Mehmet Kerim Okanşar

Mehmet Okonşar

Mehmet Kerim Okanşar (d. 20 Ekim 1961, İstanbul), Türk-Belçikalı piyanist, besteci, orkestra şefi, yazar ve eğitmen.

Mehmet Kerim Okanşar, Ankara Devlet Konservatuvarı'nda Nimet Karatekin'le piyano, Necil Kazım Akses’le kompozisyon çalışmış, kazandığı bursla öğrenimini Brüksel Kraliyet Konservatuvarı'nda sürdürerek 1981'de bu kurumdan birincilik ödülüyle mezun olmuştur. Aynı yıl, Belçikalı piyanist Jean-Claude Vanden Eynden'in solist yetiştirmek amacıyla kurduğu “Avrupa Yüksek Müzik Eğitim Merkezi”ne seçilen sanatçımız, 1986'da “yüksek piyano diploması” almıştır. Ayrıca kompozisyon ve orkestrasyon dallarında uzmanlık çalışmaları yapan Okanşar, 1989'da bu dallardan da mezun olmuştur.

Mehmet Kerim Okanşar, Anvers Filarmoni, Brüksel Opera ve Utah Senfoni orkestralarıyla; Joseph Silverstein, Charles Dutout gibi şeflerle konserler vermiş; Paris, Amsterdam, Roma, Brüksel, Atina, Calgary, Salt Lake City gibi kentlerde ve Salle Gaveau, Concertgebouw, Symphony Hall gibi seçkin salonlarda resitaller sunmuştur. ABD, Belçika ve Kanada’da radyo ve televizyon programlarında sanatını dinleten Okanşar, Belçika’da Liszt'in yapıtlarından oluşan bir plak kaydı gerçekleştirmiştir.

Biyografi

İstanbul'da doğan sanatçı ilk öğretimini Paris'te tamamlamıştır. Prof. Nimet Karatekin ile özel dersler alarak piyanoya başlayan Okonşar, kısa bir süre içinde Ankara Devlet Konservatuvarı'na, piyano (Nimet Karatekin) ve kompozisyon (Necil Kazım Akses)'in öğrencisi olarak kabul edilir. Ankara Devlet Konservatuvarı kitaplığının, o dönemlerde, sahip olduğu son derece zengin kaynaklarıyla ve Ankara Fransız Kültür Derneği'nin gene o dönemlerdeki zengin médiathėque'i yardımıyla, Boulez, Varėse, Messiaen ve Pierre Schaeffer gibi bestecilerin yapıtlarıyla tanışır.

Ankara Devlet Konservatuvarında bir buçuk yıl kadar eğitim gördükten sonra, babasının tayini dolayısıyla Brüksel'e yerleşen sanatçı, eğitimine Brüksel Kraliyet Konservatuvarı'nda Jean-Claude Vanden Eynden (fr:Jean-Claude Vanden Eynden) ile devam eder. Okonşar'ın taze piyano tekniğini, farklı temeller üzerine yerleştiren Vanden Eynden, aslında Franz Liszt'ten gelen bir ekolün takipçisidir.

Liszt, Weimar'da eğitim verdiği son yıllarında, aralarında Hans von Bülow'un da bulunduğu perçok öğrenciye dersler vermiştir. Bunlar arasında genç bir Fransız öğrenci Marie Jaell dikkat çekmektedir. Bayan Jaell, etrafındaki diğer öğrenciler gibi konser piyanisti olma arzusunda değildir. Müzik tarihinde bleki de ilk kez piyano tekniğinin bilimsel ve fizyolojik temelleri üzerine düşünmektedir. Hatta kökünde bu konuyu derinleştirmek için Weimar'a gelmiştir. Burada Liszt'ten öğrendiklerini, 30'lu yıllarda, Paris'te, genç bir İspanyol konser piyanisti olan ve tekniğini yeni ve daha güçlü temeller üzerine oturmak isteyen Eduardo del Pueyo'ya aktarır. del Pueyo ise, 60 'yıllarda Vanden Eynden'in eğitmeni olur. Bu biçimde Okonşar'ın piyano tekniği kökünde doğrudan Franz Liszt'e dayanmaktadır.

