Tarih öncesi Britanya

Tarih öncesi Britanya, ilk yerleşimlerle başlar ve geleneksel olarak Roma fetihlerinin başlangıcıyla sona erer.

Çeşitli insan türleri neredeyse bir milyon yıldır aralıklı olarak Büyük Britanya'da var olmuştur. Yaklaşık 900.000 yıl önce insan yerleşiminin en eski kanıtı Norfolk kıyısındaki Happisburgh'daydı; taş aletler ve ayak izleri muhtemelen Homo antecessor tarafından yapılmıştı. Yaklaşık 500.000 yıllık en eski insan fosilleri Sussex'teki Boxgrove'da bulunan Homo heidelbergensis'e aittir. Bu zamana kadar Britanya, Güney Doğu İngiltere ile Kuzey Fransa arasındaki Weald-Artois Antiklinali adı verilen bir tebeşir sırtı ile Kara Avrupası'na kalıcı olarak bağlıydı, ancak yaklaşık 425.000 yıl önce Angliyen Buzullaşması sırasında dev bir sel bu sırtı aştı ve sonraki Hoxnian Aşaması'nda deniz seviyeleri yükseldiğinde Britanya bir ada haline geldi.

Yaklaşık 400.000 yıl öncesine tarihlenen çok eski Neandertallerin fosilleri Kent'teki Swanscombe'da ve yaklaşık 225.000 yıllık klasik Neandertallerin fosilleri Galler'deki Pontnewydd'de bulundu. Neandertallerin geri döndüğü 180.000 ila 60.000 yıl önce Britanya'da insanlar bulunmamaktaydı. 40.000 yıl önce soyları tükenmiş ve modern insanlar Britanya'ya ulaşmıştı. Ancak, düşük sıcaklıklar ile tundra habitatı ve İngiltere'yi uzun süre yaşanmaz hale getiren şiddetli buzul çağları arasında gidip gelen bir iklim nedeniyle yerleşimleri bile kısa ve aralıklıydı. Bunlardan sonuncusu olan Erken Dryas Devri yaklaşık 11.700 yıl önce sona erdi ve o zamandan bu yana Britanya sürekli olarak yerleşilmeye başlandı.

Geleneksel olarak akademisyenler tarafından Britanya ile İrlanda arasında buzul sonrası bir kara köprüsünün var olduğu iddia edilirdi, ancak bu varsayım 1983'ten itibaren akademik camiadaki fikir birliğiyle çürütülmeye başlandı ve 2006'dan beri kesin deniz jeolojik kanıtları ile birlikte kara köprüsü fikrinin çürütüldüğü kanıtlandı. Artık İngiltere ile İrlanda arasında 16.000 yıl öncesine kadar bir buz köprüsünün var olduğu, ancak bu köprünün yaklaşık 14.000 yıl önce eridiği sonucuna varıldı.^[1]^[2] O zamanlar Britanya, Doggerland olarak bilinen bir kara köprüsüyle hâlâ Kara Avrupası'na bağlıydı, ancak yükselen deniz seviyeleri nedeniyle bu kuru toprak yolu, MÖ 7000'de bir dizi haliç, körfez ve ada haline geldi^[3] ve MÖ 6200'de tamamen sular altında kaldı.^[4]^[5]

Avrupa'nın uçlarında yer alan Britanya, Avrupa'nın teknolojik ve kültürel gelişmelerini tarih öncesi dönemde Güney Avrupa ve Akdeniz bölgesine göre çok daha sonra aldı. MÖ 4000 civarında adada Neolitik kültüre sahip insanlar yaşıyordu. Bu neolitik nüfusun Anadolu'daki en eski çiftçi topluluklarından önemli bir ataya sahip olması, çiftçiliğe büyük bir göçün eşlik ettiğini göstermektedir. Tunç Çağı'nın ve çan biçimli çömlek kültürünün başlangıcına, daha da büyük bir nüfus değişimi damgasını vurdu; bu süreçte Britanya'nın neolitik atalarının %90'ından fazlası yerinden edildi. Bu, göçmenlerin Hint-Avrupa dillerinin ve Yamnaya kültürünün yayılmasıyla bağlantılı olarak büyük miktarda Bronz Çağı Avrasya Bozkır soyuna sahip olduklarını gösteren son antik DNA araştırmalarıyla belgelenmiştir.

