Sanrısal bozukluk
| Sanrısal bozukluk | |
|---|---|
| Diğer adlar | Paranoid bozukluk[1][kaynak belirtilmeli] |
 | |
| Uzmanlık | Psikiyatri, klinik psikoloji  |
| Süre | Genellikle ömür boyu[2] |
| Tipler | Erotomanik tip, zulüm tipi, somatik tip, karışık tip, tanımlanmamış tip |
| Nedenleri | Genetik ve çevresel[3] |
| Risk faktörü | Aile geçmişi, kronik stres, düşük SES, madde bağımlılığı |
| Ayırıcı tanı | Paranoid kişilik bozukluğu, şizofreni, bipolar bozukluk, madde kaynaklı psikoz[3] |
Sanrısal bozukluk, genellikle nadir görülen ruhsal hastalık, ancak sanrılara eşlik eden belirgin halüsinasyon, düşünce bozukluğu, duygu durum bozukluğu görülmez.[4][5] Sanrılar psikozun spesifik bir belirtisidir. Yanılsamalar Bizarre veya Non-bizarre olabilir;[5] Non-bizarre sanrılar, gerçek hayatta meydana gelen, zarar görme veya zehirlenme gibi durumlarda ortaya çıkar.[6] Bu tarz sanrısal bozukluğu olan insanlar sosyalleşmeye devam edebilir ve işlev ve davranışlarında herhangi bir gariplik, aksaklık görünmez.[7] Ancak sanrısal düşünceler hayatlarını meşgul edeceğinden ilişkilerinde bozulmalar görülebilir.[7]
Tanı koyulurken işitsel ve görsel sanrıların yanında sanrı içeriğine bağlı olarak kokusal veya dokunsal sanrılarda görülebilir.[5] Sanrılar ilaç veya genel tıbbi durumun etkilerinden kaynaklanamaz ve sanrısal bozukluk, daha önceden şizofreni tanısı almış bir kişide görülmez. Sanrısal bozukluğu olan bir kişi günlük yaşamda yüksek işlevsellik gösterebilir. Bilimsel çalışmaların yeni ve kapsamlı meta-analizleri, hastaların özellikle algısal akıl yürütme alanlarında bir bozukluk gözlemlendiğini göstermektedir.[8][9][10]
Alman psikiyatrist Emil Kraepelin'e göre, sanrısal bozukluğu olan hastalar tutarlı, mantıklı ve makul olmaya devam etmektedirler.[11]
DSM-IV ve psikologlar, kişisel inançların kültürel ve dini farklılıklara saygı gösterilerek değerlendirilmesi gerektiği konusunda hemfikirdir, çünkü bazı kültürler, diğer kültürlerde sanrısal olarak adlandırılabilecek inançlara sahiptir.[12]
Sınıflandırma[değiştir | kaynağı değiştir]
Sanrısal bozukluğun tanısı bazen sanrıların içeriğine göre değişebilir. Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabı'nda yer alan yedi tanı çeşidi:
- Erotomanik tip (erotomani): Genellikle önde gelen bir ünlü olan bir bireye âşık olduğu yanılsaması. Kişi, istediği kişiyle takıntılı bir şekilde iletişim kurmaya çalıştığı için yasaları ihlal edebilir.
- Görkemli tip (megalomani): Kendisini güçlü, bilge veya ünlü olduğunu sanma yanılsaması.
- Kıskanç türü: kişinin, partnerinin yanıldığı zaman sadakatsiz olduğunu düşünme yanılgısı. Hasta, sadakatsizliğin "kanıtını" bulmak amacıyla partnerini takip edebilir, kısa mesajları, e-postaları, telefon görüşmelerini vb. kontrol edebilir.
- Zulüm türü: Bu yanılsama en yaygın alt türdür. Kişinin (veya yakın olduğu kişinin) bir şekilde kötü muamele gördüğü inancını içerir. Hasta uyuşturulduğuna, gözetlendiğine, zarar gördüğüne, taciz edildiğine ve daha birçok tarz şey olduğuna inanabilir.
- Somatik tip: Kişinin fiziksel kusuru ya da tıbbi bir rahatsızlığı olduğunu düşünmesi.
- Karışık tip: Yukarıda belirtilen özelliklerinden birden fazlasını içerebilir.
