Çin ölçü birimleri

Sayfanın 6 Aralık 2020 tarihinde onaylanmış olan kontrol edilmiş bir sürümü, bu revizyonu temel almıştır.

Çin ölçü birimleri, Çincede shìzhì ("piyasa sistemi") olarak bilinen Çin ölçü birimleri, Han Çinlilerinin geleneksel ölçü birimleridir . Shang Haneadanı'ndan bu yana Çin rakamları ondalık olmasına rağmen, birkaç Çin ölçü sisteminde onaltılık kullanılmaktadır. Yerel uygulamalar çeşitlidir, ancak Çin hanedanları genellikle standart ölçümler ilan etmiş ve seleflerinin sistemlerini geçmişlerine kaydetmiştir.

Tarihi

Liji'ye göre, Sarı İmparator ilk ölçü birimlerini oluşturdu. Xiao Erya ve Kongzi Jiayu ölçülerin insan vücudundan alındığını belirtti. Shiji'ye göre insan vücudundan yararlanan ölçülerin hata ve tutarsızlığa yol açıyordu, ve Büyük Yu, bir başka efsanevi lider, ölçü birimlerini birleştirdi.

Antik Çin birimleri

Uzunluk

Yaldızlı Bronz Cetvel - 1 chi = 231 mm

Geleneksel uzunluk birimleri chi (Çince: 尺), bu (Çince: 步) ve li (Çince: 里) oluşturur. Bu birimlerin kesin uzunluğu ve bu birimler arasındaki oranlar zamanla değişmiştir. 1 bu 5 veya 6 chi, 1 li 300 veya 360 bu arasında değişmiştir.

Metre cinsinden uzunluk ^[1]
hanedan	Chi	Bu		li
hanedan	Chi	= 5 chi	= 6 chi	= 300 bu	= 360 bu
Shang	0,1675		1,0050	301,50
Shang	0,1690		1,0140	304,20
Zhou	0,1990		1,1940	358,20
Doğu Zhou	0,2200		1,3200	396.00
	0,2270		1,3620	408,60
	0,2310		1,3860	415,80
Qin	0,2310		1,3860	415.80 ^[2]^[3]
Han	0,2310		1,3860	415.80 ^[4] 415.80
600 CE	0,2550		1,5300	459,00
Tang	0,2465	1,2325		369,75	443,70
Tang	0,2955	1,4775		443,25	531,90
Song	0,2700	1,3500		405,00	486,00
Kuzey Song	0,3080	1,5400		462,00	554,40
Ming	0,3008-0,3190	1,5040-1,5950		451,20-478,50	541,44-574,20
Qing	0,3080-0,3352	1,5400-1,6760		462,00-503,89	554,40-603,46

Modern Çin birimleri

Uzunluk

1915'te ilan edilen Çin uzunluk birimleri

1915'te ilan edilen Çin uzunluk birimleri tablosu
Pinyin	Karakter	Göreceli değer	Metrik değer	İmparatorluk değeri	notlar
háo	Çince: 毫		32 µm	0,00126 inç
lí	Çince: 釐 (T) veya Çince: 厘 (S)		0.32 mm	0.0126 inç
fēn	Geleneksel Çince: 分		3.2 mm	0.126 inç
cùn	Çince: 寸		32 mm	1.26 inç	Çince inç
chǐ	Çince: 尺	1	0.32 m	12,6 inç
bù	Çince: 步	5	1.6 m	5.2 ft
zhàng	Çince: 丈	10	3.2 m	3,50 yd
yǐn	Çince: 引	100	32 m	35,0 yd
lǐ	Çince: 里	1800	576 m	630 yd	bu li yukarıdaki küçük li değil

1930'da kullanılan Çin uzunluk birimleri tablosu ^[5]
Pinyin	Karakter	Göreceli değer	Metrik değer	İmparatorluk değeri	notlar
háo	Çince: 毫		um	0,00131
lí	Çince: 釐 (T) veya Çince: 厘 (S)		aa	0.0131 inç
fēn	Geleneksel Çince: 市分		aa	0.1312 inç
cùn	Çince: 市寸		santimetre	1.312 inç
chǐ	Çince: 市尺	1	santimetre	13,12 inç
zhàng	Çince: 市丈	10	m	3.645 yd
yǐn	Çince: 引	100	m	36,45 yd
lǐ	Çince: 市里	1500	500 metre	546,8 yd	Bu li, yukarıda küçük li değil

Mühendislikte Çin uzunluk birimleri tablosu
Pinyin	Karakter	Göreceli değer	Metrik değer
hū	Çince: 忽		1 um
sī	Çince: 絲		10 um
háo	Çince: 毫		100 um
lí	Çince: 釐 (T) veya Çince: 厘 (S)		1 aa
fēn	Geleneksel Çince: 公分		10 aa
cùn	Geleneksel Çince: 公寸		100 aa
chǐ	Geleneksel Çince: 公尺	1	1 metre
lǐ	Geleneksel Çince: 公里	1000	1000 metre

Hong Kong ve Makao uzunluk birimleri

Hong Kong ^[6] ve Makao deki Çin uzunluk birimleri tablosu
ingilizce	Jyutping	Karakter	Portekizce	Göreceli değer	Metrik değer	İmparatorluk değeri
fan	fan1	Geleneksel Çince: 分	condorim	1/100	3,71475	0.1463 inç
tsun	cyun3	Çince: 寸	ponto	1/10	37,1475	1.463 inç
chek	cek3	Çince: 尺	côvado	1	371,475	1,219 ft

