2018.

[6] "Kavramsal Tartışmalar: Feminist ve Queer Düşüncede Söylem söyleşisi". 15 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2018.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]