Britanya'nın Roma öncesi sakinlerinin yazılı dili bilinmiyor; bu nedenle Roma öncesi Britanya'nın tarihi, kültürü ve yaşam biçimi esas olarak arkeolojik buluntular aracılığıyla bilinmektedir. Arkeolojik kanıtlar, eski Britanyalıların, Neolitik dönemden itibaren Avrupa'nın geri kalanıyla, özellikle de bol miktarda bulunan kalay ihraç ederek, kapsamlı deniz ticareti ve kültürel bağlantılara dahil olduklarını göstermektedir. Döneme ilişkin temel kanıt arkeolojik olsa da, mevcut genetik kanıtlar artmakta ve Britanya'nın tarih öncesine ilişkin görüşler de buna göre gelişmektedir. Jül Sezar'ın MÖ 55'te Britanya'yı ilk işgali, kaydedilen prototarihin başlangıcı olarak kabul edilir, ancak o tarihten öncesine ait bazı tarihsel bilgiler mevcuttur.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ Edwards, R.J., Brooks, A.J (2008). "The Island of Ireland: Drowning the Myth of an Irish Land-bridge?". The Irish Naturalists' Journal. ss. 19-34. Erişim tarihi: 18 Nisan 2024.
^ Joseph T. Kelley, J. Andrew G. Cooper, Derek W.T. Jackson,Daniel F. Belknap, Rory J. Quinn (2006). "Sea-level change and inner shelf stratigraphy off Northern Ireland". Marine Geology. 232 (1–2). ss. 1-15. Bibcode:2006MGeol.232....1K. doi:10.1016/j.margeo.2006.04.002. Erişim tarihi: 18 Nisan 2024.
^ J. Walker, V. Gaffney, S. Fitch, M. Muru, A. Fraser, M. Bates and R. Bates (2020). "A great wave: the Storegga tsunami and the end of Doggerland?". Antiquity. 94 (378). ss. 1409-1425. doi:10.15184/aqy.2020.49. hdl:10454/18239.
^ Nora McGreevy (2020). "Study Rewrites History of Ancient Land Bridge Between Britain and Europe". Smithsonian Magazine. Erişim tarihi: 18 Nisan 2024.
^ Cunliffe, 2012, pp. 47–56

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

[1] Edwards, R.J., Brooks, A.J (2008). "The Island of Ireland: Drowning the Myth of an Irish Land-bridge?". The Irish Naturalists' Journal. ss. 19-34. Erişim tarihi: 18 Nisan 2024.

[2] Joseph T. Kelley, J. Andrew G. Cooper, Derek W.T. Jackson,Daniel F. Belknap, Rory J. Quinn (2006). "Sea-level change and inner shelf stratigraphy off Northern Ireland". Marine Geology. 232 (1–2). ss. 1-15. Bibcode:2006MGeol.232....1K. doi:10.1016/j.margeo.2006.04.002. Erişim tarihi: 18 Nisan 2024.

[3] J. Walker, V. Gaffney, S. Fitch, M. Muru, A. Fraser, M. Bates and R. Bates (2020). "A great wave: the Storegga tsunami and the end of Doggerland?". Antiquity. 94 (378). ss. 1409-1425. doi:10.15184/aqy.2020.49. hdl:10454/18239.

[4] Nora McGreevy (2020). "Study Rewrites History of Ancient Land Bridge Between Britain and Europe". Smithsonian Magazine. Erişim tarihi: 18 Nisan 2024.

[Cunliffe56-5] Cunliffe, 2012, pp. 47–56

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]