Kapsa kültürü

Kapsa kültürü
(Neolitik-Tunç Çağı)
	Mağrip'teki Kapsa sitleri
Coğrafi aralık	Kuzey Afrika
Çağ	MÖ 8000-2700
Öncül	İbermarus
Ardıl	Antik Libya

Kapsa kültürü, MÖ 8.000'den 2.700'e kadar süren Mağrip merkezli bir Mezolitik ve Neolitik kültürdü.^[1] Adını Roma döneminde Capsa olarak bilinen Tunus'un Kafsa kentinden almıştır.

Kapsa endüstrisi, güney İspanya'dan Sicilya'ya kadar uzanan bazı litik sitelerle birlikte, esas olarak modern Tunus ve Cezayir'de yoğunlaşmıştı. Geleneksel olarak, bazen kronostratigrafik sekansta bulunan Tipik Kapsa ve Yukarı Kapsa olmak üzere iki ufka ayrılır. Bazen üçüncü bir dönem olan Kapsa Neolitik'i de belirtilir. Bir geleneğin varyantlarını temsil ederler ve aralarındaki farklar hem tipolojik hem de teknolojiktir.^[2]

Bu dönemde, Mağrip'in çevresi, modern Doğu Afrika'ya çok benzeyen, daha yüksek rakımlarda Akdeniz ormanları olan açık bir savandı.^[3] Kapsa kültüründe, yaban öküzü ve hartebeest'ten tavşan ve salyangozlara kadar çok çeşitli hayvanlar yemek olarak yenirken bitkiler hakkında çok az kanıt bulunmaktadır.^[4] Sonraki Neolitik Kapsa kültürü sırasında, bir bölgeden evcilleştirilmiş, muhtemelen ithal edilmiş boynuzlugiller hakkında kanıtlar bulunmaktadır.^[5]

Anatomik olarak, Kapsa popülasyonları modern Homo Sapiens idi ve geleneksel olarak kafatası morfolojisine göre Proto-Akdeniz ve Mechta-Afalou olmak üzere iki değişken türe ayrılmaktaydı. Bazıları doğudan gelen göçmenler olduklarını savunurken, diğerleri fiziksel iskelet özelliklerine ve diğer kriterlere dayalı olarak popülasyon sürekliliğini savunmaktadır.^[6]

Kapsa kültürünün zaman ölçeği, Sahra'daki yaygın varlığı ve Afro-Asyatik dillerin modern konuşmacılarıyla coğrafi ilişkisi göz önüne alındığında, tarihsel dilbilimciler, endüstriyi Afro-Asyatik ailenin kıtadaki en eski konuşmacılarıyla geçici olarak ilişkilendirdiler.^[7]

Kapsa dini hakkında hiçbir şey bilinmemekle birlikte gömme yöntemleri ölümden sonraki yaşam inancını göstermektedir. Figüratif ve soyut kaya sanatı da dahil olmak üzere dekoratif sanat, sitelerinde yaygın olarak bulunur ve hem aletleri hem de ölüleri boyayan aşı boyası bulunmaktadır. Boncuk ve kap yapımında devekuşu yumurtası kabukları kullanılırken, kolyeler için deniz kabukları kullanılmıştır. İbermarus'un merkezi kesici dişleri çekme uygulaması ara sıra devam etti, ancak daha nadir hale geldi.

Doğu Afrika'da MÖ 13.000 ile 9.000 yılları arasına tarihlenen Eburran endüstrisi, taş bıçak şekillerindeki benzerliklerden dolayı önceleri "Kenya Kapsa" olarak biliniyordu.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ Kipfer, Barbara Ann (30 Nisan 2000). Encyclopedic Dictionary of Archaeology (İngilizce). Springer Science & Business Media. s. 93. ISBN 9780306461583.
^ 2005 D. Lubell. Continuité et changement dans l'Epipaléolithique du Maghreb. In, M. Sahnouni (ed.) Le Paléolithique en Afrique: l’histoire la plus longue, pp. 205–226. Paris: Guides de la Préhistoire Mondiale, Éditions Artcom’/Errance.
^ 1984 D. Lubell. Paleoenvironments and Epi Paleolithic economies in the Maghreb (ca. 20,000 to 5000 B.C.) 10 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. In, J.D. Clark & S.A. Brandt (eds.), From Hunters to Farmers: The Causes and Consequences of Food Production in Africa. Berkeley: University of California Press, pp. 41–56.
^ 1984 D. Lubell, P. Sheppard & M. Jackes. Continuity in the Epipalaeolithic of northern Africa with an emphasis on the Maghreb 12 Kasım 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. In, F. Wendorf & A. Close (eds.), Advances in World Archaeology, Vol. 3: 143–191. New York: Academic Press.
^ 1979 C. Roubet. Économie Pastorale Préagricole en Algérie Orientale: le Néolithique de Tradition Capsienne. Paris: CNRS.
^ 1991 P. Sheppard & D. Lubell. Early Holocene Maghreb prehistory: an evolutionary approach 15 Aralık 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Sahara 3: 63–9
^ Language, Volume 61, Issues 3–4. Linguistic Society of America. 1985. s. 695. 11 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ocak 2017.

Konuyla ilgili yayınlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Capsian African Neolithic Tools, Weapons and Artifacts
Capsian North Africa
Prof. David Lubell' home page 11 Ekim 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. at University of Waterloo
L'Université de Genève – drawing of mircoliths from upper Capsian

[1] Kipfer, Barbara Ann (30 Nisan 2000). Encyclopedic Dictionary of Archaeology (İngilizce). Springer Science & Business Media. s. 93. ISBN 9780306461583.

[Lubell_2005-2] 2005 D. Lubell. Continuité et changement dans l'Epipaléolithique du Maghreb. In, M. Sahnouni (ed.) Le Paléolithique en Afrique: l’histoire la plus longue, pp. 205–226. Paris: Guides de la Préhistoire Mondiale, Éditions Artcom’/Errance.

[Lubell_1984-3] 1984 D. Lubell. Paleoenvironments and Epi Paleolithic economies in the Maghreb (ca. 20,000 to 5000 B.C.) 10 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. In, J.D. Clark & S.A. Brandt (eds.), From Hunters to Farmers: The Causes and Consequences of Food Production in Africa. Berkeley: University of California Press, pp. 41–56.

[Lubell_et_al._1984-4] 1984 D. Lubell, P. Sheppard & M. Jackes. Continuity in the Epipalaeolithic of northern Africa with an emphasis on the Maghreb 12 Kasım 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. In, F. Wendorf & A. Close (eds.), Advances in World Archaeology, Vol. 3: 143–191. New York: Academic Press.

[Roubet_1979-5] 1979 C. Roubet. Économie Pastorale Préagricole en Algérie Orientale: le Néolithique de Tradition Capsienne. Paris: CNRS.

[Sheppard_and_Lubell_1991-6] 1991 P. Sheppard & D. Lubell. Early Holocene Maghreb prehistory: an evolutionary approach 15 Aralık 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Sahara 3: 63–9

[7] Language, Volume 61, Issues 3–4. Linguistic Society of America. 1985. s. 695. 11 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ocak 2017.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]