Hermann Broch
| Hermann Broch | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 1 Kasım 1886, Viyana, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu |
| Ölüm | 30 Mayıs 1951 (64 yaşında), New Haven, Connecticut, Amerika Birleşik Devletleri |
| Meslek | Yazar |
| Milliyet | Avusturyalı |
| Edebî akım | Modernizm |
Hermann Broch ( Almanca: [bʁɔx] ; 1 Kasım 1886 - 30 Mayıs 1951), Uyurgezerler (Die Schlafwandler, 1930-32) ve Vergilius'un Ölümü (Der Tod des Vergil, 1945) adlı iki modernist eseriyle bilinen Avusturyalı bir yazardır.[1][2]
Yaşamı[değiştir | kaynağı değiştir]
Avustuya-Macaristan İmparatorluğu'nun başkenti olan Viyana'da, varlıklı bir yahudi ailenin çocuğu olarak doğdu. Şahsi olarak edebiyata olan ilgisini sürdürürken ailesinin tekstil fabrikasında bazı zamanlar çalıştı. Ailenin en büyük çocuğu olarak Teesdorf'ta bulunan fabrikanın başına geçmesi bekleniyordu; bundan dolayı tekstilcilik, iplik eğirme ve dokuma üzerine olan bir meslek okuluna kaydoldu.
1909'da katolikliğe geçen Broch, aynı yıl şövalye nişanına sahip bir imalatçının kızı olan Franziska von Rothermann ile evlendi.[3] Ertesi yıl Hermann Friedrich Maria adlı oğulları dünyaya gelir. Broch'un bu evliliği 1921'de bir boşanma ile sona erer. 1927'de tekstil fabrikasını satan Broch, Viyana Üniversitesi'nde matematik, psikoloji ve felsefe okumaya karar verir. 40 yaşları civarında tüm zamanını edebiyat kariyerine ayırmaya başladı. 45 yaşında kendisinin ilk büyük eseri olan Uyurgezerler isimli üçlemesi Rhein Verlag yayınevi tarafından 1930-1932 yılları arasında yayınladı.[4][5]
Broch hayatı boyunca zamanının birçok meşhur yazarlarıyla, sanatçılarıyla ve entelektüelleriyle arkadaşlık kurdu: Bu arkadaşları arasında Robert Musil, Rainer Marie Rilke, Elias Canetti, Leo Perutz, Franz Blei ve geçmişinde bir nü modeli olan yazar Ea von Allesc vardır.
12 Mart 1938'de Nazilerin Avusturya'yı ilhak etmesinden sonra Broch bir alp kasabası olan Bad Aussee'te sosyalist bir dergi taşımaktan dolayı göz altına alındı ve 13 Mart'tan 31 Mart'a kadar bölge hapishanesinde alıkonuldu.[6] Bu olaydan kısa bir süre sonra James Joyce, Thornton Wilder ve kitaplarının çevirmenliğini yapmış olan Edwin ve Milla Müir'in de aralarında bulunduğu arkadaş çevresi tarafından başlatılan bir kampanyanın yardımıyla göç etme imkanına kavuştu. İlk önce Büyük Britanya'ya giden Broch, ardından Vergillius'un ölümü (Der Tod des Vergil) ve kısa hikâyelerinden oluşan Suçsuz (Die Schuldlosen, 1950) adlı eserlerini yayımlayacağı Amerika'ya göç etti. Sürgündeyken Hannah Arendt ve Elias Canetti ile benzer bir şekilde o da politika ve kitle psikolojisi üzerine yazılar kaleme aldı. Kitle davranışı üzerine olan denemesi bitirilmeden bırakıldı. Broch'un kitle psikolojisi üzerine yazdığı eser din sonrası bir çağda indirgenemez değerler olan insan hakları, demokrasi ve insan onurunu savunmak niyetiyle kaleme alınmış tutkulu bir projenin bir parçasıydı.[7]
Hermann Broch 15 Ağustos'tan 15 Eylül 1939'a kadar, Einstein'lar tatildeyken New Jersey, 112 Mercer Street Princeton'daki Albert Einstein'ın evinde yaşadı.[8] Broch 1951'de New Haven, Connecticut'ta vefat etti. Naaşı Killingworth, Connecticut'taki Roast Meat Hill yolundaki mezarlığa defnedildi.[9] Herman Broch 1950'de Nobel Edebiyat ödülüne aday gösterilmişti.[10]
Eserleri[değiştir | kaynağı değiştir]
Broch'un ilk büyük eseri 1930-1932 seneleri arasında üç bölüm olarak yayınlanan Uyurgezerler (Die Schlafwandler) isimli eseridir. Broch bu eserinde "değerlerin yozlaşması" temasını işler.[kaynak belirtilmeli] Broch'un bu eseri edebi yazımı Broch'tan oldukça etkilenmiş Milan Kundera tarafından övgüyle karşılanmıştır.[11]
En başta gelen eserlerinden biri olan Vergilius'un ölümü (Der Tod des Vergil) adlı eseri 1945'in Haziran'ında hem İngilizce çevirisi hem de orijinal Almanca baskısı halinde yayınlandı.[12][13][14] Metne 1937'de kısa bir radyo dersi olarak başlayan Broch, Avusturya'nın ilhakıyla beraber kısa tutukluluk dönemini, İskoçya üzerinden İngilteye'ye olan kaçısını ve nihayetinde Amerika'daki sürgününe tanıklık etmiş yaşamının sekiz senesi boyunca metni yeniden geliştirdi ve genişletti.[5] Bu geniş ve zorlu romanda gerçeklik, halüsinasyon, şiir ve düz yazı içe içe girmiştir: Broch, bu eserinde meşhur Romalı şair Vergilius'un Brundisium limanındaki son 18 saatini canlandırır. Burada, baş eseri olan Aeneis'te yücelttiği toplumun kötülüğü (Unheil) karşısında şoke olan ateşli Vergilius destanını yakmaya karar verir, ancak ölümcül hastalığına yenik düşmeden önce yakın arkadaşı ve imparator Augustus tarafından engellenir. Eserin son bölümü şair Vergilius'un Kitab-ı Mukkaddes'in yaratılış hikâyesine tersten tanık olduğu uzak bir ülkeye seyahat ettiği son halüsinasyonlarını tasvir eder.
