İlyas Kemaloğlu (Kamalov)

İlyas Kemaloğlu (Kamalov), (d. 17 Şubat 1978, Ulyanovsk, Rusya) tarihçi, yazar ve akademisyendir.

Hayatı

17 Şubat 1978'de Rusya Federasyonu'nun Ulyanovsk (Simbirsk) iline bağlı Filippovka köyünde doğdu. 1995'te Filippovskaya Lisesi'ni bitirdikten sonra Türkiye'ye geldi. 1997-2001 yılları arasında Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi tarih bölümünde eğitim gördü. 2003'te "Altın Orda-İlhanlı Münasebetleri" başlıklı tezle yüksek lisansını, 2008'de "Altın Orda ve Rusya: Rusya Üzerindeki Türk-Tatar Etkisi" başlıklı tezle doktorasını tamamladı. 2004-2008 yılları arasında ASAM'da (Avrasya Stratejik Araştırmalar Merkezi) Rusya-Ukrayna masasında uzman olarak çalıştı. 2009-2012 yılları arasında Millî Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliği'ne bağlı Ermeni Araştırmaları Grubu'nun projesi çerçevesinde Türk Tarih Kurumu'nda çalıştı. Bu görevi sırasında Ermeni meselesine dair Rus arşiv belgelerini Türkçeye çevirerek Türk araştırmacıların istifadesine sundu. 2012'de doçent oldu. 2009-2013 yılları arasında Dışişleri Bakanlığı tarafından desteklenen ORSAM'da (Ortadoğu Stratejik Araştırmalar Merkezi) Avrasya danışmanı olarak görev yaptı. 2013 ve 2018 yıllarında arka arkaya iki kez TC Başbakanlık Atatürk, Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Tarih Kurumu Bilim Kurulu'na aslî üye seçildi. 2013 yılında Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi tarih bölümünde öğretim üyesi olarak görev aldı. 2020 yılından itibaren Marmara Üniversitesi Tarih bölümünde öğretim üyesi olarak çalışmaktadır. İlyas Kemaloğlu, Ayşegül Kemaloğlu ile evli olup bir çocuk babasıdır.

Eserleri

Rusça, İngilizce, Farsça, çeşitli Slav ve Türk lehçelerini bilen Kemaloğlu'nun telif, çeviri ve editörlüğünü yaptığı otuzdan fazla kitap çalışması bulunmaktadır. Çalışmalarının büyük bir kısmı Altın Orda, Tatar hanlıkları, Rusya tarihi, Türk-Rus ilişkileri ve Avrasya coğrafyasındaki güncel gelişmelerle ilgilidir. 2011'de "Altın Orda ve Rusya: Rusya Üzerindeki Türk-Tatar Etkisi" (Ötüken Yayınları, 2009) adlı çalışması, 2011’de Türk Tarih Kurumu Teşvik Ödülü’ne, 2019’da ise İlim Yayma Vakfı Sosyal Bilimler Ödülü’ne layık görüldü. Bu çalışması ve "Moğolların Kafkasya Politikası" adlı eseri Rusçaya tercüme edilerek Tataristan Bilimler Akademisi Ş. Mercanî Tarih Enstitüsü tarafından basıldı.

Dergi ve gazetelerde tarih, popüler siyaset ve uluslararası ilişkiler konularında çok sayıda makalesi yayımlandı. 2014'te çekilen ve yedi dile çevrilen 13 bölümlük "Türkler" belgeselinin metin yazarlığını ve danışmanlığını yaptı. Ötemiş Hacı'nın Çengiznamesi'ni, Velyaminov Zernov'un Kırım hanlarına ait yarlıklarını, Altın Orda hanlarının yarlıklarını, Galstyan'ın Moğollar'a dair Ermeni kaynaklarını Türkçeye kazandırarak Türkiye'de Altın Orda ve hanlıklar tarihi ile ilgili önemli bir boşluğu doldurdu. Kazan'da faaliyet gösteren Altın Orda Araştırmaları Merkezi'nin danışmanlığını yapan İlyas Kemaloğlu, aynı zamanda bu merkezin çıkarmış olduğu Golden Horde Review adlı derginin yayın kurulu üyesidir.

İlyas Kemaloğlu'nun Türkçeye kazandırdığı ana kaynaklar arasında farklı dönemlerde Osmanlı Devleti'ne gelen Rus diplomatların rapor ve hatıraları bulunmaktadır. Bu eserler, Osmanlı-Rus münasebetleri açısından önem arz eden kaynaklardır. Bunun dışında Kemaloğlu, Ermeni meselesi ve Sultan II. Abdülhamid dönemi ile ilgili Rus arşiv belgelerini Türkçeye tercüme ederek Türk araştırmacıların istifadesine sundu. Son çalışmalarının arasında Atlas Tartarica (2017) ve Rus Genelkurmay Belgelerinde II. Abdülhamid ve Osmanlı Ordusu (2018) gibi yayınlar yer almaktadır.

