Sıkıntı

Bir hediyelik eşya satıcısı, müşterileri beklerken sıkılıyor gibi görünüyor.

Yaygın kullanımda sıkıntı, bir bireyin özellikle hiçbir şey yapmadan durduğu, çevresiyle ilgilenmediği veya bir gün veya dönemin donuk veya sıkıcı olduğunu hissettiği, duygusal ve bazen de psikolojik bir durumdur.

Nedenleri ve etkileri[değiştir | kaynağı değiştir]

Viktor Vasnetsov'in Hiç Gülmeyen Prenses tablosu

Kanepede yatan canı sıkılmış bir kedi.

Yaygın olarak araştırılmamış olmasına rağmen can sıkıntısı üzerine yapılan araştırmalar, can sıkıntısının bir kişinin yaşamının çeşitli alanlarını etkileyen önemli bir faktör olduğunu göstermektedir. Can sıkıntısına yatkınlık ölçeğinde alt sıralarda yer alan kişilerin kariyer, eğitim ve özerklik dahil olmak üzere hayatlarının çok çeşitli yönlerinde daha iyi performansa sahip oldukları bulundu.^[1] Can sıkıntısı klinik depresyon belirtisi olabilir. Can sıkıntısı, depresyonla yakından ilişkili bir fenomen olan öğrenilmiş çaresizlik'in bir biçimi olabilir. Bazı ebeveynlik felsefeleri, çocukların uyarandan yoksun bir ortamda yetiştirilmeleri ve çevreleriyle etkileşime girmelerine izin verilmemesi veya teşvik edilmemeleri durumunda, böyle yaparak zihinsel kapasitelerini geliştirmede başarısız olacaklarını öne sürer.

Bir öğrenme ortamında, can sıkıntısının yaygın bir nedeni anlayış eksikliğidir. Örneğin, kişi bir derste bir konuyu takip etmiyorsa genellikle konu sıkıcı görünür. Ancak bunun tersi de doğru olabilir; Çok kolay anlaşılan, basit veya şeffaf olan bir şey de sıkıcı olabilir. Sıkıntı genellikle öğrenme ile ters orantılıdır ve okulda bu, öğrencinin yeterince zorlanmadığının veya çok zorlanmadığının bir işareti olabilir. Öğrenciler için tahmin edilebilir bir aktivite onları sıkabilir.^[2]

1989'da yapılan bir araştırmada, bireyin can sıkıntısının onun dikkat derecesinden etkilenebileceğini gösterdi. Çünkü çevreden gelen daha yüksek akustik dikkat dağınıklığı seviyesi, daha çok can sıkıntısı nedeni olarak öne sürülüp raporlanmıştır.^[3] Can sıkıntısının, gençler arasında uyuşturucu kullanımı ile ilişkili olduğu araştırılmıştır.^[4] Problemli kumar oynama davranışının bir nedeni olarak can sıkıntısı öne sürülmüştür. Bir çalışma, patolojik kumarbazların can sıkıntısı ve depresyon durumlarından kaçınmak için uyarı aradığı hipoteziyle tutarlı sonuçlar buldu.^[5] Can sıkıntısının, insanları yeni zorluklar aramaya teşvik eden evrimsel bir temeli olduğu öne sürülmüştür. İnsan öğrenmesini ve yaratıcılığını etkileyebilir.^[6]

Son zamanlarda yapılan bazı araştırmalar can sıkıntısının bazı olumlu etkileri olabileceğini de öne sürdü. Düşük uyaranlı bir ortam yaratıcılığın artmasına neden olabilir ve bir "eureka anı" için zemin hazırlayabilir.^[7]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Psikoloji ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ Watt, J. D.; Vodanovich, S. J. (1999). "Boredom Proneness and Psychosocial Development". Journal of Psychology. 133 (1): 149-155. doi:10.1002/(SICI)1097-4679(200001)56:1<149::AID-JCLP14>3.0.CO;2-Y. PMID 10319449.
^ Ed.gov – R.V. Small et al. Dimensions of Interest and Boredom in Instructional Situations, Proceedings of Selected Research and Development Presentations at the 1996 National Convention of the Association for Educational Communications and Technology (18th, Indianapolis, IN), (1996)
^ Damrad-Frye, R; Laird JD (1989). "The experience of boredom: the role of the self-perception of attention". J Personality Social Psych. 57 (2): 315-320. doi:10.1037/0022-3514.57.2.315.
^ Iso-Ahola, Seppo E.; Crowley, Edward D. (1991). "Adolescent Substance Abuse and Leisure Boredom". Journal of Leisure Research. 23 (3): 260-271. doi:10.1080/00222216.1991.11969857.
^ Blaszczynski A, McConaghy N, Frankova A (August 1990). "Boredom proneness in pathological gambling". Psychol Rep. 67 (1): 35-42. doi:10.2466/PR0.67.5.35-42. PMID 2236416.
^ "The Psychology of Boredom – Why Your Brain Punishes You for Being Comfortable and Safe | HealthGuidance". 25 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mart 2015. The Psychology of Boredom – Why Your Brain Punishes You for Being Comfortable and Safe
^ Technology & Science – CBC News. "'It's like a little trigger': The surprising benefits of boredom". Cbc.ca. 22 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2016.

[1] Watt, J. D.; Vodanovich, S. J. (1999). "Boredom Proneness and Psychosocial Development". Journal of Psychology. 133 (1): 149-155. doi:10.1002/(SICI)1097-4679(200001)56:1<149::AID-JCLP14>3.0.CO;2-Y. PMID 10319449.

[2] Ed.gov – R.V. Small et al. Dimensions of Interest and Boredom in Instructional Situations, Proceedings of Selected Research and Development Presentations at the 1996 National Convention of the Association for Educational Communications and Technology (18th, Indianapolis, IN), (1996)

[3] Damrad-Frye, R; Laird JD (1989). "The experience of boredom: the role of the self-perception of attention". J Personality Social Psych. 57 (2): 315-320. doi:10.1037/0022-3514.57.2.315.

[4] Iso-Ahola, Seppo E.; Crowley, Edward D. (1991). "Adolescent Substance Abuse and Leisure Boredom". Journal of Leisure Research. 23 (3): 260-271. doi:10.1080/00222216.1991.11969857.

[5] Blaszczynski A, McConaghy N, Frankova A (August 1990). "Boredom proneness in pathological gambling". Psychol Rep. 67 (1): 35-42. doi:10.2466/PR0.67.5.35-42. PMID 2236416.

[6] "The Psychology of Boredom – Why Your Brain Punishes You for Being Comfortable and Safe | HealthGuidance". 25 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mart 2015. The Psychology of Boredom – Why Your Brain Punishes You for Being Comfortable and Safe

[MyUser_Cbc.ca_November_22_2016c-7] Technology & Science – CBC News. "'It's like a little trigger': The surprising benefits of boredom". Cbc.ca. 22 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2016.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]