Alan

1915'te ilan edilen Çin alan birimleri tablosu
Pinyin	Karakter	Metrik değer	İmparatorluk değeri
háo	Çince: 毫	0.6144 m 2	0.7348 sq yd
lí	Çince: 釐 (T) veya Çince: 厘 (S)	6.144 2	7.348 sq yd
fēn	Geleneksel Çince: 分	61,44 m 2	73.48 sq yd
mǔ	Çince: 畝 (T) veya Çince: 亩 (S)	614,4 m 2	734.82 sq yd
qǐng	Geleneksel Çince: 頃 (T) veya Çince: 顷 (S)	6.144 ha	15.18 dönüm

1930'da kullanılan Çin alan birimleri

1930'da kullanıla Çin alan birimleri tablosu ^[5]
Pinyin	Karakter	Metrik değer	İmparatorluk değeri
háo	Çince: 毫	2	7.18 feet kare
lí	Çince: 釐 (T) veya Çince: 厘 (S)	m 2	7.973 sq yd
fēn	Geleneksel Çince: 市分	m 2	79,73 metrekare
mǔ	Çince: 畝 (T) veya Çince: 亩 (S)	m 2	797,3 metrekare </br> 0.1647 dönüm
qǐng	Çince: 頃 (T) veya Çince: 顷 (S)	ha	16.47 dönüm

Hacim

1915'te etkili olan Çin hacim birimleri tablosu
Pinyin	Karakter	Metrik değer	ABD değeri	İmparatorluk değeri
sháo	Geleneksel Çince: 勺	10,354688	0.3501 fl oz	0.3644 fl oz
gě	Çince: 合	103,54688	3.501 fl oz	3.644 fl oz
shēng	Çince: 升	1,0354688	2,188 pt	1.822 pt
dǒu	Çince: 斗	10,354688	2.735 gal	2.278 gal
hú	Geleneksel Çince: 斛	51,77344	13,68 gal	11.39 gal
dàn	Çince: 石	103,54688	27,35 gal	22,78 gal

1930'da kullanılan Çin hacim birimleri

1930'da etkili olan Çin hacim birimleri tablosu ^[5]
Pinyin	Karakter	Metrik değer	ABD değeri	İmparatorluk değeri	notlar
cuō	Geleneksel Çince: 撮	1 ml	0.0338 fl oz	0.0352 fl oz	mililitre
sháo	Geleneksel Çince: 勺	10 ml	0.3381 fl oz	0.3520 fl oz	centilitre
gě	Çince: 合	100 ml	3.381 fl oz	3.520 fl oz	desilitre
shēng	Çince: 市升	1 l	2,113 pt	1.760 pt	litre
dǒu	Çince: 市斗	10 l	21,13 pt </br> 2,64 gal	17.60 pt </br> 2,20 gal	dekalitre
dàn	Çince: 市石	100 l	26,41 gal	22.0 gal	hektolitre

Kütle

1915'te ilan edilen Çin kitle birlikleri tablosu
Pinyin	Karakter	Metrik değer	İmparatorluk değeri
háo	Çince: 毫	3,7301 mg	0.0001316 oz
lí	Çince: 釐	37,301 mg	0.001316 oz
fēn	Geleneksel Çince: 分	373,01 mg	0,01316 oz
qián	Çince: 錢	3.7301 g	0.1316 oz
liǎng	Geleneksel Çince: 兩	37.301 g	1.316 oz
jīn	Çince: 斤	596.816 g	1,316 1 pound = 0.45 kg

1930'dan beri Çin'de kütle birimleri tablosu ^[5]
Pinyin	Karakter	Metrik değer	İmparatorluk değeri
sī	Çince: 絲	312.5 ug	0,00001102
háo	Çince: 毫	3.125 mg	0,0001102
lí	Çince: 市釐	31,25 mg	0,001102
fēn	Geleneksel Çince: 市分	312.5 mg	0,01102
qián	Çince: 市錢	3.125 g	0.1102 oz
liǎng	Geleneksel Çince: 市兩	31,25 g	1.102 oz
jīn	Çince: 市斤	500 gr	1,102 1 pound = 0.45 kg
dàn	Geleneksel Çince: 擔	50 kilogram	110.2 1 pound = 0.45 kg

Kaynakça

^ Schinz, 1996
^ Dubs (1938), pp. 276-280; (1955), p. 160, n. 7.
^ Hulsewé (1961), pp. 206–207.
^ Hill (2015), "About the Measurements", pp. xxiii-xxiv.
^ ^a ^b ^c ^d "The Weights and Measures Act (1929)". Legislative Yuan. 25 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Nisan 2020.
^ Cap. 68 WEIGHTS AND MEASURES ORDINANCE^{[ölü/kırık bağlantı]}

Çin ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.

[1] Schinz, 1996

[Dubs_1938_pp._276-280-2] Dubs (1938), pp. 276-280; (1955), p. 160, n. 7.

[Hulsewé_1961,_pp._206–207-3] Hulsewé (1961), pp. 206–207.

[Hill_2009-4] Hill (2015), "About the Measurements", pp. xxiii-xxiv.

[ROC1930-5] "The Weights and Measures Act (1929)". Legislative Yuan. 25 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Nisan 2020.

[HK-6] Cap. 68 WEIGHTS AND MEASURES ORDINANCE^{[ölü/kırık bağlantı]}

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]