Örtülü ödenek
Örtülü ödenek veya kara bütçe,[1] hükûmetlerin askerî araştırma ve istihbarat gibi gizli operasyonlar için ayırdığı devlet bütçesi. Örtülü ödenek içerisinde yapılan harcamalar, ulusal güvenlik neden gösterilerek devletlerce gizli tutulur.
Amerika Birleşik Devletleri[değiştir | kaynağı değiştir]
Amerika Birleşik Devletleri'nde örtülü ödeneği kapsayan harcamalar kara bütçe (İngilizce: black budget) olarak isimlendirilir. Edward Snowden'in 2013 yılında sızdırdığı bilgilere göre ABD'de toplamda 52,6 milyar dolar olan örtülü ödeneğin dörtte birinden fazlası (14,7 milyar dolar) CIA’in faaliyetlerine ayrılmıştır. Sızıntıya göre Ulusal Güvenlik Ajansı (10,8 milyar dolar) ve Ulusal Keşif Ofisi (10,3 milyar dolar) en çok harcama ayrılan diğer kurumlar olmuş, ödeneğin geri kalan kısmı diğer 13 istihbarat dairesi arasında paylaştırılmıştır. Bu kara bütçe, ABD savunma bütçesinin %10'unu temsil etmektedir.[1][2]
Türkiye[değiştir | kaynağı değiştir]
Türkiye'de Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu'nun 24. maddesi, örtülü ödeneğin nasıl ve ne amaçla kullanılacağını tanımlar ve kullanım esaslarını belirler:
Örtülü ödenek; kapalı istihbarat ve kapalı savunma hizmetleri, Devletin millî güvenliği ve yüksek menfaatleri ile Devlet itibarının gerekleri, siyasi, sosyal ve kültürel amaçlar ve olağanüstü hizmetlerle ilgili Devlet ve Hükümet icapları için kullanılmak üzere Cumhurbaşkanlığı bütçesine konulan ödenektir. Kanunlarla veya Cumhurbaşkanlığı kararnameleriyle verilen görevlerin gerektirdiği istihbarat hizmetlerini yürüten diğer kamu idarelerinin bütçelerine de örtülü ödenek konulabilir. Örtülü ödenek, bu amaçlar dışında, Cumhurbaşkanının ve ailesinin kişisel harcamaları ile siyasi partilerin idare, propaganda ve seçim ihtiyaçlarında kullanılamaz. İlgili yılda bu amaçla tahsis edilen ödenekler toplamı, genel bütçe başlangıç ödenekleri toplamının binde beşini geçemez.
Cumhurbaşkanlığı ve diğer ilgili idare bütçelerinde yer alan örtülü ödeneklerin kullanılma yeri, giderin kimin tarafından yapılacağı, hesapların tutulma ve kapatılma yöntemi, gideri yapanın değişmesi halinde yeni yetkiliye hangi belgelerin aktarılacağı Cumhurbaşkanı tarafından belirlenir.
Örtülü ödeneklere ilişkin giderler Cumhurbaşkanı tarafından belirlenen esaslara göre gerçekleştirilir ve ödenir.(4)
2015 yılından önce örtülü ödenek sadece devlet organları ve hükûmete mahsus olmuş, ancak Mart 2015'te parlementoda kabul edilen torba yasa sonucunda Cumhurbaşkanlığı makamına örtülü ödenek verilmesine izin verilmiştir.[3][4]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b "ABD'nin 'Kara Bütçesi'nin Aslan Payı CIA'in". Amerika'nın Sesi. 1 Eylül 2013. 2 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Gellman, Barton; Miller, Greg (29 Ağustos 2013). "'Black budget' summary details U.S. spy network's successes, failures and objectives". The Washington Post. 1 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ekim 2018.
- ^ SCF (13 Ekim 2018). "Turkey's Erdoğan to use TL16.5 billion in discretionary funds between 2019 and 2021". Stockholm Center for Freedom (İngilizce). 26 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2020.
- ^ Insight Turkey 2020/03 - Transformation of Turkey's Defense Industry (İngilizce). SET Vakfı İktisadi İşletmesi. 1 Ekim 2020. 3 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2021.