Bu arada Türkiye'de iktidar değişmiştir, (1977) ve Bülent Ecevit hükümetinin Maliye Bakanı Deniz Baykal, liberal görüşleri ve Süleyman Demirel'e yakınlığıyla bilinen, Maliyeci Hesap Uzmanı olan Okonşar'ın babasının Elçilik bünyesindeki görevine son verir. Türkiye'ye dönen Mehmet Okonşar, Gülay Uğurata, piyano ve Nevit Kodallı'ya "verilir". Kodallı, bir dersinde Messiaen'in "gökkuşağı" akorlarının rastgele cluster'ler olduğunu söyleyince Okonşar sınıfı terk eder, Gülay Uğurata'nın derslerine ise hemen hiç katılmamaktadır.

Bu süreçte Selman Ada ile tanışır ve dostluklarından pek çok bilgi edinir. İlk önemli resitalini bu dönemde verir (1979) programda Messiaen'in prelüdleri ve Mussorgsky'nin "Bir Sergiden Tablolar"ı bulunmaktadır.

1980 darbesinden hemen önce Okonşar'ın babası Devlet'e karşı açtığı davayı kazanır ve Briksel'deki görevine iade edilir. Vanden Eynden ile eğitimine yeniden başlayan Okonşar, 1980'de Brüksel Konservatuvarının "Premier Prix" (lisans dengi) olan diplomasını alır. Programında Liszt'in "Dante Sonatı" yer almıştır. Babasının vefatından sonra Devlet Bursu ile eğitimine aynı kurumda devam etmiştir. 1986'da "Diplome Supérieur de Piano" "Avec la plus Grande Distinction" (en üst derece ile Yüksek Piyano Diploması)'nı "Premier Nommé" (birincilik) unvanıyla elde eder. Bu yarışma-sınva'da Arnold Schoenberg'in op.42 Piyano Konçertosu'nu seslendirmiştir.

Alexis Weissenberg, Okonşar'ın bir kaydını dinledikten sonra kendisini, İsviçre'de birlikte çalışmak için davet eder. Bu efsane piyanist ile (burslu olarak) yaptığı çalışmalar Okonşar için en derin etkiyi bırakacaktır.

Aynı yıl, Belçika'nın en ünlü bestecilerinden, "Prix de Rome" ve Henri Dutilleux'nün öğrencisi olan Madame Jacqueline Fontyn'in öğrencisi olarak kompozisyon ve orkestrasyon sınıflarına kabul edilir. Bu sırada Messiaen'in öğrencilerinden, Paris Konservatuvarı'ndan Claude Ballif ile çalışma olanağı bulur. 1989'da bu braşlardan başarıyla mezun olur.

1992 yılında Belçika tabiyetini, "Çifte Vatandaşlık" statüsüyle alan Okonşar, aynı yıl, Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel'in kendisine sunduğu "Devlet Solist"liği unvanı dolayısıyla, eşi ressam Lale Okonşar ile birlikte Türkiye'ye yerleşir.

Uluslararası kariyerini Türkiye'den sürdüren Okonşar, 2009 yılında İstanbul Teknik Üniversitesi "Müzik İleri Araştırmalar Merkezi" (MIAM)'da katıldığı müzik kompozisyon doktora programında iki kez başarısızlığa uğratılır ve kovulur.

Sanatçı, Istanbul ve Ankara'da, eşi, kedileri ve papağıyla birlikte yaşamakta, Türkiye içi ve dışı konserler, besteler ve yayınlarla meşgul olmaktadır. Kendi CD firması (LMO-Records) ve yayınevini (Inventor-Musicæ) yönetmektedir.

Kariyer

Mehmet Okonşar

Mehmet Okonşar'ın kariyeri, 1982 yılında Anvers'te düzenlenen Uluslararası Genç Virtüozlar Yarışmasında aldığı birincilik ile başlar. Bu yarışmanın sonunda Rachmaninoff'un Üçüncü Piyano Konçertosunu seslendirir. Bu yarışmanın ardından pek çok uluslararası yarışmalarda dereceler alır. Bunlar arasında: 1989 Paris, Uluslararası J. S. Bach yarışması (Salle Gaveau), ikincilik; 1990'da Roma'da Chopin Derneğinin düzenlediği "Uluslararası Etruria Ödülü" yarışmasında Birincilik ve Altın Plaket ve 1991'da ABD'nin Utah Eyaletinde, bin yüz piyanistin katıldığı "Gina Bachauer" yarışmasında altıncılık en önemli sırayı almaktadır.

Bu piyano yarışmalarının yanı sıra, Belçika'da Enghien şehrinde, Uluslararası Çağdaş Sanatlar Akademisinin düzenlediği "Büyük Enghien Ödülü" yarışmasında, akustik ve elektro-akustik kompozisyon dallarında Birincilik ve Altın Madalya kazanmıştır.

"Gramophone" dergisinin ünlü İngiliz eleştirmeni ve piyanist Bryce Morrison'un "21. yüzyılının en önemli piyanistleri arasına girecek" dediği Mehmet Okonsar, Utah Senfoni, Anvers Filarmoni, Brüksel Opera Orkestrası ve Joseph Silverstein, Charles Dutoit, Christof Escher gibi ünlü şeflerle çalışmıştır.

Londra ("Royal Opera House"), Paris ("Salle Gaveau"), New York, San Francisco, Tokyo, Brüksel, Anvers, Amsterdam ("Concertgebouw"), Rotterdam, Roma, Atina, Calgary, Salt LakeCity, Ljubljana gibi şehirlerde resitaller vermiş olan sanatçı, Avrupa, Amerika ve Japon basınlarında piyanodan elde ettiği renkler, özgün yorumları, eklektik repertuarı ve sahne karizmasıyla dikkat çekerek birçok makaleye konu olmuştur.

Aynı zamanda Tokyo’da P.T.N.A. (“Piano Teachers National Association”) yarışmasında jürilik yapan Okonşar, bunun yanı sıra Hamamatsu'daki Yamaha Merkez fabrikalarında "Müzik ve Teknoloji" konusunda bir konferans vermiştir.

Müzik teknolojisi alanındaki özgün çalışmaları sonucunda, TRT 2. Kanal televizyonunda, "Müzik Teknolojisi" adında 13 bölümlük bir eğitici dizi hazırlayıp sunmuştur.

Aynı zamanda yazar ve müzikolog olan Okonşar'ın Türkçe yazıları "Andante" ve Türk Zeka Vakfı "Oyun" dergilerinde yayınlanmıştır. Bu yazılarla "Bestecilerin Çalışma Yöntemleri", "Müzikte Sembolizm" gibi konuları "Oyun" dergisinde işlemiştir; Andante dergisinde yayınlanan "Mefisto'yla Söyleşiler" ise klasik müzik alanında, Türkiye'de ve dünyada yaşanan popülizm ve bunun yarattığı dekadans işlenmiştir.

Ayrıca, İngilizce ve Fransızca kaleme aldığı analiz ve incelemeleri mevcuttur. Konuşmacı olarak çeşitli kurum ve Üniversitelerde teknoloji ve müzik alanlarında sunumlar vermiştir.

Mehmet Okonşar, İstanbul'da ilk seslendirilişini yaptığı A. Schoenberg'in Piyano Konçertosu, Polonya’da seslendirdiği W. Lutoslawski'nin Piyano Konçertosu ve sıklıkla konser programlarına yerleştirdiği A. Webern, A. Berg, I. Stravinsky, K. Stockhausen, P. Boulez ve L. Berio gibi bestecilerin yapıtlarıyla dikkatleri çekmiştir.

ABD, Kanada, Belçika ve Türkiye'de çok sayıda radyo ve televizyon çekimlerine katılmıştır. 2000 yılında, Merkezi Cambridge'de bulunan, "Who is Who in Music" in yayıncıları olan International Biographical Centre'in hazırladığı, "2000 Outstanding Musicians of the 20th Century" kitabına girmeye değer bulunmuştur.

Repertuvar

Mehmet Okonşar'ın repertuvarı 17.yüzyıl başlarından ("The Fitzwilliam Virginal Book"), Orlando Gibbons, Giles Farnaby ve benzerlerinden başlayarak, 1980'li yıllara, Karlheinz Stockhausen ve Witold Lutoslawski'ye kadar uzanır. Repertuvarının dikkat çekici özelliklerinden birkaçı: J.S. Bach'ın en büyük çalgısal eserlerini ("Die Kunst der Fuge", "Das Wohltemperierte Klavier" ve "Goldberg" çeşitlemelerini) içermesi ve aynı zamanda Arnold Schoenberg, Alban Berg ve Anton Webern'in tüm piyano eserlerini de kapsamasıdır. Bunların yanı sıra Igor Stravinsky'nin "Petrouchka" süiti ve Karlheinz Stockhausen'in "Klavierstücke"leri de Okonşar'ın repertuvarı kapsamındadır.

