Türkiye'de güneş enerjisi
Enerji Bakanlığı'nca hazırlanan Türkiye'nin Güneş Enerjisi Potansiyeli Atlasına (GEPA) göre yıllık toplam güneşlenme süresi 2,737 saat (günlük toplam 7.5 saat), yıllık toplam gelen güneş enerjisi 1,527 kWh/m².yıl (günlük toplam 4.2 kWh/m²) olduğu tespit edilmiştir.
Elektrik İşleri Etüt İdaresi Genel Müdürlüğü (EİE), Enerji Kaynakları Etüt Dairesi Başkanlığı, Güneş Enerjisi Şubesi, 1982 yılından bu yana güneş enerjisi konusunda araştırma, geliştirme, bilgilendirme ve demonstrasyon çalışmaları 2 Kasım 2011 tarihinden itibaren yeni kurulan Yenilenebilir Enerji Genel Müdürlüğü (YEGM) tarafından yürütmektedir. Çalışmaları arasında; teknoloji takibi, değerlendirilmesi, kaynak ve potansiyel belirlenmesi, kullanım alanlarının araştırılması ve araştırma-geliştirme ve demonstrasyon projeleri gerçekleştirilmesi yer almaktadır.[1]
Aktif santrallerin tümü fotovoltaik (PV) sistemi kullanmaktadır ve sayısı Haziran 2016 itibarıyla 370'tir; bunun tamamı lisanssız elektrik üretimi kapsamındadır. Santrallerin büyük çoğunluğu lisanssız elektrik üretim sınırı olan 1 MW (megawatt) altındadır, üzerinde kalanlar ise 1 MW'lık santrallerin ortaklaşması ile faaliyetlerini sürdürmektedir. En büyük santral 23 MW kurulu güç ile Konya Karatay Kızören GES'tir.[2] Enerji Bakanlığı'nın 2023 hedefine göre; en az 3000 MW lisanslı PV santral kurulu gücüne ulaşılacaktır.[3]
Ülkede Konsantre Güneş Enerjisi (CSP) yöntemi ile üretilebilecek enerjinin 380 milyar kWh/yıl olduğu hesaplanmıştır[4].
| Aktif Santral Sayısı : | 370 |
|---|---|
| Kurulu Güç : | 442 MWe |
| Kurulu Güce Oranı : | % 0.60 |
| Yıllık Elektrik Üretimi : | ~ 648 GWh |
| Üretimin Tüketime Oranı : | % 0.25 |
| Lisans Durumu : | 0 lisanslı, 370 lisanssız |
| Şebeke Bağlantısı : | 368 var, 2 yok |
Potansiyel
GEPA (Güneş Enerjisi Potansiyel Atlası)
Uluslararasında kanıtlanmış bir model olan “ESRI Güneş Radyasyon Modeli” kullanılarak elde edilen güneş kaynak bilgileri ile güneş kaynak alanları kolaylıkla görülebilmekte, bu amaca yönelik ön fizibilite çalışmaları yapılabilmekte ve güneş kaynak alanı arama amacıyla yapılan çalışmalar ortadan kaldırılarak zaman ve ekonomik tasarruf sağlanmaktadır. ESRI Güneş Radyasyon Modeli, Türkiye geneli için 500 x 500 metrelik çözünürlükte çalıştırılmış ve toplam 3,120,000 adet grid oluşturularak her bir grid için güneş kaynak bilgileri hesaplanmış ve sonrasında Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) teknikleri kullanılarak elde edilen bilgiler haritalandırılmıştır. GEPA'nın hazırlanmasında noktasal bazda ( 500 m x 500 m ) ortalama % ± 10 hata payı ile bilgi üretilmiş ve bu bilgiler Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü'nün (DMİ) 148 adet ve EİE'nin 8 adet uzun dönemli güneş ölçüm verileri ile doğrulanmış ve kalibre edilmiştir. GEPA 2010 yılında basılarak satışa sunulmuştur.[5]
Termal Enerji
EİE ve DMİ tarafından 1992'den bu yana yapılan araştırmaya göre Türkiye’nin Güneydoğu ve Akdeniz Bölgeleri içinde kalan ve yüz ölçümünün % 17’sini kapsayan bölümünde güneşli su ısıtıcılarının yıl boyunca tam kapasite ile çalışabileceği sonucuna varılmıştır. Türkiye yüz ölçümünün % 63’ ünü kapsayan bölümde güneşli su ısıtıcılarının yıl boyunca çalışma oranı % 90 ve ülkenin % 94’ ünü kapsayan bir bölümdeki çalışma oranı ise % 80’dir. Türkiye’nin hemen hemen her yerinde, güneşli su ısıtıcılarının yılın % 70’i kadar bir süre boyunca tam randımanla çalışabilecekleri sonucuna varılmıştır. Bu durum, güneşli su ısıtma dışındaki diğer termik uygulamalar için de hemen hemen aynıdır. Ancak, yalnız direkt radyasyonun etkili olduğu direkt dönüşümler ve konsantrasyonlu çalışmalar için, bulutluluk faktörü yüksek olan Doğu Karadeniz ve Çukurova gibi bazı bölgelerde yıl boyunca tam randımanla çalışma süresi düz toplayıcılara göre biraz daha düşüktür.[6]
Termal Güç
