Toptepe Höyüğü
| Arkeolojik Höyük | |
| Adı: | Toptepe Höyüğü |
| il: | Tekirdağ |
| İlçe: | Marmaraereğlisi |
| Köy: | |
| Türü: | Höyük |
| Tahribat: | |
| Tescil durumu: | |
| Tescil No ve derece: | |
| Tescil tarihi: | 30.03.2000 |
| Araştırma yöntemi | Kazı |
Toptepe Höyüğü, Trakya Bölgesi'nde Tekirdağ İl merkezinin doğusunda, Marmaraereğlisi'nin 4 km. batısında yer alan bir höyüktür. İlk yerleşim 70 metre genişlikteki denize doğru uzanan kayalık bir burun üzerinde kurulmuştur. Burnun iki yanındaki küçük koylar, bu balıkçı topluluğun kayık ya da sallarını çektikleri koylardı. Höyüğün hemen yanında küçük bir pınar vardır.[1]
Kazılar
Höyük ilk defa 1966 yılında Ankara İngiliz Arkeoloji Enstitüsü'nden David H. French tarafından tespit edilmiştir. Ancak höyük bir yazlık sitenin arazisinde yer aldığından 1988 ve 1989 yıllarında yapılaşama yüzünden ağır bir tahribata uğramıştır. Durumun fark edilmesi üzerine 1989 yılında, tahribattan kurtulabilen 60 metrekarelik bir alanda Tekirdağ Müzesi adına[2] İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Prehistorya Anabilim Dalı'ndan Prof. Dr. Mehmet Özdoğan başkanlığında kazılara başlanmıştır.[1]
Tabakalanma
Tahribat öncesi yüzey bulguları höyükte üç kültür evresi olduğunu göstermektedir. En üst tabaka Bizans ve Osmanlı Dönemleri, ikinci tabaka Helenistik - Arkaik Dönemler, üçüncü tabaka ise Erken Tunç Çağı tabakasıdır.[1] Ancak iş makineleri üst tabakaları tahrip ettiğinden kazılara Erken Tunç Çağı tabakalarının çok altından başlanabilmiştir. Bununla birlikte anakayaya kadar olan 3,80 metre kalınlıktaki kültür dolgusunda 14 tabaka saptanmıştır.[3]
Buluntular
Höyükteki kazılarda ele geçen en dikkate değer parça, 3. evrede bulunan kadın biçiminde büyük depolama kabıdır. Bu kabın biçim ve bezeme özellikleri Orta Tuna Bölgesi'nin Klasik Tisza Evresi'ne ait insan biçimli kaplara benzemektedir. Ancak "Orta Avrupa'daki tüm örneklerinden çok daha görkemli" olduğu belirtilmektedir.[4] Bu kültürün Trakya kıyılarına kadar yayılması ilginç bir bulgu olmuştur. Diğer yandan 2. evrede bulunan çanak çömlek, iç yüzeyi açkılanıp dış yüzeyi kaba halinde bırakılmış, tırnak ya da parmak baskı bezemeli kaplar gibi buluntularla Orta Balkanlar'ın Vinča B – C geçiş dönemi ve Karanovo III-IV arasına tarihlenmektedir.[1][5]
Tahribat durumu
Höyük, bir yazlık sitenin üç katlı gazino binasıyla ve kuzeye uzanan terası da aynı siteye ait yazlık konutlarla ağır bir tahribata uğratılmıştır. Höyükten geriye pek bir şey bırakılmadığı belirtilmektedir.[6] Höyükte bu tahribatlardan önce 10-12 metre kalınlıkta bir kültür tabakasının olduğu anlaşılmaktadır. Üst tabakalardaki Helenistik Dönem, Kumtepe Ib ve Troya I evresine ait kalıntılar tümüyle yok edilmiştir.[1]
Kazı başkanı Prof. Dr. Mehmet Özdoğan Prehistorya öğrencilerinin her yaz höyükte arazi uygulama çalışması yaptıklarını, ancak 1988 yılında gidilmediğini, 1989 yılı nisan ayında gidildiğinde ise gazino binasının inşa edilmiş olduğunun görüldüğünü yazmaktadır. Ayrıca gazino dışında, 36 dönüme yayılan Helenistik dönem yerleşmesinin yerine yüz kadar yazlık ev yapılmış olduğunu, "aynı günlerde gazetelerde, buradaki tatil sitesinin reklamı olarak, höyüğün tahrip edilmiş durumdaki bir hava fotoğrafının yayınlandığını" belirtmektedir. Tahribatın neden olduğu bir başka kayıp da, daha önceden, o güne kadar Anadolu'da hiç bilinmedik bir kültüre ait çanak çömlek parçalarına rastlanmış olmasıdır ki bu kültüre ait çok az sayıda buluntu ele geçmiştir.[7]
Değerlendirme
Höyüğün 3. evresine ilişkin radyokarbon tarihlendirme MÖ 4.205 ± 40 ve 4.145 ± 40 gibidir. 4. evre ise MÖ 4.460 ± 180 tarihini vermektedir.[1][not 1]
Toptepe Höyüğü 3. evre buluntularının incelenmesinin, Baklanlar ve Orta Avrupa kültürleri ile Anadolu arasındaki ilişkiler yönünden çarpıcı bir tablo oluşturacağı belirtilmekte, bu konudaki görüşleri kökten değiştireceği kazı başkanınca ifade edilmektedir.[4] Nitekim kazı çalışmalarından daha sonra Toptepe Höyüğü'ndeki kabaca MÖ 4.300 yıllarındaki Orta Kalkolitik Çağ yerleşmesi, "Toptepe Kültürü" olarak tanımlanmıştır.[8]
Dış bağlantılar
Notlar
- ^ Kazı başkanı Prof. Dr. Mehmet Özdoğan'ın verdiği tarihler GÖ 6.155 ± 40 ve 6.095 ± 40'tır. (12. Kazır sonuçları toplantısı, Sh.: 356)
Kaynakça
- ^ a b c d e f "TAY – Yerleşme Dönem Ayrıntıları". 5 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2012.
- ^ 12. Kazı Sonuçları Toplantısı, (1990) Sh.: 351
- ^ 12. Kazı Sonuçları Toplantısı, Sh.: 353
- ^ a b 12. Kazı Sonuçları Toplantısı, Sh.: 357
- ^ "Aşağı Pınar". 24 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2012.
- ^ "TAY – Tahribat Raporu – Marmara Bölgesi". 28 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2012.
- ^ 12. Kazı Sonuçları Toplantısı, Sh.: 351-352
- ^ Mehmet Özdoğan, Tarihöncesi Dönemde Trakya Sh.: 336