Melankoli: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmemiş revizyon] |
Değişiklik özeti yok |
melankoli hormonal aktiviteler , mri bulguları ve melankoli tedavisi |
||
| 10. satır: | 10. satır: | ||
Melankoli ismiyle anılmasa da benzer konulara eğilen [[Sturm und Drang]] (yaklaşık Türkçesi, "fırtınalar ve bunalım") akımı da o devirde Almanya'da etkili olan hüzün kültü olarak tarihteki yerini aldı. [[Goethe]]'nin ''Genç Werther'in Acıları'' eseri bunun örneklerindendir. |
Melankoli ismiyle anılmasa da benzer konulara eğilen [[Sturm und Drang]] (yaklaşık Türkçesi, "fırtınalar ve bunalım") akımı da o devirde Almanya'da etkili olan hüzün kültü olarak tarihteki yerini aldı. [[Goethe]]'nin ''Genç Werther'in Acıları'' eseri bunun örneklerindendir. |
||
== M<strong>elankolide hormonal aktiviteler </strong> == |
|||
Umutsuz aşk (melankoli) esnasında birçok nöronal aktivite ve hormonal mekanizma söz konusudur. Aşk ve sevda esnasında dopamin, serotonin, oksitosin, noradrenalin, feniletilamin ve vazopressin gibi hormonal aktiviteler çeşitli duygusal ve bedensel değişmelere neden olur. Dopamin tutku ve saplantıdan sorumludur, coşku da verebilir. Umutsuz aşk (melankoli)da aşırı dopamin varlığı, kişiyi akıl sınırlarının dışına çıkarabilir ve deliliğe doğru gidiş söz konusu olabilir. Umutsuz aşk (melankoli)da da delilik söz konusudur. Serotonin mutluluktan sorumludur, ancak umutsuz aşk (melankoli)da normale göre en az %40 serotonin azlığı söz konusudur. Bu durumda kişi depresyona yatkın hale gelir. Oksitosin, şefkatten ve hoşgörüden sorumludur. Kişiye, karşısıdakine çabuk inanan ve güvenen empatik bir ruh hali sağlar. Noradrenalin; heyecan, kalpte hızlanma, terleme, yüzde kızarma gibi belirtiler verir, iştahı keser ve zayıflamaya neden olur. Feniletilamin bir dopamin türevi olup, enerji ve keyiften sorumludur. Vazopressin de şefkat duygusu veren bir hormondur, ama asıl görevi vücuttan su atılmasıdır. |
|||
== M<strong>elankolide MRI bulguları</strong> == |
|||
Kadınlar ve erkekler üzerinde fonksiyonel MRI kullanılarak yapılan çalışmalar, umutsuz aşk (melankoli)dan muzdarip erkeklerde beynin bir bölgesinde, kadınlarda ise üç bölgesinde yoğun aktivite varlığı tespit edilmiştir. Bu bulgu göstermektedir ki, psikolojik ve duygusal bilanço kadınlarda daha yoğundur. Fonksiyonel MRI ve PET scan kullanılarak yapılan bilimsel çalışmalar, umutsuz aşk (melankoli)daki bulguların, örneğin ellerini 100 defa yıkama gibi takıntı davranışları gösteren OKB hastalarınınki ile büyükbenzerlik gösterdiği sonucunu vermiştir. Dolayısıyla gerek aşk gerekse umutsuz aşk (melankoli) psikolojik bir takıntı hastalığıdır diyebiliriz. |
|||
Hormon seviyelerindeki değişimler, aşk ve umutsuz aşk (melankoli)ya yatkınlığı etkiliyor |
|||
