İoannes Ceces
İoannes Tzetzes | |
|---|---|
 İoannes Tzetzes'in izahlarıyla Hesiodos'un Theogoia adlı eseri, 16. yüzyıl. | |
| Doğum | 1110 Konstantinopolis |
| Ölüm | 1180 Konstantinopolis |
| Meslek | Şair, gramerci |
| Akraba(lar) | İsaakios Tzetzes (kardeşi) |
İoannes Tzetzes (Yunanca: 'Iōánnēs Tzétzēs' ; c. 1110, Konstantinopolis – 1180, Konstantinopolis), 12. yüzyılda Konstantinopolis'te yaşadığı bilinen Bizanslı bir şair ve gramerci.
Antik Yunan edebiyatından ve biliminden çok değerli bilgilerin geleceğe taşınmasını sağlamıştır.[1]
Biyografi[değiştir | kaynağı değiştir]
Tzetzes, kendisini baba tarafından safkan Yunan ve anne tarafından ise İber (Gürcü) olarak tanımlamıştır.[2] Eserlerinde geçtiği üzere büyükannesi Bagrationi Hanedanı prensesi Maria'nın akrabasıydı ve Konstantinopolis'e prensesle birlikte gelmişti. Daha sonra ise Patrik Mihail'in yeğeni olan ve megas droungarios unvanını taşıyan Sebastos Konstantin Keroularios ile evlenmişti.[3]
Tzetzes, bir süre bir valinin yanında katip olarak çalıştı ve daha sonra ise öğretmenlik ve yazarlıkla geçimini sağlamaya başladı.[1] Kendini beğenmiş olarak tanımlanan Tzetsez, rakip tanımaya tenezzül etmeyen biri olarak görülür ve çağdaşı gramercileri şiddetle eleştirmiştir. Yazılı materyal eksikliği nedeniyle hafızasına güvenmek zorunda kaldı; bu nedenle eserlerini okurken dikkatli olunmalıdır. Bununla birlikte, bilgiliydi ve eski Yunan edebiyatı çalışmalarının ilerlemesine büyük bir katkı sağladı.
Tzetzes, kısmen hayali/tanımlanamayan şahsiyetlere ve kısmen de çağının etkili erkek ve kadınlarına hitaben yazdığı 107 Mektuptan oluşan bir koleksiyon yayımladı. Koleksiyon, önemli miktarda sosyal ve biyografik bilgi içerir ve tarihe, retoriğe ve mitolojiye yönelik öğrenilmiş göndermelerle doludur.
Bu mektuplar, Rönesans döneminde belki de birçok eserinin en etkilisi haline gelen "Tarihler Kitabı" için çıkış noktası olmuştur. Genellikle ilk editörü (N. Gerbel, 1546) tarafından her biri 1.000 satırlık kitaplara gelişigüzel olarak bölünen bu eser, Chiliades ("binlerce") olarak adlandırılır. Eser, 660 konuya bölünmüş 12.674 satırlık siyasi dizeden oluşur. Her biri onun yayımlanan mektuplarındaki edebi, tarihi veya diğer öğrenilmiş referansları üzerine birer açıklamadır. İlk 141 kayıt, şiirsel dipnot işlevi görür. Tzetzes'in Konstantinopolis'te bir memur olan Ioannes Lachanas'a hitaben yazdığı bir manzum mektuba yöneliktir.[4]
Edebi, tarihi, teolojik ve antik eser derlemelerinden oluşan bu koleksiyon, 12. yüzyılın ortalarındaki Konstantinopolis'in entelektüel dünyasının önemli bir resmini sunar ve aynı zamanda birçoğu kaybolmuş olan eserler de dahil olmak üzere 200'den fazla antik yazarın cüzlerini muhafaza eder.[5] Yazar daha sonra nesir ve nazımda kenar notlarıyla tashih edilmiş bir nüsha çıkardı (ed. T. Kiessling, 1826; kaynaklar için bkz. C. Harder, De JT historiarum fontibus quaestiones selectae, diss., Kiel, 1886). [6]
Tzetzes, Homeros'un İlyada'sını Paris'in doğumuyla başlayan ve Akhaların eve dönüşüne kadar devam eden bir eserle tamamladı.