Diskografi

Solo olarak, kendi firması "LMO-Records"daki yayınları

• J.S.BACH: Goldberg Variations (piyano)
• J.S.BACH: The Well-Tempered Keyboard (piyano) (komple 48 prelüd ve füg, 3 CD)
• J.S.BACH: The Art of Fugue (Kilise Orgu ve Klavsen)
• J.S.BACH: The Musical Offering (elektronik çalgılar)
• "Shadowy Arcade" Özgür stilde solo piyano doğaçlamalar

Diğer firmalardaki yayınları

• "Live at Salt Lake City": Resital, canlı kayıt (1991)
• "TANGO, Best tangos by A. Piazzolla": Piazzolla'nın en ünlü tangolarının solopiyano özgün uyarlamaları
• "Mehmet Okonşar Plays Gershwin" Gershwin'in tüm piyano yapıtları ve "Mavi Rapsodi"nin özgün solo piyano uyarlaması

Kısmen yer aldığı yayınlar

• "TRT Gençlik Korosu 20. Yıldönümü": TRT tarafından sipariş edilen "İki Deniz Görüntüsü" özgür yapıt, a capella koro için.
• "TRT Oda Orkestrası Güz Konseri": J.S. Bach'ın piyano konçertoşarı Fa minör ve Sol minör.

"Özgür Müzik" (Free Music) ilkesine bağlı olan sanatçı hak sahibi olduğu yayınları (CD ve beste notalarını) sanal ortamda, Genel Kamu Lisansı altında yayınlamaktadır.

Besteci

Mehmet Okonsar 11 yaşında müzik bestelemek başladı, modelleri Arnold Schoenberg ve Pierre Boulez idi. Bu etki günümüzde de sürmektedir.

Pierre Boulez'in "Üçüncü Piyano Sonatı"nın bir nüshası, Ankara Devlet Konservatuvarı kütüphanede bulunmaktaydı. Bu yapıt öğrenci Okonşar'ı en çok etkileyen unsurlardan bir tanesi oldu. Ankara'da bulunan Fransız Kültür Merkezi'nin o zamanlarda sahip olduğu kapsamlı Médiathèque ile son derece zengin müzik dinleme fırsatlarını Okonşar'a sağladı.

Edgar Varėse, Pierre Schaeffer, Iannis Xenakis ve Olivier Messiaen öğrenci Okonşar'ın ile müzikal duyarlılığını oluşturdu.

Okonşar'ın eserleri, başından itibaren, korkusuzca alışılmadık biçimleri keşfetmeye ve az denenmiş topluluklar kullanma yönünde oluştu. Seksenli yıllarda atonal Jazz ve benzeri çağdaş akımlardan etkilenen Okonşar, Cecil Taylor ve Bill Evans'ın çalışmalarıyla tanıştı. Bu etkileşim, Okonşar'ın müziğinde süregelen genişletilmiş serialism ilkelerini yumuşatmış ve esnetmiştir. Diziselcilik (serialism) dışındaki diğer bir önemli etki ise K. Penderecki, I. Xenakis ve G. Ligeti tarafından gelmiştir.

Altmışlı yıllarda Ligeti, Stockhausen, Xenakis, Pousseur ve diğerleri tarafından yapılan elektronik müzik denemeleri orkestrasyon için tamamen yeni ve modern bir yaklaşım oluşturdu. Bunlardan etkilenen Okonşar, geleneksel orkestra ses kaynaklarını ses "envelopes"ları, "formants"lar ve ses "filtreleri" açılarından ele almaya başlanmıştır.

Mehmet Okonşar'ın müziği son derece yapısalcıdır (structuralist) ve analitik yaklaşımı davet eder. Besteciye göre, bir müzikal kompozisyon için olmazsa olmaz kural, derin bir "organik" yapısallıktır. Bu amaçla Okonşar bilgisayar algoritmik ve sembolik programlama dilleri (özellikle LISP ve "Common Music") kullanmaktadır.

