2013 Türkiye yerel yönetim reformu
2013 Türkiye yerel yönetim reformu, 2013 yılında kanunlaştırılan, 2014 yerel seçimlerinde yürürlüğe giren 6360 sayılı Kanun ile küçük belde belediyelerinin çoğu ilçe belediyeleri ile birleştirilerek belediye sayısının radikal bir değişimle 1.394'e düşürüldüğü yasal düzenlemeler bütünü.[1]
Türkiye'deki belediye sayısı 2009 yılında 2.947 idi. Belediyeler, Türkiye'de yerel yönetimin temel birimleridir. Türkiye İstatistik Kurumu'na göre 31 Aralık 2013 tarihi itibarıyla Türkiye'nin nüfusu 76.667.864'tür.[2] Nüfusun çoğunluğu belediyelerin bulunduğu yerleşim yerlerinde yaşamaktadır.
Belediye türleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Büyükşehir belediyesi
[değiştir | kaynağı değiştir]Büyükşehir belediyesi, il belediyeleri ile aynı düzeyde olan ancak yetki devri bakımından daha otonom yetkilere sahip olan bir belediyedir. 2013 yılında 6360 sayılı Kanun ile nüfusu 750.000'in üzerinde olan tüm illerde büyükşehir belediyeleri kurulmuştur.[1] Daha önce sadece kentleşmiş merkez ilçe ve çevresindeki kentleşmiş ilçeleri kapsayan iller, yeni yasa ile kırsal ve kentsel tüm yerleşim biçimlerini kapsayacak şekilde. Yeni oluşturulan büyükşehir belediyelerinin ilçelerindeki mevcut tüm belde belediyeleri, köyler ve kırsal alanlar ilçe merkez belediyeleri ile birleştirilmiştir.
Merkez ilçeler
[değiştir | kaynağı değiştir]Merkez ilçeler veya il merkezi, il özel idaresinin bulunduğu belediyedir. Tüm il merkezleri aynı zamanda bulundukları ilçe için ilçe merkezi olarak da hizmet vermektedir. Yerel yönetim reformu ile birlikte büyükşehir belediyesi olan 30 ilde varlıkları sona ermiş, ancak diğer 51 ilde devam etmişlerdir.
İlçe belediyesi
[değiştir | kaynağı değiştir]İlçe belediyesi, ilçe merkezleri ile ilişkili bir belediyedir. Bir ilçenin idari merkezi olarak hizmet verirler ve hem illerde hem de büyükşehir belediyelerinde bulunurlar. Büyükşehir belediyesi olan illerde, ilçe belediyesi büyükşehir belediyesine bağlıdır ve ilçe alanındaki tüm yerleşim yerlerinden (kentsel ve kırsal) sorumludur. Diğer illerde, ilçe belediyesi ilde var olabilecek diğer belediyelerinden bağımsızdır ve sadece ilçenin ana yerleşiminden sorumludur..
Belde belediyesi
[değiştir | kaynağı değiştir]Belde belediyesi, ilçe merkezi olmayan diğer tüm köy, kasaba ve küçük yerleşim yerleri ile ilişkili bir belediyedir. Başlangıçta Türkiye'nin tüm illerinde mevcut olan belde belediyeleri, ilçe belediyeleri ile birleştirildikleri büyükşehir belediyelerinde varlıklarını sona erdirmişlerdir, ancak 51 ilde hala mevcutturlar.
Belediye sayısı
[değiştir | kaynağı değiştir]Türkiye'deki belediye sayısı 1.403'tür. (2024 itibarıyla)[3]
| Tür | # | Not(lar) | Örnek |
|---|---|---|---|
| Büyükşehir belediyesi | 30 | büyükşehir belediyesinde | İstanbul |
| İl merkezi/Merkez ilçe | 51 | büyükşehir olmayan illerde | Sivas |
| İlçe belediyesi | 519 | büyükşehir belediyesinde | Çankaya |
| 403 | büyükşehir olmayan illerde | Gelibolu | |
| Belde belediyesi | 400 | Yazıkonak |
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b Kanun No. 6360 19 Ekim 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Resmi Gazete, 6 Aralık 2012 (Türkçe).
- ^ Türkiye İstatistik Kurumu sayfası (Türkçe)
- ^ Türkiye Mülki İdare Bölümleri Envanteri 6 Mart 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., İçişleri Bakanlığı. Erişim tarihi: 19 Aralık 2022.