Homeros Alegorileri, "siyasi" bir nazımdır ve başlangıçta Almanya doğumlu İmparatoriçe İrene'ye ve ardından Konstantin Kotertzes'e ithaf edilmiştir[6]. İlki İlyada'ya, ikincisi Odysseia'ya dayanan iki didaktik şiirdir. Homeros teolojisi üç tür alegori aracılığıyla ortaya koyulur ve açıklanır: euhemeristik (Grekçe: πρακτική ), anagojik (Grekçe: ψυχική) ve fizik (Grekçe: στοιχειακή). Bu eserler 2015 ve 2019 yıllarında Adam J. Goldwyn ve Dimitra Kokkini tarafından İngilizceye çevrilmiştir.[7][8]
Antehomerika'da Tzetzes, Homeros'un "İlyada" adlı eserinden önce geçen olayları hatırlatır. Bu çalışmayı İlyada olaylarını anlatan Homerica ve de İlyada ile Odysseia arasında geçen olayları anlatan Posthomerica izlemiştir. Üçünün de şu anda İngilizce çevirileri mevcuttur.
Tzetzes ayrıca bir dizi Yunan yazar hakkında izahat yazmıştır. Bunlardan en önemlisi, Helenistik şair Lycophron'un muğlak Cassandra veya Alexandra'sını aydınlatmasıdır. Eser, genellikle "Lycophron Üzerine" (1811'de K.O. Müller tarafından düzenlenmiştir) olarak adlandırılır. Yazımı genellikle kardeşi İsaakios ile ilişkilendirilir. Yazgısal heveslerin ve bilginlerin sefil kaderinin anlatıldığı iambik vezinli dizelerde dramatik bir hikâyeden söz edilebilir ve İmparator I. Manuel Komnenos'un ölümü üzerine yazılan iambik vezinli bir şiir, her satırın başında kendisinden önceki satırın son sözünü takdim etmesiyle dikkat çeker (Pietro Matranga, Anecdota Graeca 1850).
Tzetzes'in diğer eserleri için bkz. J.A. Fabricius, Bibliotheca graeca (ed. Harles ), xi.228 ve Karl Krumbacher, Geschichte der byz. Litt. (2. baskı, 1897); Jahn'ın Jahrbucher für classische Philologie'sinde yer alan G. Hart'ın "De Tzetzarum nomine, vitis, scriptis" monografisi. Ek bant xii (Leipzig, 1881). [6]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b "John Tzetzes – Byzantine scholar". 19 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Individualism and Conformity in Classical Islam. Otto Harrassowitz. 1977. s. 126. ISBN 9783447017824.
In the twelfth century, John Tzetzes writes to a member of the imperial family: "I descend from the most noble of Iberians in my mother's family; from my father I am a pure Greek."
Yazar|ad1=eksik|soyadı1=(yardım) - ^ Garland, Lynda (2006), Byzantine Women: Varieties of Experience, 800–1200, pp. 95–6. Ashgate Publishing, Ltd. 0-7546-5737-X.
- ^ Pizzone, Aglae, The Historiai of John Tzetzes: a Byzantine ‘Book of Memory’?, Byzantine and Modern Greek Studies, October 2017, 154.
- ^ Abrantes 2017.
- ^ a b c Chisholm 1911.
- ^ Tzetzes, John. Allegories of the Iliad. Trans. Adam J. Goldwyn and Dimitra Kokkini. Harvard University Press. 978-0-674-96785-4.
- ^ Tzetzes, John. Allegories of the Odyssey. Trans. Adam J. Goldwyn and Dimitra Kokkini. Harvard University Press.
kaynaklar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Bu madde artık kamu malı olan bir yayından alınan metni içeriyor: Chisholm, Hugh, (Ed.) (1911). "Tzetzes, John". Encyclopædia Britannica. 27 (11. bas.). Cambridge University Press.
- Abrantes, Miguel Carvalho (2017). Explicit Sources of Tzetzes Chiliades (2 bas.). Createspace. ISBN 978-1-5455-8462-0. OCLC 1245343778.
- (Fransızca) Gautier, Paul (1970), La curieuse ascendance de Jean Tzetzes. Revue des Études Byzantines, 28: 207–20.
- Goldwyn, Adam, Kokkini, Dimitra (2015), Allegories of the Iliad. Harvard University Press.
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
- İnternet Arşivinde Tzetzes Allegoriae Iliadis 1851 baskısı
- Scolia eis Lycophroon, Google Kitaplar'da 1811 baskısı
- Tzetzes, Letters 1851 baskısı, İnternet Arşivinde
- Ioannis Tzetzae Antehomerica, Homerica et posthomerica 1793 baskısı Google Kitaplar'da 31 Mayıs 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Tzetzes'in Antehomerica, Homerica ve Posthomerica'nın İngilizce çevirileri
- Tzetzes' Chiliades'in İngilizce çevirisi
- Google Books'ta Chiliades 1826 baskısı 31 Mayıs 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Tzetzes, Miscellanea, Estense Digital Library'de 17 Ekim 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