- Belirlenmemiş tür: Herhangi bir kategoride açıkça belirlenemeyen veya karakterize edilemeyen sanrılar.[13]
Popüler kültürde[değiştir | kaynağı değiştir]
2010 yapımı psikolojik gerilim filmi Shutter Island'da oyuncu Leonardo DiCaprio'nun oynadığı karakterin sanrısal bozukluğu vardır.[14][15] Adoor Gopalakrishnan tarafından yönetilen bir Hint filmi Anantaram'da (Bundan sonra) sanrıların karmaşık doğası tasvir edilir.[16][17] "Beni Seviyor ... Beni Sevmiyor" adlı Fransız filminde erotomani hastası olan bir karakterin hayatı anlatılmaktadır.
Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Sanrısal Bozukluk". Cleveland Clinic. 22 Ocak 2018. 6 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2020.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 11 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ocak 2021.
- ^ a b https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/9599-delusional-disorder#:~:text=Environmental%2Fpsychological.,vulnerable%20to%20developing%20delusional%20disorder 6 Şubat 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
- ^ Semple.David."Oxford Hand Book of Psychiatry" Oxford Press. 2005. p 230
- ^ a b c American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, (5th ed., text revision). Washington, DC: American Psychiatric Association.
- ^ Hales E and Yudofsky JA, eds, The American Psychiatric Press Textbook of Psychiatry, Washington, DC: American Psychiatric Publishing, Inc., 2003
- ^ a b Winokur, George."Comprehensive Psychiatry-Delusional Disorder"American Psychiatric Association. 1977. p 513
- ^ Peters, Emmanuelle R.; Nunn, Julia A.; Pickering, Alan D.; Hemsley, David R. (2002). "Perceptual organization deficits in psychotic patients". Psychiatry Research. 110 (2). ss. 125-135. doi:10.1016/S0165-1781(02)00096-3. PMID 12057825.
- ^ Bora, Emre; Yucel, Murat; Pantelis, Christos (2009). "Cognitive functioning in schizophrenia, schizoaffective disorder and affective psychoses: Meta-analytic study". British Journal of Psychiatry. 195 (6). ss. 475-482. doi:10.1192/bjp.bp.108.055731
. PMID 19949193. 7 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ocak 2021.
- ^ Zanelli, Jolanta; Reichenberg, Abraham; Morgan, Kevin; Fearon, Paul; Kravariti, Eugenia; Dazzan, Paola; Morgan, Craig; Zanelli, Caroline; Demjaha, Arsime; Jones, Peter B.; Doody, Gillian A.; Kapur, Shitij; Murray, Robin M. (2010). "Specific and Generalized Neuropsychological Deficits: A Comparison of Patients with Various First-Episode Psychosis Presentations". American Journal of Psychiatry. 167 (1). ss. 78-85. doi:10.1176/appi.ajp.2009.09010118. PMID 19952077.
- ^ Winokur, G (1977). "Delusional Disorder (Paranoia)". Comprehensive Psychiatry. 18 (6). ss. 511-521. doi:10.1016/s0010-440x(97)90001-8. PMID 923223.
- ^ Shivani Chopra (16 Kasım 2018). "Delusional Disorder". eMedicine. 14 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ocak 2021.
- ^ http://www.health.am/psy/delusional-disorder 7 Haziran 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Delusional Disorder. Retrieved 7 August 2012
- ^ "Archived copy". 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2015.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 13 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ocak 2021.
- ^ Mammootty, Adoor; Asokan; Shobana; Bahadur (1 Ekim 1987), Anantaram, 3 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 2 Şubat 2017
- ^ "Anantaram: After three years, another landmark from Adoor Gopalakrishnan". 3 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2017.
Okuma[değiştir | kaynağı değiştir]
- Arnold, K.; Vakhrusheva, J. (2015). "Resist the negation reflex: Minimizing reactance in psychotherapy of delusions" (PDF). Psychosis. 8 (2). ss. 1-10. doi:10.1080/17522439.2015.1095229.[ölü/kırık bağlantı]
- McDermott, Sarah (22 February 2018), "'The story of a weird world I was warned never to tell' 11 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.", BBC News. [A related case study.]
- Munro, A. (1999) Delusional Disorder: Paranoia and Related Illnesses. Cambridge: Cambridge University Press. 0-521-58180-X.
- Sims, A. (1995) Symptoms in the mind: An introduction to descriptive psychopathology. Edinburgh: Elsevier Science Ltd. 0-7020-2627-1.
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
| Sınıflandırma | |
|---|---|
| Dış kaynaklar |
Wikimedia Commons'ta Delusional disorders ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur
