Samuha
 Batı yönünden höyük yerleşimi | |
  {{{raptiye}}} Türkiye haritasındaki konumu. | |
| Konum | Sivas, Türkiye |
|---|---|
| Bölge | Anadolu |
| Koordinatlar | 39°36′52″K 36°31′02″D / 39.61444°K 36.51722°D |
| Tür | Yerleşim yeri |
| Tarihçe | |
| Kültür(ler) | Hitit |
| Sit ayrıntıları | |
| Durum | Harabe |
Šamuḫa, Sivas'ın yaklaşık 40 km batısında, Kayalıpınar'da bulunan antik bir Hitit şehridir. Samuha, Kızılırmak nehrinin kuzey kıyısında yer alıyordu, Hititlerin senkretik anlamda dini merkeziydi ve bir süre boyunca askeri olarak başkent görevini üstlenmişti. 1976'da Rene Lebrun, Samuha'yı "Hitit İmparatorluğu'nun dini fuayesi" olarak adlandırmıştı.
Tarih[değiştir | kaynağı değiştir]
Bölgede yapılan kazılar, Tamura'nın Evi ve Tatali'nin Evi başta olmak üzere Asur Ticaret Kolonileri Dönemine ait katmanları ortaya çıkardı.[1] Bu dönem, yerleşim yerindeki büyük yangınla son bulmuştur. Şehrin yıkılmasının ardından Hititler, saray kompleksi ile yeni bir şehir inşa ettiler.[2]
Samuha, MÖ 14. yüzyılda I/II. Tuthaliya ve I. Şuppiluliuma dönemlerinde, Kaşkalar, Hattuşa dahil Hatti ülkesinin iç kısımlarına kadar yağma akınları yaparken, onlara birincil operasyon merkezi üssüydü. Bu dönemde, Samuha ve Şapinuva dinleri, Hurrilerin inancından etkilenmişti.
Şapinuva'daki kazılar, bu zamanın başında Şapinuva'nın krallık arşivi olarak kullanıldığını ortaya çıkardı. I. Tuthaliya veya II. Tuthaliya zamanında Şapinuva yakılmış; III. Hattuşili döneminde ise, Azzi "Samuha'yı kendi sınırı" yapmıştı.
Samuha daha sonra III. Tuthaliya ve onun o zamanki generali Şuppiluliuma'nın yeniden fetihlerinin üssü oldu. Şuppiluliuma, Tuthaliya adına Hayaşa'ya yönelik bir seferden sonra Kaşka tutsaklarını Samuha'ya getirdi. Ayrıca III. Tuthaliya, Kizzuvatna'nın kökenli inanç sistemini Samuha'ya taşıdı.
Mursili, en küçük oğlu III. Hattuşili'yi Samuha'nın İştar'ı olarak anılan yerel tanrının rahibi olarak görevlendirdi. Bu tanrı akademisyenlerce tanrıça Şauşka ve DINGIR.GE₆ ile eşleştirildi. Hititler, Samuha tanrıçasına koruyucu bir tanrı sıfatıyla tapınıyorlardı. Samuha, bu tanrıçanın önemli bir kült alanıydı.
Samuha, III. Hattuşili'den sonra tarihi kayıtlarda gözükmeyi bırakır.
Konumu[değiştir | kaynağı değiştir]
 | Bu alt başlığın geliştirilmesi gerekiyor. |
Çiviyazılı belgeler[değiştir | kaynağı değiştir]
Son kazılarda çok sayıda önemli çivi yazısı metni bulunmuştur. Kayalıpınar'daki ilk tablet parçası 1999 yılında bulunmuş ve bu, höyük yerleşimi üzerinde daha fazla kazı ve araştırma yapılmasının önünü açmıştır.
2005'te yenilenen kazıların ilk yılında, yıldan yıla artan şekilde çiviyazılı belgeler bulunmaya devam etti. 2015 yılında yüzden fazla tablet bulundu.[3]
Metinlerin çoğu Hititçeydi; genellikle Luvice ve Hurrice kelimeler de içeriyorlardı. Bulunan yedi metin Hurri dilindedir. Ayrıca Eski Asurca yazılmış koloni dönemine ait iki ticari belge bulunmaktadır.[4]
Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ A. Müller-Karpe et al., Untersuchungen in Kayalıpınar 2017 und 2018 (German) 13 Ekim 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. MDOG 151, 2019
- ^ Andreas Müller-Karpe: The East: Archeology. The Upper Land, Azzi-Hayaša, Išuwa; in: Mark Weeden, Lee. Z. Ullmann (ed.): Hittite Landscape and Geography, Brill 2014. ISBN 978-90-04-34174-6. p.60
- ^ Metinler 2019'da KpT 1.1-100 adıyla yayınlandı.
- ^ Michele Cammarosano: Kultinventare aus Kalyalıpınar (Šamuḫa), in: Elisabeth Rieken (Hrsg.): Keilschrifttafeln aus Kayalıpınar 1. Textfunde aus den Jahren 1999–2017. Harrassowitz Verlag 2019. ISBN 978-3-447-11220-8