İnternet vigilantizmi

Vikipedi, özgür ansiklopedi

İnternet vigilantizmi, internet aracılığıyla vigilante faaliyetler gerçekleştirme eylemidir. Bu terim, iddia edilen dolandırıcılıklara, suçlara ve internet ile ilgili olmayan davranışlara karşı tedbirli olmayı kapsar.

Medya konusundaki bilgi birikiminin ve çevrimiçi etkileşimin genişleyen kapsamı, kanun koyucuların yolsuzluğa bulaştığını düşündükleri ancak resmi bir suç işlememiş veya ceza adaleti sistemi tarafından sorumlu tutulmamış taraflara adaleti dağıtmak amacıyla internete özgü yöntemler kullanmasını sağladı.[1]

İnternet vigilantizmi 2000'li yılların başlarında ortaya çıktı ve o zamandan beri bilgisayar korsanlığı, kandrımacalar ve halk karşısında ayıplama gibi çeşitli yöntemleri içerecek şekilde gelişti. İnternet vigilantizmi, konuma bağlı olarak kültürel ve politik olarak değişir ve bağlama bağlı olarak devlet otoritesiyle farklı ilişkilere sahiptir. Bireylerin yanı sıra birçok internet vigilante grubu da bulunur.

Tanım[değiştir | kaynağı değiştir]

İnternet vigilantizmi terimi, hedefli gözetim, istenmeyen ilgi, olumsuz tanıtım, baskı, zorlama veya caydırma biçimlerine başvurarak “adaleti kendi ellerine almak” amacıyla kamuoyunu etkilemeyi amaçlayan cezalandırıcı kamu ihbarlarını tanımlar. Sosyoloji doçenti Benjamin Loveluck, internet vigilantizminin dört ana biçimini şöyle tanımlıyor: işaretleme, soruşturma, takip ve organize ihbar. Steve Man tarafından "aşağıdan izlemek" anlamına gelen sousveillance olarak da anılan internet vigilantizmi, bir tür akran gözetimi olarak işe yarayabilir. Bu, utancın bir sosyal kontrol biçimi olarak kullanılabileceği önermesine dayanmaktadır.[2] Augustė Dementavičienė, bu olguyu "tüketiciler arasında bir hedefe ulaşmak amacıyla kurulan kısa vadeli ilişkiler" olan sürüler kavramıyla tanımlıyor.[3] Her ikisi de kamuoyunu utandırmak için yöntemler kullandığından ve siber zorbalık bazen internet vigilantizmi kisvesi altında yürütülebildiğinden, internet vigilantizmi ile siber zorbalık arasında bulanık örtüşmeler vardır. Bu, kanun koyucunun "sosyal adaleti sağlamadığını fark etmesi, ancak bunu eylemlerini rasyonelleştirmenin bir yolu olarak kullanması" durumunda gerçekleşir.[4] Siber zorbalık genellikle hedefi kamuya açık bir şekilde küçük düşürmek için özel bilgilerin yayınlanmasını içerir, ancak genellikle sosyal değişim arzusundan ziyade zorbanın tacizden kurtulma yeteneği tarafından yönlendirilir.[5] Bilginin yayılması ve dijital yasa dışı taktiklerle ilişkili görünürlüğün silah haline getirilmesi nedeniyle sosyal bir soruna ilişkin farkındalık artabileceğinden, dijital vigilantizm dijital aktivizmle de örtüşebilir. Görünürlük, toplumsal öfkenin yayılmasını sağlar [6] ve #MiTuInChina gibi dijital sosyal adalet kampanyalarında kullanılır.[7]

Yöntemler[değiştir | kaynağı değiştir]

Aşağıda kullanılan veya kullanılması önerilmiş internet vigilantizmi yöntemleri yer almaktadır:

Çevrimiçi ayıplama[değiştir | kaynağı değiştir]

