Çanakkale Şehitlerine
Çanakkale Şehitlerine, Mehmet Âkif Ersoy'un Çanakkale Savaşı'nda hayatını kaybeden askerlere seslenme şeklinde yazdığı şiiri.
Türk edebiyatında vatanseverlik konusunda yazılmış en önemli edebî metinlerden biri kabul edilir.[1] Ersoy'un İstiklâl Marşı ile beraber en ünlü eserlerindendir.[2] Mesnevi nazım şekliyle ve aruz ölçüsüyle kaleme alınmıştır.
İlk olarak 10 Temmuz 1924 tarihli Seîilürreşâd mecmuasında yayınlanmıştır; Şairin şiirlerinin toplandığı Safahat'in altıncı kitabı olan Asım'ın son bölümünde yer alır. Güçlü batı medeniyeti ile maneviyata dayanan Müslüman Türk medeniyetinin Boğaz'da çatışması anlatılır. Şairin arkadaşı Binbaşı Ömer Lütfi Bey'e ithaf edilmiştir.
Eser, Türkiye'de Çanakkale Şehitlerini Anma Günü olarak kabul edilen 18 Mart törenleri sırasında sıkça seslendirilir.[3]
Yazılışı
[değiştir | kaynağı değiştir]Mehmet Akif, 1914 yılının sonlarında Harbiye Nezâreti'nin istihbarat çalışmaları için kurduğu Teşkîlât-ı Mahsûsa’nın verdiği görevle Berlin’e gitmiş, ardından aynı görevle Arabistan'a geçmişti. Berlin'de bulunduğu sırada, yıllar önce Sebiîürreşâd'ın yazıhanesinde tanışmış olduğu, askerî mühimmat işleri için Berlin'de bulunan Askeri Ateşe Binbaşı Ömer Lütfi Bey'le karşılaştı. Onunla sık sık bir araya geldi; sohbetlerinin çoğu Çanakkale muharebeleri üzerineydi. Mehmet Akif, Berlin'de kaldığı süre boyunca cephede yaşananları yakından takip etti. Safahat’ının beşinci kitabındaki manzumelerden biri olan ve son 85 mısrasında Çanakkale gazi ve şehitlerine hitap edilen Berlin Hâtıraları’nı bu dönemde yazdı.
Görevi gereği Arabistan'a gittiğinde, Medine’nin kuzeydoğusundaki Hâil kasabasında kaldığı günlerde Necid Çöllerinden Medine’ye şiirini yazan Mehmet Akif, Ekim 1915'te dönüş yolunda iken Hicaz hattındaki El Muazzam istasyonuna vardığında Çanakkale cephesinde devam eden kara muharebelerine ilişkin bir başarı haberi aldı.[4] Pek çok kaynakta Çanakkale Şehitlerine şiirinin bu haberin verdiği coşku ile yazıldığı ifade edilir. Araştırmacı yazar Ertuğrul Düzdağ’ın tespitlerine göre, Çanakkale Şehitlerine şiiri 1923-1924 yılları içinde yazılmış ve ilk olarak 10 Temmuz 1924’te Sebîlürreşâd’da yayınlanmıştır.[5]
Bölümleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Şiir bölümlere ayrılmamıştır; kabaca üç bölümde incelenebilir:[4]
“Şu Boğaz harbi nedir?”sorusuyla başlayan şiirin birinci bölümünde Boğaz'a yapılan bir düşman saldırısı anlatılır. Boğazlar'a saldıran düşman, kafesinden kaçmış, yırtıcı bir sırtlan kümesine benzetilir. İkinci bölümde çatışma anında bir savaş sahnesi betimlenir. Uçaklar, bombaların şimşek gibi çakması, gülle ve tüfeklerden çıkan mermiler, yaylım ateşi bir aksiyon filmi hızıyla betimlenir. Üçüncü bölümde, savaşta canlarını veren askerler anlatılır, hızın yerine sükunet alır.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Dayanç, Muharrem (Mart 2007). "Bir Vatanseverlik Ölçüsü Olarak Mehmet Akif Ersyo'un Çanakkale Şiirinin Hikayesi". Türk Yurdu dergisi. 4 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Aralık 2023.
- ^ Mehmet Sarı. "Mehmet Âkif Ersoy'un Bir Şiirinde Karamsarlık ve Ümit" (PDF). Afyon Kocatepe Üniversitesi. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mart 2013.
- ^ Alpaslan Aliağaoğlu (2008). "Savaş Alanları Turizmi İçin Tipik Bir Yer: Gelibolu Yarımadası Tarihi Milli Parkı" (PDF). Millî Folklor, 78. 15 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mart 2013.
- ^ a b Yalçin-Çelik, S. Dilek (1 Aralık 2003). "Ay Bedir Halindeydi, Zafer Kazanıldı... Mehmet Akif Ersoy'un "Çanakkale Şehitleri"". Bilig (27): 85-106. ISSN 1301-0549. 4 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Aralık 2023.
- ^ Güler, Ali (5 Ocak 2020). "Birinci Dünya Savaşı ve mütareke döneminde Mehmet Akif Ersoy-1". Turkgun.com sitsei. 5 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2023.