2012 yılı itibari ile toplam kurulu güneş kolektör alanı yaklaşık 18,640,000 m²'dir. Yıllık düzlemsel güneş kolektörü üretimi 1,164,000 m², vakum tüplü kolektör ise 57,600 m² olarak hesap edilmiştir. Üretilen düzlemsel kolektörlerin %50'si, vakum tüplü kolektörlerin tamamı ülke içerisinde kullanıldığı bilinmektedir. 2012 yılında güneş kolektörleri ile yaklaşık olarak 768,000 Ton Eşdeğer Petrol (TEP) ısı enerjisi üretilmiştir. Üretilen ısı enerjisinin, 2012 yılı için konutlarda kullanım miktarı 500,000 TEP, endüstriyel amaçlı kullanım miktarı 268,000 TEP olarak hesaplanmıştır.[3]
Fotovoltaik Güç
Türkiye'de üretim geometrik olarak artmaktadır:
| Yıl | Eklenen PV hacmi |
Toplam (MWp) |
Üretilen (GWh) |
|---|---|---|---|
| 2008 | 0.75 | 4 | - |
| 2009 | 1 | 5 | - |
| 2010 | 1 | 6 | - |
| 2011 | 1 | 7 | - |
| 2012 | 5 | 12 | - |
| 2013 | 6 | 18 | - |
| 2014 | 40 | 58 | - |
| Kaynakça: en son IEA-PVPS,[7] daha öncesi[8][9][10][11][12] | |||
2016 yılında perovskit güneş panelleri pilot üretimine başlanması planlanmaktadır.[13]
Güneş enerji kulesi
Kule tipi güneş enerjisi santralinin Türkiye'de ilk örneği Mersin'de kurulmuştur. 100 dönümlük arazinin 30 dönümü aynalarla kaplanmıştır. 510 adet ayna 50 metre yüksekliğindeki kuleye güneş ışınlarını yansıtmaktadır. Burada ısınan sudan elde edilen buhar türbinleri çevirerek elektrik enerjisine dönüştürmektedir. Günün saatine göre güneşin konumunu hesaplanıp, yansıtıcı aynalar o yöne çevrilmektedir[14].
Melez sistem
Güneş Jeotermal sistemleri az yerde bulunmaktadır.[15]
Yasal Düzenlemeler
Fotovoltaik sistemlerin kullanımının yaygınlaşması için 5346 sayılı Yenilenebilir Enerji Kaynakları Kanunu 29/12/2010 yılında revize edilmiş ve 2013 de mevzuat çalışmaları tamamlanmıştır.
Güneş enerjisinden elektrik üretimine yönelik hukuki ve teknik düzenlemelerin tamamlanması sonrasında Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) tarafından 10-14 Haziran 2013 tarihleri arasında lisans başvuruları alınmıştır. Bu başvurularda, 600 (MW) olarak belirlenen kapasite için yaklaşık 9.000 MW’lık kurulu güce karşılık gelen 496 adet başvuru yapılmıştır. GES önlisans başvuru yarışmaları sonuçlanmış olup, bugün itibarıyla EPDK tarafından 5 adet güneş enerjisi santraline önlisans, 2 adet güneş enerjisi santraline lisans verilmiştir. Sürecin sonunda toplam 49 adet güneş enerjisi santraline önlisans-lisans verilmiş olacaktır. 2023 hedeflerine ulaşmak için ilerleyen yıllarda kademeli olarak kapasite artırılacak.[3]
Finans
 | Bu maddenin daha doğru ve güvenilir bilgi sunması için güncellenmesi gerekmektedir. Daha fazla bilgi için tartışma sayfasına bakınız. |
Kaynakça
- ^ YEGM (T.C. Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığı, Yenilenebilir Enerji Genel Müdürlüğü)
- ^ a b Enerji Atlası-Güneş Enerjisi
- ^ a b c Enerji Bakanlığı-Güneş Enerjisi
- ^ "2011 Türkiye Çevre Durum Raporu" (PDF). T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı. 2011. 27 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2015.
- ^ Güneş enerjisi çalışmaları, YEGM
- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 10 Ocak 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Haziran 2016.
- ^ "Snapshot of Global PV 1992-2014". iea-pvps.org. International Energy Agency — Photovoltaic Power Systems Programme. 30 Mart 2015. s. 15. 30 Mart 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2015.
- ^ "Trends Report 2010". 20 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2015.
- ^ "Trends Report 2008". 8 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2015.
- ^ "Trends Report 2009". 25 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2015.
- ^ "Global Market Outlook for Photovoltaics 2013-2017" (PDF). 6 Kasım 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2015.
- ^ "Global Market Outlook for Photovoltaics 2014-2018" (PDF). epia.org. EPIA - European Photovoltaic Industry Association. s. 24. 12 Haziran 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Haziran 2014.
- ^ "Dyesol'dan Mersin'e güneş tesisi". Sabah. 11 Nisan 2015.
- ^ "İlk yerli güneş kulesi". hurriyet.com.tr. 17 Nisan 2013. 25 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2015.
- ^ Turan, Ayşegul (25 Nisan 2015). "Assessment of Geothermal and Solar Hybrid Power Generation Technologies in Turkey and Its Application to Menderes Graben" (PDF). Melbourne: Metu-NCC.