Ana madde: Çevrimiçi ayıplama

Çevrimiçi ayıplama, çevrimiçi ortamda diğer internet kullanıcılarını halk karşısında ayıplama eylemidir. Çevrimiçi ortamda ayıplananların herhangi bir sosyal ihlalde bulunmuş olmaları gerekmez. Çevrimiçi ayıplama, intikam almak (örneğin intikam pornografisi şeklinde), ısrarlı takip, şantaj veya diğer internet kullanıcılarını tehdit etmek için kullanılabilir.[8] Duygular, kültürel bir ürün olarak sosyal medya ve medya ortamı, çevrimiçi ayıplamanın nasıl algılandığına ilişkin önemli faktörlerdir.[9]

Doxing[değiştir | kaynağı değiştir]

Ana madde: Doxing

Doxing, hedefin sosyal olarak cezalandırılmasını sağlamak için kişisel ayrıntıların çevrimiçi olarak yayınlanması eylemidir.[10] 2019'da Kentucky Senatosu, genç Nick Sandmann ve bir Kızılderili aktivist olan Nathan Phillips'in viral hale gelen bir protesto mitingindeki çatışma sırasında filme alınmasının ardından çocukların doxxlanmasını yasaklayan bir yasa tasarısı önerdi.[11] Sandmann'ın babası, oğlunun "İnternet tarihinde küçük bir çocuğa yönelik en sansasyonel Twitter saldırısına" maruz kaldığını iddia etti.[12]

Yeniden bütünleştirici ayıplama[değiştir | kaynağı değiştir]

Ana madde: Yeniden bütünleştirici ayıplama

Yeniden bütünleştirici ayıplama, halk karşısında ayıplama eyleminin hedefi değil, davranışı ayıplamayı amaçladığı ve hedefin topluma yeniden kazandırılabileceği perspektifine dayanmaktadır. Bu yaklaşım, utancı bir sosyal kontrol aracı ve sosyal normlardan sapmaktan caydırıcı bir araç olarak kullanır.[2]

İnsan arama motoru[değiştir | kaynağı değiştir]

Ana madde: İnsan arama motoru

İnsan arama motoru, 2000'li yılların başında Çin'de ortaya çıkan ve bir siber insan avına benzer bir yöntemdir. İnternet üzerinden vigilante adaleti sağlamak için kitle kaynak kullanımından ve çevrimiçi forumlar aracılığıyla halktan gelen bilgilerin bir araya getirilmesinden oluşur.[13]

Bilgi entropisi[değiştir | kaynağı değiştir]

İnternet vigilantizmi alanında bilgi entropisi, çevrimiçi hizmetleri bozmayı amaçlayan bir eylemdir.[10]

Hizmet reddi saldırıları[değiştir | kaynağı değiştir]

Ana madde: DoS saldırısı

Bir tür bilgi entropisi olan DoS ve DDoS saldırıları, bir web sitesini meşru kullanıcılar için erişilemez hale getirmeye yönelik yaygın bir çabayı içerir. Yöntem, web sitesini trafikle boğarak çökmesini sağlamaktır.[10] DoS saldırılarına olanak tanıyan açık kaynaklı bir uygulama olan Low Orbit Ion Cannon (LOIC) sayesinde DoS saldırılarının popülaritesi artmıştır.[14]

Hacktivizm[değiştir | kaynağı değiştir]

Ana madde: Hacktivizm

Hacktivizm, bir siyasi aktivizm biçimi olarak kullanılan hackleme eylemidir.[15]

Dolandırıcı kandırma[değiştir | kaynağı değiştir]

Ana madde: Dolandırıcı kandırma

Dolandırıcı kandırma, vigilantelerin dolandırıcılarla yalnızca zamanlarını ve kaynaklarını boşa harcamak için etkileşime girmesidir.[6] Kuzey İrlandalı dolandırıcı avcısı Jim Browning gibi diğerleri, çağrı merkezlerine sızarak ve dolandırılan mağdurların vakalarına müdahale ederek soruşturma operasyonları yürütüyor.[16]

Kimlik hırsızlığı aktivizmi[değiştir | kaynağı değiştir]

