İstanbul'un sokak kedileri

Vikipedi, özgür ansiklopedi
İstanbul'da bir grup sokak kedisi, 2006

İstanbul'un sokak kedileri, uluslararası olarak dünyanın ilgisini çekmiştir. Türkiye'nin İstanbul şehri, yüz bin ila bir milyonun üzerinde sokak kedisini barındırıyor. Pek çok Türk vatandaşı sokak hayvanlarını yalnızca başıboş hayvanlar olarak değil, ortaklaşa sahiplenilen evcil hayvanlar olarak görüyor ve şehirde barınmalarına ve beslenmelerine yardımcı oluyorlar.[1]

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

Kentte kedilerin yaygınlığı Osmanlı dönemine kadar uzanıyor. İstanbul'daki evlerin büyük çoğunluğunun ahşap olması, hem barınılacak yer sağlıyor hem de fare popülasyonlarının çoğalmasına neden oluyordu. Bu da şehirde kedilerin varlığını bir zorunluluk haline getirdi.[2] Çeşitli medya kaynakları, Türkiye'de insanların kedilere yönelik olumlu tutumlarını kedilerin İslam dininde saygı görmesi ile ilişkilendirdi.[2][3]

Kedilerin sağlığı[değiştir | kaynağı değiştir]

Eminönü'nde bir kedi yavrusu kedi maması yiyor

2011 yılında yapılan İstanbul'daki sokak hayvanlarındaki tenya enfeksiyonlarını konu edinen bir araştırmada, incelenen kedilerin %4,65'inde Joyeuxiella pasqualei enfeksiyonu olduğu ortaya çıktı.[4] Kedi immün yetmezlik virüsü ve kedi lösemi virüsünün başıboş kedilerde yaygın olduğu tespit edildi.[5] Sokak kedileri kuduz taşıyıcısı olabilse de, 2000 ile 2014 yılları arasında Türkiye'de belgelenen 21 kuduz vakasının hiçbiri kedi ve insan arasındaki etkileşim yoluyla gerçekleşmedi.[6]

Kedilerin yerel halk tarafından açık ortamda beslenmesi birçok veteriner tarafından eleştirildi. Rutgers Üniversitesi akademisyenleri tarafından 2015 yılında yayımlanan bir makale, toplu beslemenin hayvanların belirli bir alana yoğunlaşmasına yol açtığını ve bunun da belirli hastalıkların bulaşmasını kolaylaştırdığını belirtti. Sağlıklı kedilerin, hasta hayvanların temas ettiği mama ve su kapları gibi nesnelerle teması da bir başka endişelenen konudur.[7]

Hukuki durum[değiştir | kaynağı değiştir]

Cihangir'de uyuyan sokak kedileri

2021'den önce Türk kanunları hayvanları (sokak hayvanları ve evcil hayvanlar) "canlı" yerine "eşya" olarak tanımlıyordu. Bu sınıflandırma, hayvan zulmüne karşı hafif cezalar verilmesine yol açtığı için hayvan hakları savunucuları tarafından eleştirildi. 2021'de kabul edilen tasarıya göre, evcil hayvanlara ve sokak hayvanlarına "canlı" statüsü verilerek, hayvanlara karşı işlenen suçlarda 6 aydan 4 yıla kadar hapis cezası öngörüldü. Kanun aynı zamanda Türkiye'deki tüm sokak hayvanlarının kısırlaştırılmasını da zorunlu kılmaktadır.[1][8]

2019 yılında Küçükçekmece'de 5 sokak kedisini öldürüp yediği ortaya çıkan Japon vatandaşı, her iki ülkede de büyük tepki topladı ve ardından Türkiye'den sınır dışı edildi.[9]

İstanbul'da kedilerin yaşamı[değiştir | kaynağı değiştir]

İstanbullular şehrin sokaklarını yaklaşık 125.000 kediyle paylaşıyor. Üstelik bu sayı yalnızca başıboş kedileri içeriyor; Ev kedileri de dahil edildiğinde şehirde 200.000 kedinin yaşadığı tahmin ediliyor. Kedilerin İstanbul'da çok rahat bir yaşam sürdüğü biliniyor.[10]

Genel olarak İstanbul'un her sokağında yerel halkın tanıdığı ve baktığı kediler vardır. Bu sokaklarda sokak kedileri için küçük kedi evleri de bulunmaktadır. Mahalle sakinleri genelde sokak kedilerini beslemek için evlerinin önüne mama ve su kapları koymaktadırlar.[10]

