Hırvatistan'da Kiril alfabesi karşıtı protestolar

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Hırvatistan'da Kiril alfabesi karşıtı protestolar
Yer Vukovar
Zagreb
Tovarnik
Bogdanovci
Lovas
Nuštar
Sebep 2009 yılında Vukovar kasabasında resmi olarak tanıtılan iki dillilik uygulamasının başlaması
Hedef Azınlık dillerinin kullanılmasına muhalefet ve Ulusal Azınlıkların Haklarına İlişkin Anayasa Kanununda değişiklik talep edilmesi
Ustaşa'nın U sembolünü betimleyen Kiril karşıtı grafiti.

Hırvatistan'daki Kiril alffabesi karşıtı protestolar, yerel azınlık nüfusu nedeniyle Sırpçaya ve Sırp Kiril alfabesine ortak resmi statü verilmesinden ötürü 2013'ün sonlarında Vukovar'da iki dilliliğin uygulanmasına karşı bir dizi protestoydu. Bu kararın uygulanması, Vukovar'daki Sırpların Vukovar'ın toplam nüfusunun üçte birinden fazlasını (%34.8) oluşturduğu 2011 Hırvat nüfus sayımından sonra zorunlu hale geldi.[1][2] Sırp Kiril alfabesindeki işaretler, Ulusal Azınlıkların Haklarına İlişkin Anayasa Yasasının, herhangi bir alanda nüfusun üçte birinden fazlasının bir etnik azınlığa mensup olduğu durumlarda iki dilli işaretleri zorunlu kıldığı için ortaya konmuştu.[1][3] Hırvatistan Sırpları, Hırvatistan'daki tüm ulusal azınlıklar arasında iki dillilik hakkını en dar şekilde kullanan bir azınlık grubudur.[4]

Hırvat Vukovar'ın savunması için karargâhlara çağrıda bulunan Grup, Vukovar'da hem Latince hem de Kiril alfabesiyle yazılmış işaretlerin yerleştirilmesi başlar başlamaz, 2 Eylül'de protesto mitingleri başlattı.[5] Vukovar'daki protestolarla birlikte, Nisan 2013'te Zagreb'in ana meydanında da yaklaşık 20.000 kişinin katıldığı protestolar düzenlendi.[6] Tovarnik,[7] Bogdanovci,[8] Lovas,[8] ve Nuštar'da paralel protestolar düzenlendi.[9] Sırp Kiril alfabesindeki bazı işaretler yıkıldı, diğerleri çekiçle ezildi ve protestocular polisle çatıştı ve dört polis memuru hafif yaralandı.[10] Protestocularla doğrudan bağlantısı olmayan bazı taraftarlar Dubrovnik ve Zadar'daki Kutsal Müjde Ortodoks Kilisesi'ne faşizm yanlısı Ustaşa grafiti yazmak için eylemler düzenlediler.[11][12]

12 Ağustos 2014 tarihinde Hırvatistan Anayasa Mahkemesi, azınlık dillerinin kullanımının toplam nüfusa oranının %50'ye çıkarılarak sınırlandırılmasına ilişkin referandum önerisinin anayasaya aykırı olduğuna karar verdi.[13] Vukovar Belediye Meclisinin, mahkeme kararından sonraki bir yıl içinde tüzüğünde azınlık dilinin kullanımını düzenlemesi gerekiyordu.[13] Hırvatistan hükûmetinin, yerel özyönetimin temsili organlarının kanun kapsamında azınlık dilleriyle ilgili yükümlülüklerini yerine getirmediği durumlar için yasal mekanizma tanımlaması istendi.[13] Azınlık dillerine ilişkin yasaların uygulanması konusunda yetkili ulusal makamlara, Hırvatistan hükûmeti yükümlülüğünü yerine getirene kadar Vukovar şehrinde yasayı zorlayıcı önlemler kullanarak uygulamamaları talimatı verildi.[13]

Nisan 2015'te Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Komitesi, Hırvatistan'ı azınlıkların dillerini ve alfabelerini kullanma hakkını sağlamaya çağırdı.[14] Komite raporunda, sorunun özellikle Vukovar kasabasında ve ilgili belediyelerde Sırp Kiril alfabesinin kullanımıyla ilgili olduğunu belirtti.[14] Sırbistan Dışişleri Bakanı Ivica Dačić, ülkesinin BM İnsan Hakları Komitesi'nin raporunu memnuniyetle karşıladığını söyledi.[15]

17 Ağustos 2015 tarihinde Vukovar Belediye Meclisi, şehir tüzüğünü resmi şehir binaları, kurumlar, meydanlar ve sokaklarda Latince ve Kiril alfabesinde iki dilli işaretler olmayacak şekilde değiştirmeye karar verdi. Avrupa Konseyi bu karardan duyduğu üzüntüyü dile getirdi.[16] Karar, Hırvat Demokrat Birliği ve Slavonya ve Baranja Hırvat Demokrat İttifakı milletvekilleri tarafından alınırken, Hırvatistan Sosyal Demokrat Partisi, Bağımsız Demokratik Sırp Partisi ve Hırvat Halk Partisi - Liberal Demokrat milletvekilleri kararın alındığı oturumdan ayrıldı.[17] Kamu Yönetimi Bakanlığı (Hırvatistan), kararın anayasaya aykırı olduğunun tespit edilmesi halinde kararı bozacağını açıkladı.[18]