Kitapları

Telifler

• İlyas Kamalov, Moğolların Kafkasya Politikası, Kaknüs Yayınları, İstanbul 2003 (Rusçası: Отношения Золотой Орды с Хулагуидами, Tataristan İlimler Akademisi Yayınları, Казань 2007.)
• İlyas Kamalov, Putin'in Rusyası. KGB'den Devlet Başkanlığına, Kaknüs Yayınları, İstanbul 2004.
• İlyas Kamalov, Avrasya Fatihi Tatarlar, Kaknüs Yayınları, İstanbul 2007.
• İlyas Kamalov, Moskova'nın Rövanşı: Putin Dönemi Rus Dış Politikası, Yeditepe Yayınları, İstanbul 2008.
• İlyas Kamalov, Altın Orda ve Rusya: Rusya Üzerindeki Türk-Tatar Etkisi, Ötüken Yayınları, İstanbul, 1. Baskı: 2009; 2. Baskı: (İlyas Kemaloğlu) 2015 (Rusçası: Zolotaya Orda i Russkiy Ulus: Tatarskoe Vliyanie na Rossiü, Tataristan Bilimler Akademisi Ş. Mercanî Tarih Enstitüsü, Kazan 2016).
• İlyas Kamalov, Rusya'nın Orta Asya Politikaları, Ahmet Yesevi Üniversitesi Yayınları, Ankara 2011.
• İlyas Kemaloğlu, Rusların Gözüyle Türkler, Kaknüs Yayınları, İstanbul 2015.
• İlyas Kemaloğlu - A. Melek Özyetgin, Altın Orda Hanlığına Ait Resmî Yazışmalar, TTK Yayınları, Ankara 2017.

Çeviriler

• R. Fahreddin, Altın Ordu ve Kazan Hanları, çev. İlyas Kamalov, Kaknüs Yayınları, İstanbul 2003.
• A. G. Galstyan, Ermeni Kaynaklarına Göre Moğollar, çev. İlyas Kamalov, Yeditepe Yayınları, İstanbul 2005.
• V. Barthold, Halife ve Sultan İslam'da İktidarın Serüveni, çev. İlyas Kamalov, Yeditepe Yayınları, İstanbul, 1. Baskı: 2006; 2. Baskı: 2012.
• G. Kurpalidis, Büyük Selçuklu Devletinin İdari, Sosyal ve Ekonomik Tarihi, çev. İlyas Kamalov, Ötüken Yayınları, İstanbul, 1. Baskı: 2007; 2. Baskı: 2011.
• A. A. Kolesnikov, Atatürk Dönemi Türk-Rus İlişkileri, çev. İ. Kamalov, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara 2010.
• Esir Bir Diplomatın Gözünden İstanbul: Pavel Artemyeviç Levaşov'un Hatıraları (1763-1771), yay. haz. A. A. Vigasin, çev. İlyas Kemaloğlu (Kamalov) - Eduard Khusainov, ed. Erhan Afyoncu - Uğur Demir, Yeditepe Yayınları, İstanbul 2012.
• Mirkasım Usmanov, Kazan Şarkiyatçılığı'nın Kaderi (XX. Yüzyıl), çev. İlyas Kemaloğlu (Kamalov) - Janyl Myrza Bapaeva, Yeditepe Yayınları, İstanbul 2013.
• Mihail Bashanov, Türkiye'de Ermeni Meselesi (Rus Genelkurmay Başkanlığı Belgeleri), çev. İlyas Kemaloğlu (Kamalov), TTK Yayınları, Ankara 2013.
• Nikolay İvanov, Osmanlı'nın Arap Ülkelerini Fethi (1516-1574), çev. İlyas Kemaloğlu (Kamalov) - Rakhat Abdieva, TTK Yayınları, Ankara 2013.
• Atlas Tartarica, çev. İlyas Kemaloğlu, TDBB Yayınları, İstanbul 2017.
• Tsarskaya Rossia v Fotografiyah İz Kollektsii Dvortsa Yıldız, haz. K. Fırat, Rusçaya çev. İ. Svistunova - İ. Kemaloğlu, Abdülhamid Araştırmaları Merkezi, İstanbul 2019.
• Murad Adji, Aziz Yorgi ve Hunlar, çev. İlyas Kemaloğlu, TÜRKSOY Yayınları, Ankara 2021.

