Birleşmiş Milletler İşkenceye Karşı Komite
İşkenceye Karşı Komite, Birleşmiş Milletler Genel Kurulu'nun 10 Aralık 1984 tarih ve 39/46 sayıyla kabul edilmiş olan Birleşmiş Milletler İşkence ve Diğer Zalimane, İnsanlık Dışı veya Küçültücü Muamele veya Cezaya Karşı Sözleşme'ye (İngilizce: Convention against Torture and Other Cruel Inhuman or Degrading Treatment or Punishment, kısaca CAT) uyarınca, anlaşmaya tabi olan devletler tarafından seçilen komitedir.[1] Sözleşme'nin II. Bölüm'ü (17.-24. maddeler) Komite üyelerinin sayısını, seçilme yönntemini, görev süresini ve görev ve işlevlerini içeren maddelerden oluşur. 17 maddeye göre komite 10 üyeden oluşur. Her bir Taraf Devlet en fazla iki aday ile seçime katılabilir. Seçim gizli oyla yapılır. Komite üyeleri 4 yıl için seçilirler, her iki senede bir görevi biten beş üye için yeni seçim yapılır, daha önceki üyeler, tekrar aday olabilirler. Madde 18'e göre Komite Üyeleri mutlak çoğunluk (6 oy) ile kararı alabilirler. 19 madde raporları düzenler, buna göre Taraf Devletler, anlaşma yürürlüğü girdikten sonra (26 Haziran 1987) bir sene içinde anlaşma hükümlerini yerine getirebilmek için aldıkları önlemleri açıklayan rapor verirler. Üyelik boyunca her 4 yılda bir ve Komite'nin talebi olduğunda da rapor vermekle yükümlüdürler. Ayrıca somut olaylara yönelik raporlar ve bunlara komite'nin verdiği yanıtlar düzenli olarak Birleşmiş Milletler İnsan Hakları yüksek Komiseliği'nin sitesinde yayınlanmaktadır. Madde 20'de Komite sistematik işkence olduğu kanısına vardığı durumunda izlenecek prosedürün ana hatları verilmektedir. Böyle bir durum da, üye veya üyeler gizli araştırma yapmak ve rapor hazırlamak üzere görevlendirilebilir. İlgili devletlerin işbirliği istenir ve gerektiğinde ziyaretler yapılır.
Türkiye ve Sözleşme
Türkiye'de 25 Ocak 1988'de imzalanan sözleşme, 21 Nisan 1988 tarih ve 3441 sayılı kanunla kabul edilmiş. Söz konusu kanunu 29 Nisan 1988 tarih ve 19799 sayılı resmi gazete yayınlanmıştır ve o tarihte yürürlüğe girmiştir.[2] Daha sonra yayınlanacağı belirtilen beyan ve itirazi kayıt ise 10 Ağustos 1988 tarihinde 19895 saylı rasmi gazetede sözleşmenin Türkçe ve İngiiizce metni ile birlikte her iki dilde yayınmıştır. T.C. Hükümeti olarak İşkenceye Karşı Komite'nin sözleşmeden doğan yetkisinin kabul edildiği beyan edilmiş; itirazi kayıtta ise 30. Madde'nin birinci fıkrasında geçen, Taraf Devletler arasında sözleşmeden doğan anlaşmazlık durumunda Uluslararası Adalet Mahkemesi'ne başvurulacağı koşulunu kabul etmemiştir. İlgili Madde'nin 2. fıkrasında Taraf Devletlere tanınan Uluslararası Adalet Mahkemesi'ne (Uluslararası Adalet Divanı) gitmeme seçeneğini kullanarak, itirazı kayıtla sözleşmeyi kabul etmiştir. Yani Türkiye ile ilgili, sözleşmenin yorumlanmasından kaynaklanan bir anlaşmazlık olduğunda Uluslararası Adalet Mahkemesi'ne gidilmeyecektir.[3]
Komite Üyeleri
31 Aralık 2017 tarihine kadar görevdeki Birleşmiş Milletler İşkenceye Karşı Komitesi'nin bütün üyeleri (soyadı sırasıyla), statü, ingilizce özgeçmiş ve üyeliklerinin bitim tarihleri aşağıdaki tabloda gösterilmiştir. Seçim kuralına göre her iki yılda bir üyelerin yarısı (5 üye) değişir.
| Birleşmiş Milletler İşkenceyi Önleme Komitesi Üyeleri | ||||
|---|---|---|---|---|
| Üye | Statüsü | Özgeçmiş | Uyruğu | Üyelik Bitim Tarihi |
| Essadia Belmir | Başkan Yardımcısı | (Özgeçmiş) |  Fas |
2017 |
| Alessia Bruni | Üye | (Özgeçmiş) |  İtalya |
2017 |
| Felic Gaver | Başkan Yardımcısı | (Özgeçmiş) |  Amerika Birleşik Devletleri |
2019 |
| Abdelwahab Hani | Üye | (Özgeçmiş) |  Tunus |
2019 |
| Cloude Heller Rouassant | Başkan Yardımcısı | (Özgeçmiş) |  Meksika |
2019 |
| Jens Modvig | Başkan | (Özgeçmiş) |  Danimarka |
2017 |
| Sapana Pradhan-Malla | Üye | (Özgeçmiş) |  Nepal |
2017 |
| Ana Racu | Üye | (Özgeçmiş) |  Moldova |
2019 |
| Sébastien Touze | Raportör | (Özgeçmiş) |  Fransa |
2019 |
| Kening Zhang | Üye | (Özgeçmiş) |  Çin |
2017 |
Diğer dillerde son veya önceki seçimlere ilişkin üye ve adayların özgeçmişleri,güncel üyeler hakkında bilgi edinmek için komitenin üyelik19 Mayıs 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. sayfasına bakılabilir.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- Birleşmiş Milletler - İşkenceye Karşı Komite'nin Resmi Sitesi (İngilizce)
- Sözleşme Kapsamasındaki Meselerle İlgili Taraf Devletlerin Yazıları (İngilizce)
- ^ "Convention against Torture and Other Cruel, Inhuman or Degrading Treatment or Punishment" (İngilizce). Birleşmiş Milletler. Erişim tarihi: 9 Mart 2017.
- ^ "İşkenceye ve Diğer Zalimane, Gayriinsanî veya Küçültücü Muamele veya Cezaya Karşı Birleşmiş Milletler Sözleşmesinin Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun" (PDF). Resmi Gazete, Sayı:19799. 29 Nisan 1988. s. 2. 12 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 9 Mart 2017.
- ^ "YÜRÜTME VE İDARE BÖLÜMÜ - Milletlerarası Sözleşme" (PDF). Resmi Gazete, Sayı: 19895. 10 Ağustos 1988. ss. 1-19. 12 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 9 Mart 2017.