İstanbul Büyükşehir Belediyesi, şehrin birçok noktasına kedi ve köpekler için satış otomatları yerleştirdi. Yoldan geçen vatandaşlar bu makinelere bozuk para atarak kedi ve köpeklerin beslenmesini sağlıyorlar.[10]

İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi dersliğinde bir sokak kedisi

İstanbul'un pek çok yerinde; üniversite dersliklerinde, vapurda, otobüs koltuğunda, metroda sokak kedilerini görmek mümkündür.[10]

Popüler kültür[değiştir | kaynağı değiştir]

İstanbul'un sokak kedileri çeşitli mecralarda konu edildi. Sosyal medyada İstanbul'daki kediler popülerlik elde etti.[2]

Eleştirmenlerden olumlu eleştiriler alan 2016 yapımı Türk belgesel filmi Kedi, şehirde yaşayan birkaç sokak kedisini konu alıyor.[11][12][13]

Etsuko Shundo [jp] 'nin 2015 yılında çıkan Searching for a Cat in Istanbul adlı çocuk kitabı , İstanbul Japon Okulu öğrencileri tarafından sokakta yaşayan bir Van kedisinin aranmasını konu ediniyor.[14]

Tombili, kaldırımda uzanırken çekilen bir fotoğrafıyla uluslararası alanda tanındı ve ölümünden sonra bir heykelle anıldı.[15][16]

Gli, Ayasofya'da doğup büyüdü ve ziyaret eden turistlerin dikkatini çekti.

Galeri[değiştir | kaynağı değiştir]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ a b "New Turkish Law Could Save Animals". livekindly.co. 7 Temmuz 2021. 30 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2021. 
  2. ^ a b c "Why so many stray cats in Istanbul?". BBC News (İngilizce). 30 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2021. 
  3. ^ "Istanbul: The city of cats". Daily Sabah (İngilizce). 19 Kasım 2020. 30 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2021. 
  4. ^ ÖTER, Kerem; BİLGİN, Zahide; TINAR, Recep; TÜZER, Erkut (2009). "İstanbul'da Sokak Kedi ve Köpeklerinde Sestod Enfeksiyonları". Kafkas Universitesi Veteriner Fakultesi Dergisi. doi:10.9775/kvfd.2011.4275. ISSN 1300-6045. 
  5. ^ Yilmaz, H.; Ilgaz, A.; Harbour, D. A. (March 2000). "Prevalence of FIV and FeLV infections in cats in Istanbul". Journal of Feline Medicine and Surgery. 2 (1): 69-70. doi:10.1053/jfms.2000.0066. ISSN 1098-612X. PMID 11716594. 3 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Aralık 2023. 
  6. ^ İnce, Erdal (2015). "Kuduz" (PDF). Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi. 30 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 16 Aralık 2023. 
  7. ^ Mattson, Savannah; Szajdecki, Ryan; Fagan, Julie M. (2015). "Reducing unmonitored population density of stray animals in Istanbul" (İngilizce). doi:10.7282/T3ZK5JQK. 30 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Aralık 2023. 
  8. ^ "Turkey's long-awaited animal rights legislation underway - Turkey News". Hürriyet Daily News (İngilizce). 13 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2021. 
  9. ^ "Turkey deports Japanese man for eating cats". Japan Today (İngilizce). 30 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2021. 
  10. ^ a b c d "Capital of the Cats: Istanbul! True Lords and Ladies of the City". Discover all about Turkish People & Turkey! (İngilizce). 12 Mart 2022. 4 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mart 2022. 
  11. ^ Metz, Nina. "Capturing the real lives of Istanbul's street cats in 'Kedi'". chicagotribune.com. 2 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2021. 
  12. ^ "Kedi film". 26 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Aralık 2023. 
  13. ^ "Başrolde İstanbul 'Kedi'leri". 16 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Aralık 2023. 
  14. ^ 大藪，加奈 (2019). "Multiple Narratives in Searching for a Cat in Istanbul". kanazawa-u.repo.nii.ac.jp. 30 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Aralık 2023. 
  15. ^ Paiella, Gabriella (10 Ekim 2016). "Gaze Upon the Visage of This Beautiful and Haunting Cat Statue". New York Magazine (İngilizce). New York Media, LLC. 8 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2017. 
  16. ^ "Sculpture of cat phenomenon 'Tombili' inaugurated in Istanbul". Hurriyet Daily News (İngilizce). Anadolu Agency. 4 Ekim 2016. 18 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mayıs 2017. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=İstanbul%27un_sokak_kedileri&oldid=32232975" sayfasından alınmıştır