Borçalı
|
| |||||
| Merkezi | Marneuli (Sarvan)[kaynak belirtilmeli] | ||||
| Yüzölçümü | 6.900 km² (1905)[1] | ||||
Borçalı (Rusça: Борчалы, Борчало, Борчалу, Борчали; Azerice: Borçalı, Gürcüce: ბორჩალო), Gürcistan'ın Kvemo Kartli bölgesinde yer alan tarihsel bir yerin adıdır.[2]
Borçalı bölgesinin esas kısmı bugün Rustavi merkezli Kvemo Kartli bölgesine, kalan toprakları da Kaheti bölgesine bağlıdır.[kaynak belirtilmeli]
Tarih
Borçalı adı Timur zamanında 1380'de Gürcüce kaynakta ilk defa kullanılmıştır.[3]
18. yüzyılda Safevilerin yerini alıp Afşar Hanedanını kuran Nadir Şah'ın öldürülmesinden sonra Afşarlar hanlıklara bölünmüştür. Bu sırada Gence Beylerbeyliğinin yerine Gence Hanlığı kurulmuştur. Borçalı'da da Gence Hanlığı'na bağımlı Borçalı Sultanlığı[kaynak belirtilmeli] kurulmuştur. Borçalı Sultanlığı, sık sık Kartli Krallığı'na baş kaldırmış ve İran’ın bölgeye seferleri yapmasına yol açıyordu. 1750'li yıllarda Kartli kralı II. Teymuraz, Borçalı Sultanlığı’nı kendi yönetimine bağlamıştır. Kartli ve Kaheti krallıklarını birleştirerek Gürcistan’ın doğusunu bütünleştiren II. İrakli (1746-1798), 1765'te hanlığa son vermiştir.[kaynak belirtilmeli]
1801'de Rus İmparatorluğu'nun Kartli-Kakheti Krallığı'nı ilhak ettikten sonra 1840'ta Borçalı bölgesi Gürcü Guberniyasına (Грузинская губерния) bağlanmıştır. 1880’de de Tiflis Guberniyası (Тифлисская губерния) içinde Borçalı Uyezdi (Борчалинский уезд) kurulmuştur. Borçalı Uyezdi sınırları içinde yönetim merkezi Büyük Şulaveri[kaynak belirtilmeli]’nin yanı sıra bugünkü Tsalka, Manglisi, Tetritskaro, Dmanisi (Başkeçid), Bolnisi (Garatepe) ve Marneuli (Sarvan) ilçelerini, ayrıca Azerbaycan ve Ermenistan sınırları içindeki bazı toprakları kapsıyordu.[kaynak belirtilmeli]
Sovyetler Birliği döneminde Gürcistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin bir bölgesi olmuştur. Borçalı Uyezd'da Türkler, Almanlar, Urumlar, Ruslar ve Gürcüler yaşıyordu. Gürcistan bağımsız olunca yine Gürcistan sınırları içinde kalmıştır.
Not
- ^ "Parliamentary Assembly". 6 Haziran 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mart 2009.
- ^ "Халаддин Ибрагимли. Азербайджанцы Грузии. 2006". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ekim 2012.
- ^ vostlit (Rusça)