İç kanama
İç kanama, vücudun içinde toplanan bir kan damarından kaynaklanan kan kaybıdır. İç kanama genellikle dışarıdan görülmez.[1] Bu ciddi bir tıbbi acil durumdur ancak ciddiyetin derecesi kanama hızına ve kanamanın yerine (örn. baş, gövde, ekstremiteler) bağlıdır. Göğüste, karında, retroperitoneal alanda, pelviste ve uylukta şiddetli iç kanama, eğer uygun tıbbi tedavi hızlı bir şekilde alınmazsa hemorajik şoka veya ölüme neden olabilir.[2] İç kanama tıbbi bir acil durumdur ve tıbbi uzmanlar tarafından derhal tedavi edilmelidir.[2]
Belirti ve bulgular[değiştir | kaynağı değiştir]
İlk başta iç kanama belirtileri olmayabilir. Bir organ hasar görürse ve kanarsa ağrılı olabilir. Zamanla iç kanama, düşük kan basıncına (hipotansiyon), kalp atış hızının artmasına (taşikardi), solunum hızının artmasına (takipne), kafa karışıklığına, uyuşukluğa ve bilinç kaybına neden olabilir.[3]
Bir hasta, hayati belirtilerinde veya bilinç düzeyinde bir değişiklik olmadan önce kan hacminin %30'undan fazlasını kaybedebilir.[4] Buna hemorajik veya hipovolemik şok denir; bu, vücuttaki organlara ulaşacak kadar kan olmadığında ortaya çıkan bir şok türüdür.[5]
Nedenler[değiştir | kaynağı değiştir]
Travma[değiştir | kaynağı değiştir]
Travmalarda en sık ölüm nedeni kanamadır.[6] Travma nedeniyle ölüm, her yıl kanamaya bağlı 1,9 milyon ölümün 1,5 milyonunu oluşturur.[4]
İki tür travma vardır: penetran travma ve künt travma.[2]
- Penetran travma, damar yaralanmasının en yaygın nedenidir ve iç kanamaya neden olabilir. Balistik yaralanma veya bıçak yarası sonrasında ortaya çıkabilir. Kalbe yakın kan damarlarında penetran travma meydana gelirse, bu durum hızlı bir şekilde hemorajik veya hipovolemik şoka, kanamaya ve ölüme yol açabilir.[2]
- Künt travma, iç kanamayla sonuçlanabilecek başka bir damar yaralanması nedenidir. Yüksek hızda yaşanan bir otomobil kazasında meydana gelebilir.[2][7]
Travmatik olmayan[değiştir | kaynağı değiştir]
Bir dizi patolojik durum ve hastalık iç kanamaya yol açabilir. Bunlar şunları içerir:
- Yüksek tansiyon, anevrizmalar, özofagus varisleri, peptik ülserler veya ektopik gebelik sonucu kan damarı yırtılması.[8]
- İç kanamayla bağlantılı diğer hastalıklar arasında kanser, hematolojik hastalıklar, K vitamini eksikliği ve Ebola, Dang humması veya Marburg virüsleri gibi nadir görülen viral hemorajik ateşler yer alır.[9]
Diğer[değiştir | kaynağı değiştir]
İç kanama, cerrahi operasyonlar veya tıbbi tedavi sonrasında ortaya çıkan komplikasyonlar sonucu oluşan tıbbi hatalardan kaynaklanabilmektedir. Koroner arter hastalığının tedavisinde antikoagülan ilaçların veya antitrombosit ilaçların kullanılması gibi bazı ilaç etkileri de iç kanamaya yol açabilir.[10]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Auerback, Paul. Field Guide to Wilderness Medicine (PDF). 12. ss. 129-131. Erişim tarihi: 13 Mart 2019.
- ^ a b c d e Fritz, Davis (2011). "Vascular Emergencies". Current Diagnosis & Treatment: Emergency Medicine. 7e. New York: McGraw-Hill. ISBN 978-0071701075.
- ^ Colwell, Christopher. "Initial management of moderate to severe hemorrhage in the adult trauma patient". UpToDate. 25 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2019.
- ^ a b Cannon, Jeremy (25 Ocak 2018). "Hemorrhagic Shock". The New England Journal of Medicine. 378 (4): 370-379. doi:10.1056/NEJMra1705649. PMID 29365303.
- ^ International Trauma Life Support for Emergency Care Providers. Pearson Education Limited. 2018. ss. 172-173. ISBN 978-1292-17084-8.
- ^ Teixeira, Pedro G. R.; Inaba, Kenji; Hadjizacharia, Pantelis; Brown, Carlos; Salim, Ali; Rhee, Peter; Browder, Timothy; Noguchi, Thomas T.; Demetriades, Demetrios (December 2007). "Preventable or Potentially Preventable Mortality at a Mature Trauma Center". The Journal of Trauma: Injury, Infection, and Critical Care. 63 (6): 1338-46; discussion 1346-7. doi:10.1097/TA.0b013e31815078ae. PMID 18212658.
- ^ Duncan, Nicholas S.; Moran, Chris (2010). "(i) Initial resuscitation of the trauma victim". Orthopaedics and Trauma. 24: 1-8. doi:10.1016/j.mporth.2009.12.003.
- ^ Lee, Edward W.; Laberge, Jeanne M. (2004). "Differential Diagnosis of Gastrointestinal Bleeding". Techniques in Vascular and Interventional Radiology. 7 (3): 112-122. doi:10.1053/j.tvir.2004.12.001. PMID 16015555.
- ^ Bray, M. (2009). "Hemorrhagic Fever Viruses". Encyclopedia of Microbiology. ss. 339-353. doi:10.1016/B978-012373944-5.00303-5. ISBN 9780123739445.
- ^ Pospíšil, Jan; Hromádka, Milan; Bernat, Ivo; Rokyta, Richard (2013). "STEMI - the importance of balance between antithrombotic treatment and bleeding risk". Cor et Vasa. 55 (2): e135-e146. doi:10.1016/j.crvasa.2013.02.004.