Paşa Adası Deniz Muharebesi
| Paşa Adası Deniz Muharebesi | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1714-1718 Osmanlı-Venedik Savaşı | |||||||
.jpg) Venedik kalyonu | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
 Osmanlı İmparatorluğu |
 Venedik Cumhuriyeti Malta Şövalyeleri Papalık.svg){kind=small} Toskana Büyük Dükalığı | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
|
İzmirli Süleyman Paşa |
Lodovico Diedo Amiral Pisani | ||||||
| Güçler | |||||||
| 36 kalyon | 26 kalyon | ||||||
| Kayıplar | |||||||
|
Nispeten hafif 4-5 kalyon hasarlı |
~2.000 ölü ve yaralı 15-20 kalyon hasarlı | ||||||
| Taraflar gemi kaybetmedi. Deniz harp tarihinin en uzun muharebelerinden biri oldu. | |||||||
Paşa Adası Deniz Muharebesi, 1714-1718 Osmanlı-Venedik Savaşı'nda evre.
Kaptan-ı derya İzmirli Süleyman Paşa komutasındaki Osmanlı donanması 20-22 Temmuz 1718 tarihlerinde Mora'nın güneyindeki Paşa Adası ile Matapan Burnu arasındaki deniz muharebesinde Lodovico Diedo komutasındaki Venedik donanmasına ağır kayıplar verdirdi. 21 Temmuz 1718 tarihinde imzalanan ve taraflar arasında savaş durumuna son veren Pasarofça Antlaşması'nın haberinin bölgeye ulaşmasıyla taraflar muharebeyi sonlandırdı.
Muharebe öncesi[değiştir | kaynağı değiştir]
Amiral Lodovico Diedo komutasındaki 25 parçalı Venedik donanması 21 Mayıs 1718'de Korfu'dan ayrılarak 8 Haziran'da Zante adasına geldi ve burada Amiral Pisani komutasındaki Batılı müttefiklerin (Malta, Papalık ve Toskana) gemilerinin de bulunduğu filoyla 17 Haziran'da birleştikten sonra 1 Temmuz'da Koron önlerine geldi. Ardından bir yıl önce iki donanmanın kıyasıya çarpıştıkları Matapan Burnu'na ulaştı.
İzmirli Süleyman Paşa komutasındaki Osmanlı donanması ise Haziran'da Çanakkale Boğazı'ndan çıkıp Ege Denizi'ne açıldıktan sonra Eğriboz'a uğradı ve 19 Temmuz'da Mora'nın güneyinde Paşa ile Çuha adaları arasına demir attı.
Muharebe[değiştir | kaynağı değiştir]
20 Temmuz[değiştir | kaynağı değiştir]
İki donanma 19 Temmuz'da kalyonları için uygun rüzgâr bekledikten sonra, 20 Temmuz'da Osmanlı donanması hücuma geçti. Osmanlılar Venediklilerin 26 gemisine karşı 36 gemiyle sayısal üstünlüğe sahipseler de, toplam top sayılarında fark büyük değildi (Osmanlılar 2.000, Venedikliler 1.800). İki hat halinde dizilen Venedik donanmasının gerideki hattı muharebenin uzağında kalınca tek gövde halindeki Osmanlı donanmasının hücumu etkili oldu. Osmanlıların 30 gemisiyle çarpışmak durumunda kalan 9 Venedik gemisi ciddi hasarlar aldı ve yaklaşık 600 kayıp veren Venedik donanması düzensiz bir şekilde kuzeybatıya çekildi.[1]
21 Temmuz[değiştir | kaynağı değiştir]
20-21 Temmuz gecesi boyunca Çuha Adası civarında toplanmaya çalışan Venedik donanması muharebeden kaçınmaya çalışsa da 21 Temmuz saat 14.00 civarında Osmanlı donanması yeniden hücuma geçti. Venedik arka hattı yine muharebe dışı kalırken, ön hattın merkezindeki 8 gemiden 5'i ağır hasar alarak muharebe dışı kaldı. Bunun üzerine Osmanlı donanması kanada hücum ederken ağır yaralar alan 2 Venedik gemisi daha muharebe dışı kalırken, 2 gemi de hasar gördü. Dört saatlik muharebe sonucunda Venedik donanması bu defa 500'e yakın kayba uğradıysa da, ağır hasar alan gemi sayısı bir gün öncesine oranla daha büyüktü.[2] Amiral gemisi Trionfo[3] da buna dahildi.
22 Temmuz[değiştir | kaynağı değiştir]
Venedik donanmasının komutanı Diedo ilk iki günkü muharebelerde donanmanın iki hat olarak dizilmesi ve arkadaki hattın muharebelere hiç katılamaması nedeniyle taktik değişikliğine gitti ve donanmayı tek hat şeklinde dizdi. Saat 15.00 civarında Venedik donanmasının top ateşiyle yeniden başlayan muharebe 18.30'a kadar sürdü ve tüm Venedik donanmasının çarpışmasıyla daha çetin bir hale büründü. Akşam olduğunda Venedik tarafının kayıpları yaklaşık 900'e ulaşmışken[4] Osmanlı donanması da asker kayıplarına uğradı.
Muharebe sonrası[değiştir | kaynağı değiştir]
23 Temmuz'da iki donanma birbirini gözetlediyse de çarpışmaya girmediler. Esasen, 21 Temmuz günü Osmanlı İmparatorluğu ile Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu ve Venedik Cumhuriyeti arasında savaş halini sona erdiren Pasarofça Antlaşması imzalanmıştı. Antlaşmanın imzalandığı haberinin bölgeye de ulaşması neticesinde Osmanlı donanması 25 Temmuz'da Ege Denizi'ne döndü.
İlginç bir şekilde, taraflar barış antlaşmasının (21 Temmuz'da) imzalandığından haberleri olmadığından savaşın resmen sona ermesinden bir gün sonra dahi çarpışmışlardı.[5]
Üç gün süren Paşa Adası Deniz Muharebesi, kadırgadan kalyon'a geçmiş Osmanlı donanması'nın 1690'larda Venedik donanmasına karşı kurduğu üstünlüğün sürdüğünü gösterdi. Öte yandan, sözkonusu muharebe yüzyıllardır denizlerde çarpışan bu iki kudretli devletin son askerî mücadeleleri oldu. Pasarofça Antlaşması'ndan sonra taraflar bir daha savaşmazlarken, 1797 yılında Napolyon Bonapart komutasındaki Fransız ordusu tarafından işgal edilerek toprakları Fransa'ya ilhak edilen Venedik Cumhuriyeti tarihe karıştı.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Naval wars in the Levant, 1559-1853", R.C. Anderson, Princeton University Press (1952), s.267
- ^ "Naval wars in the Levant, 1559-1853", R.C. Anderson, Princeton University Press (1952), s.268
- ^ ""Three Decks" internet sitesi, "Battle of Cervi/Battle of Elafonisos" başlığı". 2 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2022.
- ^ "Naval wars in the Levant, 1559-1853", R.C. Anderson, Princeton University Press (1952), s.269
- ^ "Warfare on the Mediterranean in the Age of Sail: A History, 1571-1866", David S.T. Blackmore, McFarland (2014), s.120
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
- "300. Yılında Pasarofça Antlaşması Sempozyumu Bildirileri", haz. Gültekin Yıldız, MSÜ Fatih Harp Tarihi Araştırmaları Enstitüsü, Haziran 2019, ISBN 978-605-68035-4-3.