Olağanüstü doğa manzaları gibi hayranlık ve beğeni uyandıran durumlarda ya da doğal felaketler gibi travma oluşturan zamanlarda dopamin, noradrenalin, oksitosin ve noradrenalin seviyelerinde anormal yükselmeler olduğu için, bu durumlarda kişinin aşık olması ya da sevdaya tutulması dahakolaydır. Bu yüzden eşinden ya da sevgilisinden ayrılmış ve travma yaşayan kişinin ilk günleri aşık olma açısından en kritik zamanlardır. Yapılan bilimsel çalışmalar kalbimiz çarptığı için aşık olduğumuzu göstermektedir. Burada noradrenalinin işlevi büyüktür. |
|||
== M<strong>elankoli Tedavisi</strong> == |
|||
Umutsuz aşk (melankoli) tedavisi, profesyonel bir yaklaşım gerektirir. Umutsuz aşk (melankoli) tedavisinde davranışcı bilişsel terapiler işe yarayabilir. Mevcut ve muhtemel serotonin eksikliğine karşı antidepresan ilaçlar sonuç verebilir. Yine noradrenalin aktivitesini düşürücü ilaçlar da denenebilir. Bir diğer yöntem ise, beynin prefrontal korteksini ve sosyal hafızayı resetleyen TMS tedavisidir. TMS tedavisi tek başına uygulanabildiği gibi, ilaç tedavisiyle ya da terapiyle beraber de uygulanabilir. Spor aktiviteleri serotonin düzeyini artırdığından, kişi spor aktivitelerine de yönlendirilir. Çeşitli hobiler edinilmeye çalışılması da aşk travmasını hafifletebilir. |
|||
==Kaynakça== |
==Kaynakça== |
||
Sayfanın 07.58, 30 Ocak 2015 tarihindeki hâli
Kara sevda, melankoli ya da mâl-i hülyâ (Yunanca Grekçe: μελαγχολία - melankolia, "üzüntü" < Eski Yunanca μέλας (melas), "kara,siyah",[1] + χολή (kholi) kara safra),[2] günümüzde yaygın olarak kişinin az hareketli ve normalden daha heyecansız bir hayat tarzını sürdürdüğü depresyondan kaynaklanan bir duygudurum bozukluğu anlamında kullanılır.
Batı Avrupa'da melankoliye artan rağbet
17. asrın başlarında İngiltere'de, edebiyatta ve günlük yaşamda melankoliye yönelik bir ilgi yükseldi. Batı Avrupa halklarında din alanında yaşanan Reform'un İngilizlerde yol açtığı neye inanacakları yönündeki belirsizlikler ve günah, lanet, dinsel kurtuluş mefhumlarına artan ilgi melankoliye olan ilgiyi de artırdı.
Elizabeth sonrası dönem melankolisinin müzikteki en önemli ismi, slogan haline getirdiği "Semper Dowland, semper dolens" (Daima Dowland, daima matem) sözüyle John Dowland'dir. O devrin insanları tarafından "huzursuz tip" olarak adlandırılan melankolik adam tiplemesinin meşhur bir örneği Shakespeare'in Hamlet'indeki Melankoli Dane karakteridir. Hüzün edebiyatında eserler veren diğer bazı yazarlar ise şunlardır: Hydriotaphia, Urn Burial 'ın yazarı Thomas Browne, Holy Living and Holy Dying 'ın yazarı Jeremy Taylor. Her iki eserde de ölüm konusu üzerinde çok durulur.
Melankoli ismiyle anılmasa da benzer konulara eğilen Sturm und Drang (yaklaşık Türkçesi, "fırtınalar ve bunalım") akımı da o devirde Almanya'da etkili olan hüzün kültü olarak tarihteki yerini aldı. Goethe'nin Genç Werther'in Acıları eseri bunun örneklerindendir.