Yayına Hazırladığı ve Editörlüğünü Yaptığı Kitaplar

• Başkurtlar, ed. İlyas Kamalov - A. Melek Özyetgin - A. Merthan Dündar, Ötüken Yayınları, İstanbul 2008.
• Tolstoy'un Gizli Raporlarında Osmanlı, Rusça yay. haz. M. R. Arunova - F. S. Oreşkova, çev. İbrahim Allahverdi, yay. haz. İlyas Kamalov, Yeditepe Yayınları, İstanbul 2009.
• M. Hudyakov, Kazan Hanlığı Tarihi, çev. A. İshakî, haz. İ. Kamalov, TTK Yayınları, Ankara 2009.
• Ötemiş Hacı, Çengiz-Nâme, haz. İ. Kamalov, TTK Yayınları, Ankara, 1. Baskı: 2009; 2. Baskı: (Kemaloğlu) 2014.
• V. Velyaminov-Zernov, Kırım Yurtuna ve Ol Taraflarga Dair Bolgan Yarlıglar ve Hatlar: Kırım Tarihine Dair Kaynaklar, haz. A. M. Özyetgin - İ. Kamalov, TTK Yayınları, Ankara 2009.
• A. A. Kolesnikov, Rus Seyyahların Gözüyle Kaşgar (19. Yüzyılın İkinci Yarısından XX. Yüzyılın Başlangıcına Kadar), yay. haz. İ. Kamalov, TTK Yayınları, Ankara 2010.
• Değişen Karadeniz Jeopolitiğinde Türkiye - Ukrayna İlişkileri, haz. İ. Kamalov - H. Kanbolat, Veritas Yayınları, Ankara 2010.
• Avrasya Türkologları Sözlüğü, 1. Cilt-1. Kitap: Rusya Türkologları (XX. Yüzyıl) ; 1. Cilt-2. Kitap: Rusya Türkologları (XX. Yüzyılın İkinci Yarısı- XXI. Yüzyılın Başı), yay. haz. İ. Kamalov - A. Kolesnikov, TTK Yayınları, Ankara 2011-2012.
• Atatürk'ten Soğuk Savaş Dönemine Türk-Rus İlişkileri (I. Çalıştay Bildirileri Ankara 14-15 Mayıs 2010), çev. ve yay. haz. İlyas Kamalov - İrina Svistunova, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara 2011.
• Rus Elçi Raporlarında Astrahan Seferi, haz. İlyas Kamalov, TTK Yayınları, Ankara 2011.
• A. A. Novoselyskiy, XVII. Yüzyılın Birinci Yarısında Moskova Devleti'nin Tatarlarla Mücadelesi, çev. Kemal Ortaylı, yay. haz. Erhan Afyoncu - İlyas Kamalov, TTK Yayınları, Ankara 2011.
• Çağdaş Türk Dünyası, ed. Ahmet Kanlıdere - İlyas Kemaloğlu, Anadolu Üniversitesi Yayınevi, Eskişehir 2013.
• Türk Dünyasında Sürgün ve Göç, yay. haz. N. Sarıahmetoğlu - İ. Kemaloğlu, Türk Dünyasına Hizmet Vakfı Yayınları, İstanbul 2015.
• İdil Ural Tarihi Sempozyumu Bildiriler I. Cilt: Türkçe Metinler, II. Cilt: Rusça Bildiriler, haz. İlyas Kemaloğlu, TTK Yayınları, Ankara 2015.
• Soğuk Savaştan Günümüze Türk-Rus İlişkileri II. Çalıştayı, yay. haz. ve çev. İlyas Kemaloğlu - İrina Svistunova, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara 2015.
• II. Dünya Savaşı ve Türk Dünyası, yay. haz. N. Sarıahmetoğlu - İ. Kemaloğlu, Türk Dünyası Belediyeler Birliği, İstanbul 2016.
• Akdes Nimet Kurat'ın Hayatı ve Eserleri Sempozyumu Bildirileri, haz. İlyas Kemaloğlu, TTK Yayınları, Ankara 2016.
• Çengizoğulları / Avrasya'nın Sekiz Asrı, yay. haz. Hayrunnisa Alan - İlyas Kemaloğlu, Ötüken Yayınları, İstanbul 2016.
• Rus Genelkurmay Belgelerinde II. Abdülhamid ve Osmanlı Ordusu, yay. haz. Mikhail Bashanov - İlyas Kemaloğlu, Zeytinburnu Belediyesi Yayınları, İstanbul 2018.
• A. Yakubovskiy, Timur ve Timurîler Devrinde Semerkand, çev. S. Rasol, yay. haz. İ. Kemaloğlu, TTK Yayınları, 1. Basım: 2018; 2. Basım: 2019.
• Toplumların Birbirine Bakışı Türk-Rus İlişkileri III. Çalıştay Bildirileri, yay. haz. İ. Kemaloğlu, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara 2019 (e-kitap).
• Avrasya Türkologları Sözlüğü, 2. cilt, Kazakistan ve Kırgızistan Türkologları, haz. İ. Kemaloğlu vd., TTK Yayınları, Ankara 2020.
• Ötüken'den Kırım'a Türk Dünyası Kültür Tarihi, haz. Ahmet Kanlıdere-İlyas Kemaloğlu, Ötüken Yayınları, 1. Basım: 2020; 2. Basım: 2021.