İçeriğe atla

2023 Masalit Soykırımı

Koordinatlar: 13°27′K 22°27′D / 13.450°K 22.450°D / 13.450; 22.450
Vikipedi, özgür ansiklopedi
2023 Masalit Soykırımı
2023 Sudan çatışmaları,Darfur Soykırımı, El Cuneyna Muharebesi
Batı Darfur kahverengi ile işaretlenmiştir.
BölgeBatı Darfur, Sudan
Koordinatlar13°27′K 22°27′D / 13.450°K 22.450°D / 13.450; 22.450
Tarih24 Nisan 2023- Halen sürüyor
HedefMasalitler
ÖlüEn az 1000 ölü
İşleyenlerHızlı Destek Güçleri bunlara bağlı Cancavidler

2023 yılında Sudan Çatışmaları sırasında, Sudan Silahlı Kuvvetlerinden ayrılarak Hızlı Destek Güçleri (Rapid Support Forces-RSF/ HDG) adı altında örgütlenen birlikler Sudan Hükûmeti ve ordusuna karşı iktidarı ele geçirmek için isyan ettiler. Ülkenin her yanında Sudan Ordusu ile bu birlikler arasında çatışmalar çıktı. Darfur'daki birçok kasabaya sızma yapıp hükûmet güçleri ve Sudan ordusu ile çarpışan isyancı Hızlı Destek Güçleri tarafından aynı zamanda Masalitlere yönelik bir dizi katliam gerçekleştirilmiştir. Bu katliamlar arasında hepsi Masalit sivilleri hedef alan Ardamata katliamı, Misterei katliamı ve El Cuneyna Muharebesi ile birlikte El Cuneyna katliamı bulunmaktadır.[1] Bu katliamlar The Economist,[2] Genocide Watch,[3] ABD'li akademisyen Eric Reeves (Sudan'ın insan hakları sicili konusunda uzman),[4] ve Khamis Abakar (Batı Darfur Valisi)[5][6] tarafından "soykırım" olarak nitelendirilmiştir. Ancak bu durum halen tartışmalıdır.

Arka Planı

[değiştir | kaynağı değiştir]

Ordunun sürekli kaybetmesi üzerine savaş çabaları üç unsuru ön plana çıkarmaya başladı: askeri istihbarat, hava kuvvetleri ve Cancavid. Bunlar, hükûmetin 1986'dan 1999'a kadar Masalit ayaklanmasını bastırmak için kullandığı silahlı Baggara çobanlarıydı. Cancavid yeni isyanla mücadele stratejisinin merkezi haline geldi. Hükûmet onları desteklediğini sürekli olarak inkâr etse de, askeri kaynaklar Darfur'a akıtıldı ve Cancavid, iletişim ekipmanları ve bazı silahlarla birlikte paramiliter bir güç olarak olarak donatıldı, Hızlı Destek Gücü olarak ayrıca bir askeri birimde zaman içinde oluşturuldu. Askeri planlamacılar böyle bir stratejinin olası sonuçlarının farkındaydı: 1990'larda Nuba Dağları'nda ve güneydeki petrol sahaları çevresinde uygulanan benzer yöntemler büyük insan hakları ihlallerine ve zorla yer değiştirmelere yol açmıştı.[7]

Aralık 2020'de Sudan, Masalitler ve Fulanîler arasındaki son kabile şiddetinin ardından Güney Darfur'a "çok sayıda" asker konuşlandırmaya başladı.[7]

16 Ocak 2021'de Batı Darfur'daki El Cuneyna Bölgesi'nde Masalitler ile Arap göçebeler arasında çıkan çatışmalarda 84 kişi öldü, 160 kişi yaralandı. Bu, Birleşmiş Milletler'in barış güçlerini bölgeden çekmesinden iki hafta sonraydı.[8] Darfur Barosu'ndan yapılan açıklamaya göre olay, bir Arap kabilesi üyesinin Masalit kabilesinin bir başka üyesi tarafından bıçaklanmasıyla başladı.[9] Olayların ardından Sudan Başbakanı Abdalla Hamdok tarafından görevlendirilen yüksek yönetim kademesinden bir heyet durumu değerlendirmek üzere bölgeye gönderildi.[10] 17 Ocak'ta Sudanlı yetkililer tarafından Batı Darfur bölgesinde olağanüstü hal de dahil olmak üzere sokağa çıkma yasağı ilan edildi.[11] Birleşmiş Milletler, Sudan hükûmetini Batı Darfur'daki şiddetin azalmasını sağlamaya ve sivillerin hayatını korumaya çağırdı.[12]

12 Nisan'da, Batı Darfur'da birkaç gün süren ve en az 144 kişinin ölümüne yol açan şiddet olaylarının ardından, iktidardaki Geçici Egemenlik Konseyi başkanı Abdülfettah el-Burhan, üst düzey güvenlik ve askeri yetkililerle birlikte Batı Darfur'un başkenti El Cuneyna'yı ziyaret ederek Arap Rizeigat ve Arap olmayan Masalit kabileleriyle ayrı ayrı görüşmelerde bulundu.[13][14] Ziyaretin ardından Dar Masalit Yerinden Edilmiş Halkı, El Burhan başkanlığındaki arabuluculuğun sonucunu kabul etmediklerini ifade etti. Bölgedeki huzursuzluktan paramiliter Hızlı Destek Güçlerini sorumlu tuttular.[15][16]