Broch'un ölümünden sonra yayınlanan eseri kısa hikâyelerden oluşan Suçsuz (Die Schuldlosen, 1950) adlı yapıtıdır.[15]
Türkçede yayımlanmış eserleri[değiştir | kaynağı değiştir]
- Uyurgezerler, Aylak adam yayınları, çeviren: Duygu Bolut
- Vergilius'un ölümü, İthaki Yayınları, çeviren: Ahmet Cemal
- Büyülenme, İthaki Yayınları, çeviren: Ahmet Cemal
- Bilinmeyen değer, İthaki Yayınları, çeviren: Saliha Nazlı Kaya
- Edebiyat ve felsefe, Salkımsöğüt Yayınları, çeviren: Ahmet Sarı
- Psikolojik otobiyografi, İthaki Yayınları, çeviren: Saliha Yeniyol Kerkhoff
- "Barbara", Olisipo Yayınevi, çeviren: Mehmet Tahir Öncü
- "Bulutlar Gelip Geçiyor", Afrika Yayınları, çeviren: Ahmet Arpad
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Broch, Hermann (1886–1951) - Routledge Encyclopedia of Modernism". www.rem.routledge.com (İngilizce). 24 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Eylül 2021.
- ^ "A Companion to the Works of Hermann Broch". Boydell and Brewer (İngilizce). 24 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Eylül 2021.
- ^ Lützeler 1985, s. 51.
- ^ Hermann Broch – Daniel Brody Briefwechsel 1930–1951
- ^ a b Lützeler, Paul Michael (1987). Hermann Broch: A Biography (İngilizce). Quartet. ISBN 978-0-7043-2604-0. 12 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2022.
- ^ Winkler, Michael (1982). Exile: The Writer's Experience. 99. University of North Carolina Press. ss. 141-156. doi:10.5149/9781469658421_spalek. ISBN 9781469658421. JSTOR 10.5149/9781469658421_spalek. 12 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2022.
- ^ Bartram, Graham; McGaughey, Sarah (2019). A Companion to the Works of Hermann Broch. Camden House. s. 8.
- ^ Lützeler, Paul Michael (2011). Hermann Broch: eine Biographie. Suhrkamp Verlag. s. 251. ISBN 9783518751015. 12 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2022. (Late in the summer of 1939, Einstein rented a cottage on Nassau Point in Cutchogue, New York so that he could put his sailboat in Horshoe Cove.)
- ^ "In Exile". Princeton University Department of German. 5 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Nomination%20archive". April 2020. 9 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Salmon, Interviewed by Christian (1984). "The Art of Fiction No. 81". The Paris Review. Interviews. (İngilizce). Summer 1984 (92). ISSN 0031-2037. Erişim tarihi: 24 Eylül 2021.
- ^ Peters, George F. (1977). ""The Death of Virgil": "Ein Englisches Gedicht? "". Modern Austrian Literature. 10 (1): 43-54. ISSN 0026-7503. JSTOR 24645661. 12 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2022.
- ^ Lützeler 1985, ss. 294–295.
- ^ "Book Reviews, Sites, Romance, Fantasy, Fiction". Kirkus Reviews (İngilizce). 27 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2021.
- ^ O'Hara, J. D. (21 Nisan 1974). "The Guiltless". The New York Times (İngilizce). ISSN 0362-4331. 24 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Eylül 2021.
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
- IN SEARCH OF THE ABSOLUTE NOVEL – 1985 review of The Sleepwalkers by Theodore Ziolkowski 12 Ağustos 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Hermann Broch archive at Yale University
- The Sleepwalkers at The Complete Review 26 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Geist and Zeitgeist at The Complete Review 2 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Death of Virgil at The Complete Review 26 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- A personal page about Broch's writings, and about Broch's son, H.F. Broch de Rothermann 24 Temmuz 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- IAB, an international group of scholars working on Hermann Broch, with biography, bibliography, and links 26 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- H. F. Broch de Rothermann Papers. Yale Collection of German Literature, Beinecke Rare Book and Manuscript Library.