Kimlik hırsızlığı aktivizmi dolandırıcı kandırmaya benzer, ancak kimlik hırsızlığıyla ilgilenir.[netleştirme gerekli][6]

Yasallık[değiştir | kaynağı değiştir]

2002 yılında Amerika Birleşik Devletleri'nde Temsilci Howard Berman, telif hakkı sahiplerini, telif hakkıyla korunan eserlerinin peer-to-peer bilgisayar ağlarında dağıtımını, çoğaltılmasını veya sergilenmesini önlemek için önlemler alma sorumluluğundan koruyan Peer-to-Peer Korsanlığı Önleme Yasası'nı önerdi.[17] Berman, yasanın telif hakkı sahiplerine "hem havuç hem de sopa" vereceğini belirterek, "telif hakkı sahiplerinin, eğer zarar vermeden yapabiliyorlarsa, P2P korsanlığını engellemek için makul, sınırlı kendi kendine yardım önlemlerini kullanmakta özgür olmaları gerektiğini" söyledi.[18] Smith College yardımcı doçenti James D. Miller, bu tür eylemlerin meşru internet kullanıcılarının mahremiyetine yönelik tehditleri kabul ettiğini kabul etti, ancak havalimanlarındaki metal dedektörleri gibi mahremiyeti ihlal edebilecek diğer başarılı suçla mücadele tedbirleriyle karşılaştırmalar yaptı.[19]

Kökenler[değiştir | kaynağı değiştir]

İnternet vigilantizmi, 2000'li yılların başında ortaya çıktı. Çin'de yaygın bir sosyal olgu olarak ilgi gördü ve burada hükümet yolsuzluğunu açığa çıkarma ve sivil katılımdan yararlanma yöntemi olarak kullanıldı. Aynı zamanda önceden sansürlenmiş veya kullanılamayan bilgilerin paylaşılmasının bir yoludur. Bu faaliyetlerin popülaritesi, siber insan avlarının yürütülmesini sağlayan insan arama motoru nedeniyle ortaya çıktı. Bu insan avlarından ilki 2006 yılında, bir kadının yüksek topuklu ayakkabısıyla bir kedi yavrusunu öldürdüğü videonun internette ortaya çıkmasıyla gerçekleştirildi.[13] Benzer bir örnek, internet vigilantelerinin internette yaptıklarının anonim videolarını paylaşan bir seri kedi katilinin izini sürmek için yaygın bir çaba gösterdiği Netflix TV programı Kedilere Bulaşmayın: İnternette Katil Avı'nda görülebilir. 2008 yılında Çin'in Shenzhen kentinde bir hükümet yetkilisinin çocuk tacizine teşebbüsünü ifşa etmek için siber vigilantizm kullanıldı. Tacizin gerçekleştiği restoranın kamera kayıtları, daha önce hükümetteki görevinin kendisini herhangi bir cezaya maruz kalmaktan koruyacağını iddia eden yetkiliyi ifşa etmek için internette yayınlandı.[13]

İnternet vigilantizmi, aynı zamanda çevrimiçi zorbaları cezalandırmak için de kullanılıyor. Buna örnek olarak çevrimiçi zorbalık nedeniyle intihar eden genç Megan Meier'in vakası verilebilir. Failler, kendilerini sosyal cezalandırmalarına ve işten çıkarılmalarını sağlamaya adamış blog yazarları tarafından doxxlandı.[6]

Singapur'da siber vigilantizm, akran gözetiminin popüler bir biçimi haline geldi ve büyük ölçüde bir sivil katılım biçimi olarak görülüyor. Çin'de çevrimiçi vigilantizm eylemleri büyük ölçüde bir cezalandırma ve toplumsal yolsuzluğu açığa çıkarma aracı olarak kullanılırken, Singapur'daki olaylar esas olarak vatandaşların köpeğinin ardından temizlememek gibi düşüncesiz davranışlara maruz bırakılması etrafında döner. Çevrimiçi ayıplama, vigilanteler tarafından yeniden bütünleştirici ayıplama olarak görülüyor, çünkü eylemlerinin failden ziyade davranışı ayıplamanın bir yolu olduğunu iddia ediyorlar. Bu türden vigilantizmin, büyük ölçüde kolektivist bir toplumun ahlakıyla uyumlu olduğu görülüyor.[2]

İnternet vigilantizmi, aynı zamanda karanlık adalet biçimini de alabilir; vigilante pedofili avcılarının cinsel tacizcileri tuzağa düşürmek için internette çocuk kılığına girmeleri buna bir örnektir.