2019'da El Beşir'in devrilmesi neticesinde; siviller ve askeri otorite arasında bir geçici hükûmet kurulmuştu. Cancavid milisleri, Hızlı Destek Güçleri lideri "Hemedti" olarak da bilinen General Muhammed Hamdan Dagalo ve Sudan Silahlı Kuvvetlerin başındaki General Abdülfettah Burhan halkla birlikte bu darbeyi yapanlar arasındaydı. 2021 yılında ise Abdülfettah el-Burhan ikinci bir darbe ile sivilleri görevden uzaklaştırıp devlet başkanı kendi oldu ve Muhammed Hamdan Dagalo'da darbeye destek verenler arasındaydı. Sonrasında ise Abdülfettah el-Burhan Hızlı destek güçleri ve Cancavidleri tamamen Sudan ordusuna bağlamak istedi ancak bu talepleri Muhammed Hamdan Dagalo tarafından red edildi. Netice olarak Cancavid milisleri, Hızlı Destek Güçleri lideri General Muhammed Hamdan Dagalo, hem bu neden, hem de başka nedenlerle (diktatörlük kurma, ihanet vs. ithamlarıyla) iktidarı ele geçirmek için birlikleri ile ayaklandı ve Sudan iç savaşı böylece başlamış oldu.Ayrıca General Muhammed Hamdan Dagalo kökeni Darfur'da 2003'te patlak veren iç savaş sırasındaki işkence ve savaş suçlarından ötürü de kötü şöhrete sahiptir.[17]

Katliamlar

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana maddeler: El Cuneyna Muharebesi § El Cuneyna Katliamı, Ardamata Katliamı ve Misterei Katliamı

El Cuneyna şehrinde El Cuneyna Muharebesi'nin ardından Sudan Ordusu Batı Darfur ve çevresindeki hakimiyeti kaybetti ve Masalit kabilesine yönelik olarak Sudan Ordusu birlikleri yanında Hızlı Destek Güçlerinin karşısında yer alan Masalitlerde toplu mezarlara binden fazla ceset gömüldü.[18] Ardamata ve Mistrei gibi bir dizi katliamlar yapıldı.

Hayatta kalanların anlattıklarına göre, katliamlar koordine edilmiş, özellikle Sudanlı Arap nüfusun aksine Masalit ve diğer koyu tenli Darfur sakinleri hedef alınmıştır. Hızlı Destek Güçleri, durumu bir kabile çatışması olarak nitelendirerek olaya karıştıklarını reddederken, Arap kabile liderleri etnik temizliğe karıştıklarını reddetti ve çatışmanın başlamasından Masalitleri sorumlu tuttu.[18]

Tepkiler

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: El Cuneyna Muharebesi § Khamis Abakar'ın Öldürülmesi

Dönemin Batı Darfur (eyalet) valisi Khamis Abakar, cinayetleri "soykırım" olarak kınadı.[19] Kısa bir süre sonra Sudan Silahlı Kuvvetlerinin kaybettiği El Cuneyna Muharebesi'nin neticesi 14 Haziran 2023 tarihinde yaptığı açıklamalar ve bunlardan dönmemesi nedeniyle Hızlı Destek Güçleri militanları tarafından öldürüldü.[5][6] Sudan'ın RSF'si Darfur'da 1.300 kişiyi öldürdü.

Ağustos 2023 itibarıyla, RSF'nin Darfur'da etnik kökene dayalı sistematik bir tasfiye başlattığını gösteren kanıtlar giderek artmaktadır. ABD Holokost'u Anma Müzesi tam ölçekli bir soykırıma dönüşme potansiyeli konusunda bir uyarı yayınladı.[20] 10 Kasım 2023 tarihinde, BM Yüksek Komiseri Filippo Grandi, devam eden şiddet ile ABD tarafından tanınan ve 2003-2005 yılları arasında 300.000 kişinin öldüğü tahmin edilen Darfur Soykırımı arasında paralellik kurdu. "Benzer bir dinamik ortaya çıkıyor olabilir" uyarısında bulundu.[21]

Ekim ayında Genocide Watch Sudan'daki durumla ilgili bir uyarı yayınladı ve Hızlı Destek Güçleri tarafından Masalit halkına karşı gerçekleştirilen katliamları açıkça soykırım olarak nitelendirdi.[3] Bu niteleme Sudan'ın insan hakları sicili konusunda uzman ABD'li akademisyen Eric Reeves ve The Economist tarafından da paylaşılmıştır,[4][22]

Avrupa Birliği Dış Politika Şefi Josep Borrell, Ardamata'da 1,000'den fazla kişinin öldürülmesini şiddetle kınadığını ifade etti. Borrell, uluslararası toplumu bölgede olası bir "soykırımı" önlemek üzere derhal harekete geçmeye çağırdı.[23]