Okonşar'ın müziğindeki bu zengin ve yapısal iç çekirdek, son derece ayrıntılı, hassas, girift ve rafine bir müzikal yazı ile notaya dökülmektedir.

Yazar

Okonşar, Türkçe Fransızca ve İngilizce yazmaktadır.

İngilizce analiz ve teknik makaleleri:

• Ligeti and Micropolyphony: Ligeti'nin micropolyphony kavramını, aynı bestecinin "Atmosphéres" adlı eserinin üzerinden analizi;
• Debussy "Etude Pour les Quartes": Bestecinin dörtlüler etüdünün tını renkleri bakımından Hugo Riemann'ın tonnetz ilkeleri üzerinden analizi;
• Stockhausen Klavierstück N.9: bu piyano parçasında, özellikle son (coda) bölümündeki Fibonacci sayıları temelindeki oluşumlar;
• Structure and Spectra: müzikte yapısalcılığın önemi ve bu açıdan spectralism ile minimalism akımlarının eleştirisi;

İngilizce müzikbilimsel yazıları:

• "Jewish Music, A Concise Study": Yahudi müziği, tarihçesi, akımlar, önemli besteciler ve günümüzdeki görüntüsü;
• "Conlon Nancarrow": besteci hakkında kısa bir inceleme;
• "Masonic Signs in Music": müzikte karşılaşılan Masonik simgeler;
• "Müzikte Yapısalcılık" (Türkçe): ''Darmstadt ekolünün bakış açısı ve Türkiye'deki besteciliğin ilk adımlarının bu açıdan incelenmesi

Türk Zeka Vakfı "Oyun" Dergisi Yazıları:

• "Bestecilerin Çalışma Yöntemleri": çağdaş bilimsel bakış açısıyla bestecilerin yaratı süreçlerinin incelenmesi;
• "Müzikte Sembolizm": Batı müziğindeki sayısal semboller, bunların ortaya çıkışı ve bu sürece yön veren Hıristiyan manastırları;
• "Nedir bu Melodi?": müzikte "melodi" kavramının incelenmesi, bu amaçla Okonşar tarafından yaratılan küçük bir bilgisayar programı aracılığıyla yapılan grafiksel incelemelerin melodi algılayışımızdaki yansımaları ve bu algılamanın güncel müzik stillerindeki evrimi;
• "Ne İlgisi Var?": Batı müziğinin evriminin bilimsel evrim sürecinde incelenmesi. Önemli bilimsel buluşlar ile müzikteki önemli stil farklılaşmalarının koşutluluğunun araştırılması;
• "GünümüzdeMüziği Düşünmek": Pierre Boulez'in aynı adlı kitabından yola çıkarak, günümüz Türkiye'sinde ve dünyadaki akım ve yönelimlerin eleştirel analizi;

Andante Dergisi Yazıları Mefisto ile Söyleşiler adı altında ve soru-yanıt şeklinde, klasik batı müziğinin Türkiye'ye ithal edilişinden yola çıkarak, günümüzde içinde bulunduğu duruma ve bunun olası nedenlerine kadar yapılan "söyleşiler" dizisi yazıları. Bunlarda "Mefisto", Okonşar'ın pek çok yerde vurgulayarak eleştirdiği popülist yaklaşımı simgelemektedir.

• 
  Mehmet Okonsar
• 
  Okonşar, Moskova Kızıl Meydan

Ödülleri

• 1989 Anvers Genç Virtüözler Yarışması’nda ikincilik
• 1990 Roma’da Chopin Derneği’nin düzenlediği “Uluslararası Etruria Ödülü”nde birincilik ve altın madalya
• 1991 Amerika’da “Uluslararası Gina Bachauer Yarışmasında altıncılık
• 1991 Belçika’da Uluslararası Çağdaş Sanatlar Akademisi’nin düzenlediği “Büyük Enghien Yarışması”nın kompozisyon dalında birincilik ve altın madalya

Dış bağlantılar

Mehmet Okonşar resmi WEB sitesi: www.okonsar.com

Mehmet Okonsar, İngilizce Wikipedi

Besteleri: IMSLP - Petrucci Music Library

Londra konseri: Turkish Weekly

Who's who rehberi: Turkish culture.org

Bach-Cantatas.org: Biyografi