Mitokondriyal DNA: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon]

← Önceki sürümle aradaki fark Sonraki sürümle aradaki fark →

İçerik silindi İçerik eklendi

Satır içi

Sayfanın 03.59, 15 Haziran 2021 tarihindeki hâli

Mitokondriyal DNA (mtDNA), mitokondrinin matriks adı verilen, sitoplazmaya benzer bir sıvısı içinde bulunan halkasal yapılı DNA molekülüne denir. Kromozomal DNA bir çift bulunabilirken, mitokondriyal DNA daha fazla sayıda olabilir. Mitokondriyal DNA maternaldir, bir başka deyişle sadece anneden gelir. Bunun nedeni sperm hücresinde mitokondrilerin, döllenmede yumurta ile birleşmeyen boyun kısmında bulunmalarıdır.

Mitokondriyal DNA, 1963´te Margit M. K. ve Sylvan Nass tarafından Elektronmikroskopisi metotları yoluyla ve 1964´te Ellen Haslbrunner, Hans Tuppy ve Gottfried Schatz tarafından da biyokimyasal ölçüm metotlarıyla keşfedilmiştir.

İnsanlardaki mtDNA çift sarmallı halkasal yapıya sahip olup, 16 569 baz çiftinden (bp) ve 37 genden oluşmaktadır(bunlardan 13´ü solunumda görev alan protein komplekslerinin protein alt birimlerini kodlayan mRNA, 22´si tRNA ve 2 tanesi de rRNA (12S ve 16S)). mtDNA hücre başına 100-10.000 kopyaya sahiptir.

Mitokondri kendi DNA´sına ve bu DNA´ya özgü bir DNA-polimeraza (çekirdek tarafından kodlanan Pol γ) sahip olmasına rağmen ana hücreden bağımsız olarak bölünemez ve çoğalamaz. Fakat yine de mitokondrinin bölünme frekansı hücreye direkt olarak bağımlı değildir. Mitokondrinin yapısını oluşturan proteinlerin %90´nı hücre çekirdeğinde bulunur ve sitoplazmada sentezlenir. Sentezlenen proteinler bir translokasyon mekanizması (TOM/TIM) yardımıyla mitokondrinin dış ve iç zarından mitokondri içerisine taşınırlar.

Son olarak, mtDNA mitokondri matriksi içerisinde "Nükleotit" adı verilen özel yapılar seklinde organize olmuştur. Bu yapı hücre çekirdeğine eşdeğer niteliktedir ve prokaryotlarda da bu yapı bulunmaktadır. Nükleotitler nükleikasitlerin yanı sıra proteinleri de yapısında bulundurmaktadır.

mtDNA birkaç istisna dışında sadece anneden alındığından dolayı (Yakın zamanda mtDNA´nin babadan (paternal) kalıtımı birkaç hayvan türünde bulunmuştur. Fakat bu kalıtımın ortaya çıkma olasılığı çok düşüktür. Ör: farede 10 000 de 1 ´dir.) daha çok soy, ırk, filogenetik araştırmalarda, özellikle çağlar boyunca ırkların ve türlerin ne zaman ayrıldıklarını tahmin etmekte kullanılmaktadır.

Evrimsel Biyoloji'de kullanımı

mtDNA, mitokondrinin hücresel solunumdaki kritik rolü göz önüne alındığında ökaryotik organizma boyunca korunur. Bununla birlikte, daha az verimli DNA onarımı nedeniyle (nükleer DNA ile karşılaştırıldığında) nispeten yüksek bir mutasyon oranına sahiptir (ancak mikro uydular gibi diğer DNA bölgelerine kıyasla yavaştır, bu da onu evrimsel ilişkileri incelemek için faydalı kılar (filogeni). Biyologlar, farklı türler arasındaki mtDNA dizilerini belirleyebilir ve daha sonra karşılaştırabilir ve incelenen türler için bir evrimsel ağaç oluşturmak için karşılaştırmaları kullanabilir.

Örneğin, nükleer genlerin çoğu insanlar ve şempanzeler arasında neredeyse aynıyken, mitokondriyal genomları %9,8 farklıdır. İnsan ve goril mitokondriyal genomları %11,8 farklıdır, bu da, insanların şempanzeler ile gorillere göre daha yakın akraba olabileceğini gösterir.^[1]

Kaynakça

^ Xu, X.; Arnason, U. (1 Mayıs 1996). "A complete sequence of the mitochondrial genome of the western lowland gorilla". Molecular Biology and Evolution. 13 (5): 691-698. doi:10.1093/oxfordjournals.molbev.a025630. ISSN 0737-4038.

Biyokimya ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.

[1] Xu, X.; Arnason, U. (1 Mayıs 1996). "A complete sequence of the mitochondrial genome of the western lowland gorilla". Molecular Biology and Evolution. 13 (5): 691-698. doi:10.1093/oxfordjournals.molbev.a025630. ISSN 0737-4038.

[1]

@@ 16. satır: / 16. satır: @@
 mtDNA, mitokondrinin [[hücresel solunum]]daki kritik rolü göz önüne alındığında ökaryotik organizma boyunca korunur. Bununla birlikte, daha az verimli DNA onarımı nedeniyle (nükleer DNA ile karşılaştırıldığında) nispeten yüksek bir mutasyon oranına sahiptir (ancak [[mikro uydu]]lar gibi diğer DNA bölgelerine kıyasla yavaştır, bu da onu evrimsel ilişkileri incelemek için faydalı kılar (filogeni). Biyologlar, farklı türler arasındaki mtDNA dizilerini belirleyebilir ve daha sonra karşılaştırabilir ve incelenen türler için bir [[Filogenetik ağacı|evrimsel ağaç]] oluşturmak için karşılaştırmaları kullanabilir.
-Örneğin, nükleer genlerin çoğu [[İnsan|insanlar]] ve [[Şempanze|şempanzeler]] arasında neredeyse aynıyken, mitokondriyal genomları %9,8 farklıdır. İnsan ve [[goril]] mitokondriyal genomları %11,8 farklıdır, bu da, insanların şempanzeler ile gorillere göre daha yakın akraba olabileceğini gösterir.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=http://dx.doi.org/10.1093/oxfordjournals.molbev.a025630|başlık=A complete sequence of the mitochondrial genome of the western lowland gorilla|tarih=1996-05-01|sayı=5|sayfalar=691–698|çalışma=Molecular Biology and Evolution|cilt=13|ad=X.|soyadı=Xu|issn=0737-4038|doi=10.1093/oxfordjournals.molbev.a025630|ad2=U.|soyadı2=Arnason}}</ref>
+Örneğin, nükleer genlerin çoğu [[İnsan|insanlar]] ve [[Şempanze|şempanzeler]] arasında neredeyse aynıyken, mitokondriyal genomları %9,8 farklıdır. İnsan ve [[goril]] mitokondriyal genomları %11,8 farklıdır, bu da, insanların şempanzeler ile gorillere göre daha yakın akraba olabileceğini gösterir.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=http://dx.doi.org/10.1093/oxfordjournals.molbev.a025630|başlık=A complete sequence of the mitochondrial genome of the western lowland gorilla|tarih=1 Mayıs 1996|sayı=5|sayfalar=691-698|çalışma=Molecular Biology and Evolution|cilt=13|ad=X.|soyadı=Xu|issn=0737-4038|doi=10.1093/oxfordjournals.molbev.a025630|ad2=U.|soyadı2=Arnason}}</ref>
 ==Kaynakça==