Melankolide hormonal aktiviteler
Umutsuz aşk (melankoli) esnasında birçok nöronal aktivite ve hormonal mekanizma söz konusudur. Aşk ve sevda esnasında dopamin, serotonin, oksitosin, noradrenalin, feniletilamin ve vazopressin gibi hormonal aktiviteler çeşitli duygusal ve bedensel değişmelere neden olur. Dopamin tutku ve saplantıdan sorumludur, coşku da verebilir. Umutsuz aşk (melankoli)da aşırı dopamin varlığı, kişiyi akıl sınırlarının dışına çıkarabilir ve deliliğe doğru gidiş söz konusu olabilir. Umutsuz aşk (melankoli)da da delilik söz konusudur. Serotonin mutluluktan sorumludur, ancak umutsuz aşk (melankoli)da normale göre en az %40 serotonin azlığı söz konusudur. Bu durumda kişi depresyona yatkın hale gelir. Oksitosin, şefkatten ve hoşgörüden sorumludur. Kişiye, karşısıdakine çabuk inanan ve güvenen empatik bir ruh hali sağlar. Noradrenalin; heyecan, kalpte hızlanma, terleme, yüzde kızarma gibi belirtiler verir, iştahı keser ve zayıflamaya neden olur. Feniletilamin bir dopamin türevi olup, enerji ve keyiften sorumludur. Vazopressin de şefkat duygusu veren bir hormondur, ama asıl görevi vücuttan su atılmasıdır.
Melankolide MRI bulguları
Kadınlar ve erkekler üzerinde fonksiyonel MRI kullanılarak yapılan çalışmalar, umutsuz aşk (melankoli)dan muzdarip erkeklerde beynin bir bölgesinde, kadınlarda ise üç bölgesinde yoğun aktivite varlığı tespit edilmiştir. Bu bulgu göstermektedir ki, psikolojik ve duygusal bilanço kadınlarda daha yoğundur. Fonksiyonel MRI ve PET scan kullanılarak yapılan bilimsel çalışmalar, umutsuz aşk (melankoli)daki bulguların, örneğin ellerini 100 defa yıkama gibi takıntı davranışları gösteren OKB hastalarınınki ile büyükbenzerlik gösterdiği sonucunu vermiştir. Dolayısıyla gerek aşk gerekse umutsuz aşk (melankoli) psikolojik bir takıntı hastalığıdır diyebiliriz.
Hormon seviyelerindeki değişimler, aşk ve umutsuz aşk (melankoli)ya yatkınlığı etkiliyor Olağanüstü doğa manzaları gibi hayranlık ve beğeni uyandıran durumlarda ya da doğal felaketler gibi travma oluşturan zamanlarda dopamin, noradrenalin, oksitosin ve noradrenalin seviyelerinde anormal yükselmeler olduğu için, bu durumlarda kişinin aşık olması ya da sevdaya tutulması dahakolaydır. Bu yüzden eşinden ya da sevgilisinden ayrılmış ve travma yaşayan kişinin ilk günleri aşık olma açısından en kritik zamanlardır. Yapılan bilimsel çalışmalar kalbimiz çarptığı için aşık olduğumuzu göstermektedir. Burada noradrenalinin işlevi büyüktür.
Melankoli Tedavisi
Umutsuz aşk (melankoli) tedavisi, profesyonel bir yaklaşım gerektirir. Umutsuz aşk (melankoli) tedavisinde davranışcı bilişsel terapiler işe yarayabilir. Mevcut ve muhtemel serotonin eksikliğine karşı antidepresan ilaçlar sonuç verebilir. Yine noradrenalin aktivitesini düşürücü ilaçlar da denenebilir. Bir diğer yöntem ise, beynin prefrontal korteksini ve sosyal hafızayı resetleyen TMS tedavisidir. TMS tedavisi tek başına uygulanabildiği gibi, ilaç tedavisiyle ya da terapiyle beraber de uygulanabilir. Spor aktiviteleri serotonin düzeyini artırdığından, kişi spor aktivitelerine de yönlendirilir. Çeşitli hobiler edinilmeye çalışılması da aşk travmasını hafifletebilir.
Kaynakça
- ^ μέλας, Henry George Liddell, Robert Scott, A Greek-English Lexicon, on Perseus Digital Library
- ^ μελαγχολία, Henry George Liddell, Robert Scott, A Greek-English Lexicon, on Perseus Digital Library