Birleşik Krallık hükûmeti,[24] tanıklar ve diğer gözlemciler bölgedeki şiddeti etnik temizlik ve hatta soykırım ile eşdeğer olarak tanımlarken, Masalit gibi Arap olmayan gruplar birincil kurbanlar oldu.[25] Batı Darfur'daki Mülteciler Komiser Yardımcısı Mujeebelrahman Yagoub, şiddeti 2003'teki Darfur Savaşı ve 1994'teki Ruanda soykırımı'ndan daha kötü olarak nitelendirdi.[26]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Lisa (8 Kasım 2023). "RSF seize North Darfur garrison, reportedly commit mass atrocities in West Darfur". Dabanga Radio TV Online (İngilizce). 8 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Kasım 2023. 
  2. ^ "Genocide returns to Darfur". The Economist. ISSN 0013-0613. 10 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Kasım 2023. 
  3. ^ a b "Sudan Genocide Emergency - October 2023" (PDF). Genocide Watch. 2 Nisan 2024 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Kasım 2023. 
  4. ^ a b "Sudan's war passed 6 months, with much of the world consumed by other conflicts". NPR. 21 Ekim 2023. 8 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Kasım 2023. 
  5. ^ a b "West Darfur governor abducted, killed as war in Sudan spreads". www.aljazeera.com (İngilizce). 29 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2023. 
  6. ^ a b "'Corpses on streets': Sudan's RSF kills 1,300 in Darfur, monitors say". Al Jazeera. 11 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Kasım 2023. 
  7. ^ a b "Sudan deploys troops in South Darfur after tribal violence – report". Reuters. 27 Aralık 2020. 28 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2020. 
  8. ^ "Scores killed in Sudan's Darfur clashes". aljazeera.com (İngilizce). Al Jazeera English. 17 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2021. 
  9. ^ "At Least 48 Dead in Militia Attack on El Geneina, West Darfur, says SUNA". VOA. 7 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2023. 
  10. ^ "Scores killed in Sudan's Darfur clashes". www.aljazeera.com. 7 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2023. 
  11. ^ "Emergency in Sudan's West Darfur as 129 killed in tribal war". Arab News. 17 Ocak 2021. 1 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2023. 
  12. ^ "UN chief calls for protection of civililians as violence spikes in Sudan's West Darfur". news. un.org. 18 Ocak 2021. 1 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Şubat 2023. 
  13. ^ "CityNews". toronto. citynews.ca. 7 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2023. 
  14. ^ "Sudan lideri aşiret çatışmalarında 144 kişinin ölmesinin ardından Darfur'u ziyaret etti". ABC News. 13 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2021. 
  15. ^ "West Darfur Masalit reject outcomes of mediation by El Burhan". 16 Nisan 2021. 7 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2021. 
  16. ^ "West Darfur Masalit reject outcomes of mediation by El Burhan". Dabanga. 19 Nisan 2021. 7 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2021. 
  17. ^ Aksakal, Memet (19 Nisan 2023), Sudan'da devam eden çatışmalar neden başladı, taraflar ne istiyor?, Independent Türkçe, 26 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 26 Kasım 2023 
  18. ^ a b "How Arab fighters carried out a rolling ethnic massacre in Sudan?". Reuters. 22 Eylül 2023. 6 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Kasım 2023. 
  19. ^ Content, Syndicated. "Darfur cities under fire as Sudanese war spreads". WKZO | Everything Kalamazoo | 590 AM - 106.9 FM (İngilizce). 15 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Haziran 2023. 
  20. ^ Goldberg, Mark Leon (17 Ağustos 2023). "Ethnic Cleansing Has Returned to Darfur. Is Genocide Next?". UN Dispatch (İngilizce). 14 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Kasım 2023. 
  21. ^ Ewing, Giselle Ruhiyyih (11 Kasım 2023). "UN sounds alarm on Darfur, warns world not to repeat history". POLITICO (İngilizce). 14 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Kasım 2023. 
  22. ^ "Genocide returns to Darfur". The Economist. ISSN 0013-0613. 10 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Kasım 2023. 
  23. ^ SudanTribune (13 Kasım 2023). "EU Borrell warns of "another genocide" in Darfur, pleads for international response". Sudan Tribune (İngilizce). 15 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Kasım 2023. 
  24. ^ "Sudan çatışması: İngiltere, Darfur'da etnik temizlik yapıldığını söylüyor". BBC. 18 Ekim 2023. 18 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2023. 
  25. ^ "New killings reported in Darfur on second day of Sudan ceasefire". CNN (İngilizce). 19 Haziran 2023. 29 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2023. 
  26. ^ "Horifying testimonies on West Darfur ethnic targeting as other Masalit Sultan relative is killed". Radio Dabanga. 19 Haziran 2023. 5 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2023. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=2023_Masalit_Soykırımı&oldid=33924083" sayfasından alınmıştır