Yetkililerle ilişki[değiştir | kaynağı değiştir]

Dijital vigilantizm, bağlama bağlı olarak yetkililere yönelik bir tehdit veya dijital vatandaşlığın bir ifadesi olarak görülebilir. Vigilanteler, çevrimiçi etkileşimin güvenliğini artırmayı amaçlıyorlarsa, eylemlerini dijital vatandaşlık olarak görebilirler.

K. K. Silva'ya göre, "Vigilantelerin algılanan kötü niyetli faaliyetlere verdiği tepkilerin, dijital kanıtların kaybına neden olduğu ve dolayısıyla kolluk kuvvetlerinin siber suç suçlarına ilişkin atıf ve yargı yetkisini belirleme çabalarını engellediği bildirildi."[20] Bu nedenle internet vigilantizmi, genellikle meşru suç soruşturmalarına karşıdır ve delillerin tahrif edilmesi olarak görülür.[20] Bununla birlikte, diğerinin korunmasına ilişkin yasaların kapsamına girmesi gibi, internet vigilantizminin yasal olarak korunduğu durumlar da vardır.[20] BrickerBot ve WannaCry fidye yazılımı saldırısı vakaları gibi vigilantelerin cezai adalet soruşturmalarıyla işbirliği yaptığı vakalar da olmuştur.[20] Her iki vakada da vigilanteler, yetkililerle işbirliği yaparak siber suçlarla mücadele etmek ve daha fazla hasarı önlemek için siber suç yöntemlerini kullandı.[20]

Tersine, internet vigilantizmi, bazen Rusya'da olduğu gibi hükümetin çıkarları veya hükümet için de işe yarayabilir. İnternet vigilantizmi uygulayan iki kar amacı gütmeyen grup, Liga Bezopasnogo İnterneta (LBİ, Güvenli İnternet Ligi) ve Molodejnaya Slujba Bezopasnost (Gençlik Güvenlik Servisi), ücretsiz gönüllülerin İnternet'i düzenlemesine olanak sağlayacak Siber Kazak hareketi olarak da bilinen bir yasa tasarısını geçirmeye çalıştı.[21] Bu gruplar, amaçlarının çocuk pornografisi gibi çocuklar için aşırı veya tehlikeli olan içerikleri tespit etmek ve içeriğin yaratıcılarının izini sürmek olduğunu ileri sürüyorlar, ancak tasarının Sovyet akran gözetimini hatırlattığı ve veri gizliliği haklarının bir ihlali olduğunu düşünenler tarafından yüksek derecede kuşku çekti.[21]

StopXam adında kanunsuz bir proje yürüten Rus gençlik grubu Naşi, kendileriyle fotoğraf çektiren Vladimir Putin tarafından açıkça destekleniyordu. Grup, kötü sürücüleri halk karşısında ayıplayarak ve onlarla (genellikle şiddet içeren) tartışmalarını filme alarak Rus medyasında öne çıktı. Grup, Rus hükümetinin gözünden düştü ve bir olimpik sporcuyu hedef almasının ardından tasfiye edildi.[22]

Charlottesville, Virginia'daki Sağı Birleştir mitinginde, polisin şiddete başvuran protestocuları takip etmesine yardımcı olmak ve halk tarafından polisin bu konuda yetersiz olduğu düşünüldüğünde adaleti sağlamak için internet vigilantizmi kullanıldı. Buna Twitter aracılığıyla protestocuların kişisel bilgilerinin paylaşılması ve halk karşısında ayıplanması da dahildi.[11]

İnternet vigilante grupları[değiştir | kaynağı değiştir]

İnternete sızan, farklı hedeflere ve anonimlik düzeylerine sahip birçok internet vigilante grubu bulunur. Bunlardan bazıları şunlardır:

  • Anonymous, Payback Operasyonu'ndan sorumlu bir hacktivist grup[23]
  • Liga Bezopasnogo İnterneta (LBİ, Güvenli İnternet Ligi), kendini çevrimiçi ortamda aşırılık yanlısı materyalleri düzenlemeye adamış, kar amacı gütmeyen bir Rus kuruluşu.[21]
  • Molodejnaya Slujba Bezopasnost (Gençlik Güvenlik Servisi), kendini çevrimiçi ortamda aşırılıkçı materyalleri düzenlemeye adamış, kar amacı gütmeyen bir Rus kuruluşu.[21]
  • StopXam ("Bir Aşağlığı Durdurun" olarak da bilinir), çevrimiçi videolar aracılığıyla kötü sürücüleri alenen utandıran bir Rus gençlik grubudur.[22]
  • Zomri, sivil katılımı teşvik etmek amacıyla Facebook'ta siyasi hiciv yayınlayan bir Slovak çevrimiçi topluluğudur.[24]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ "Digital Vigilantism as Weaponisation of Visibility". Philosophy & Technology. 30 (1): 55-72. 1 Nisan 2016. doi:10.1007/s13347-016-0216-4. ISSN 2210-5433.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  2. ^ a b c Chua, Jia Ping Esther; Liew, Meiyan Angeline; Wong, Keng Hui; Yeo, Pei Jue (18 Aralık 2010). "Online Shaming in the Asian Context: Community Empowerment or Civic Vigilantism?". Surveillance & Society. 8 (2): 181-199. doi:10.24908/ss.v8i2.3485. ISSN 1477-7487.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım) Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: ":0" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: Kaynak gösterme)
  3. ^ "How the New Technologies Shapes the Understanding of the Political Act: the case of Digital Vigilantism". Politologija. 95 (3): 33-55. 12 Eylül 2019. doi:10.15388/polit.2019.95.4. ISSN 2424-6034.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  4. ^ Poon, Ryan (18 Mart 2016). "Internet Vigilantism: Attitudes and Experiences of University Students Toward Cyber Crowdsourcing in Hong Kong". International Journal of Offender Therapy and Comparative Criminology. 61 (16): 1912-1932. doi:10.1177/0306624x16639037. ISSN 0306-624X. PMID 26992831.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  5. ^ Cheung, Christy M. K.; Wong, Randy Y. M. (3 Nisan 2019). "Cyberbullying on Social Networking Sites: The Crime Opportunity and Affordance Perspectives". Journal of Management Information Systems. 36 (2): 574-609. doi:10.1080/07421222.2019.1599500. ISSN 0742-1222.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  6. ^ a b c d Social norm or social harm: An exploratory study of Internet vigilantism (Tez). Iowa State University. 2010. doi:10.31274/etd-180810-1388.  Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: ":1" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: Kaynak gösterme)
  7. ^ "Rewriting "the personal is political": young women's digital activism and new feminist politics in China". Inter-Asia Cultural Studies. 21 (3): 337-355. 2 Temmuz 2020. doi:10.1080/14649373.2020.1796352. ISSN 1464-9373. 17 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Aralık 2020.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  8. ^ "Online Shaming and the Right to Privacy". Laws. 6: 3. 1 Şubat 2017. doi:10.3390/laws6010003. 24 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  9. ^ Howes, Loene M (3 Temmuz 2018). "The NEW adventures of the digital vigilante! Facebook users' views on online naming and shaming". Australian & New Zealand Journal of Criminology. 52 (1): 41-59. doi:10.1177/0004865818778736. ISSN 0004-8658.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  10. ^ a b c Serracino-Inglott, Philip (13 Ağustos 2020), "Is it OK to be an Anonymous?", The Ethics of Information Technologies, Routledge, ss. 243-270, doi:10.4324/9781003075011-18, ISBN 978-1-003-07501-1, 17 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 6 Aralık 2020  Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: ":2" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: Kaynak gösterme)
  11. ^ a b Walker, Kristen L.; Kiesler, Tina (17 Şubat 2020). "Sound and Fury: Digital Vigilantism as a Form of Consumer Voice". Journal of Public Policy & Marketing. 39 (2): 169-187. doi:10.1177/0743915620902403. ISSN 0743-9156.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım) Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: ":8" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: Kaynak gösterme)
  12. ^ Yetter, Deborah. "Father of Covington Catholic's Nick Sandmann still wants 'doxing bill'". The Courier-Journal (İngilizce). 17 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Aralık 2020. 
  13. ^ a b c Gong, Jie (December 2010). "Cyber vigilantism, transmedia collective intelligence, and civic participation". Chinese Journal of Communication. 3 (4): 471-487. doi:10.1080/17544750.2010.516580. ISSN 1754-4750.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım) Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: ":4" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: Kaynak gösterme)
  14. ^ "LOIC will tear us apart: DDoS tool development and design", The Coming Swarm : DDoS Actions, Hacktivism, and Civil Disobedience on the Internet, Bloomsbury Academic, 2014, ss. 109-135, doi:10.5040/9781628926705.0012, ISBN 978-1-62356-822-1 
  15. ^ Bandler, John; Merzon, Antonia (22 Haziran 2020). Law Enforcement's Cybercrime Investigation. Cybercrime Investigations (İngilizce). ss. 220-244. doi:10.1201/9781003033523-13. ISBN 9781003033523. 28 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Aralık 2020. 
  16. ^ "Who's Making All Those Scam Calls?". The New York Times. 27 Ocak 2021. 27 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ocak 2021.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  17. ^ "Giving Chase in Cyberspace" (PDF). 16 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Haziran 2007. 
  18. ^ "The Truth About The Peer To Peer Piracy Prevention Act". Writ.news.findlaw.com. 1 Ekim 2002. 3 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mart 2009. 
  19. ^ "Let Hollywood Hack". Techcentralstation.com. 10 Şubat 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mart 2009. 
  20. ^ a b c d e Bandler, John; Merzon, Antonia (22 Haziran 2020), "Law Enforcement's Cybercrime Investigation", Cybercrime Investigations, Boca Raton, FL: CRC Press, ss. 220-244, doi:10.1201/9781003033523-13, ISBN 978-1-003-03352-3, 17 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 29 Ekim 2020 
  21. ^ a b c d Loveluck, Benjamin; Ostromooukhova, Bella; Zaytseva, Anna (2019). "From Citizen Investigators to Cyber Patrols: Volunteer Internet Regulation in Russia". Laboratorium: Russian Review of Social Research (3): 46-70. doi:10.25285/2078-1938-2019-11-3-46-70. ISSN 2076-8214.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım) Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: ":43" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: Kaynak gösterme)
  22. ^ a b "Heroes or Hooligans? Media Portrayal of StopXam (Stop a Douchebag) Vigilantes in Russia". Laboratorium: Russian Review of Social Research (3): 16-45. 2019. doi:10.25285/2078-1938-2019-11-3-16-45. ISSN 2076-8214.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım) Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: ":52" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: Kaynak gösterme)
  23. ^ "is it ok to be an anonymous - Google Search". www.google.com. 7 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ekim 2020. 
  24. ^ Trottier, Daniel (2 Nisan 2020). ""The first combat meme brigade of the Slovak internet": hybridization of civic engagement through digital media trolling". The Communication Review. 23 (2): 145-171. doi:10.1080/10714421.2020.1797435. ISSN 1071-4421.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)

Alakalı eserler[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Şablon:Anonymous and the Internet

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=İnternet_vigilantizmi&oldid=30639197" sayfasından alınmıştır