Yerel sivil toplum Şehir, yerel yönetim binalarının girişlerinin sağ tarafına Hırvat Latin alfabesiyle, sol tarafına ise Vukovar'da yaşayan etnik azınlıkların dil ve yazılarıyla yazılmış bir işaret konulmasıyla anlaşmazlığın çözülebileceğini öne sürdü.[19]

Reaksiyonlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Hırvatistan[değiştir | kaynağı değiştir]

Muhalefet[değiştir | kaynağı değiştir]

  • Hırvatistan Cumhurbaşkanı Ivo Josipović, Vukovar'daki olayların kınanmasına katılarak, şiddeti ve gerilimi önlemek için ek bir çaba gösterilmesi gerektiğini söyledi. "Ulusal azınlıklara tam saygı gösterilmesine yönelik yasalarımız var. Bu yasanın çıkarılmasında Hırvatistan'daki tüm ilgili siyasi partiler yer aldı." dedi.[20]
  • Hırvatistan Başbakanı Zoran Milanović, "hukukun üstünlüğünün hakim olması gerektiği" için Vukovar'daki Kiril alfabesindeki işaretleri kaldırmayacağını söyleyerek "şoven şiddeti" kınadı.[21][22]
  • Eski Hırvatistan Cumhurbaşkanı Stjepan Mesić, Zagreb'deki protestoların farklı görüşlerin demokratik bir ifadesi olmadığını, hoşgörüsüzlüğün ifadesi olduğunu iddia etti.[23]
  • Sırbistan'da hapsedilen Yugoslav Savaşları gazisi Vukovar Belediye Başkanı Željko Sabo, insanları sakin olmaya ve "Vukovar'ın Beyrut olmasına izin vermemeye" çağırdı.[24]
  • Hırvat Dışişleri Bakanı Vesna Pusić, hükûmetin azınlıklar mevzuatına sıkı sıkıya bağlı kalması gerektiğini söyledi.[24]
  • Ortak Belediyeler Konseyi başkanı Dragan Crnogorac, Vukovar ve Hırvatistan'ın geri kalanında meydana gelen olaylarla ilgili endişelerini ve üzüntülerini dile getirdi. Bu olayların Sırp toplumu ve Kiril alfabesine yönelik olumsuz bir hava oluşturduğunu söyledi. Bu şekilde, Sırplar ve Hırvatlar arasında hoşgörü ve birlikte yaşamanın inşasında önceki yıllarda elde edilen her şeyi baltalıyorlar.[25]
  • Vukovar Savaşı'ndan sonra Sırp milisleri tarafından öldürülen Hırvat muhabir Siniša Glavašević'in oğlu Bojan Glavašević, Zagreb'deki protestoda babasının sesini kullanmanın uygunsuz olduğunu ve babasının adının siyasi pazarlama için kullanıldığını söyledi. Herkesin barışçıl protesto hakkı olduğunu söyledi, ancak protestolara yönelik nefret söylemini kınadı.[26]
  • Hırvatistan'daki 26 STK, Papa Francis'e ortak bir mektup göndererek, Hırvat Kardinal Josip Bozanić ve Vukovar'da iki dilliliğe karşı olduklarını alenen gösteren birkaç piskoposun tutumundan duydukları endişeyi dile getirdiler. STK'lar, piskoposların açıklamalarının barış ve uzlaşmaya katkı sağlamadığını, aksine çatışmaların daha da derinleşmesine yol açtığını vurguladılar.[27][28]
  • Đakovo-Osijek Başpiskoposu Đuro Hranić karşılıklı saygı ve sevgi çağrısında bulundu.[29]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ a b "Croatians tear down Serbian signs". BBC News. 2 Eylül 2013. 5 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ekim 2013. 
  2. ^ "Croatia plans Cyrillic signs for Serbs in Vukovar". BBC News. 3 Ocak 2013. 18 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ekim 2013. 
  3. ^ Al Jazeera English (7 Nisan 2013). "Croatians protest against Cyrillic signs". 20 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ekim 2013. 
  4. ^ Radio Free Europe/Radio Liberty (23 Mart 2013). "Pravo na dvojezičnost: Od primjene do negiranja". 29 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ekim 2013. 
  5. ^ T-portal (14 Eylül 2013). "Over 1,000 rally in Vukovar against Cyrillic signs". 29 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ekim 2013. 
  6. ^ "Croats tear down signs put up for Serb minority". Reuters. 2 Eylül 2013. 10 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ekim 2013. 
  7. ^ T-portal (10 Eylül 2013). "Anti-Cyrillic protests enter 9th day". 29 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ekim 2013. 
  8. ^ a b "Potpora i iz Lovasa". Vinkovačka televizija. 12 Eylül 2013. 29 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ekim 2013. 
  9. ^ "Potpora iz Nuštra". Vinkovačka televizija. 5 Eylül 2013. 29 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ekim 2013. 
  10. ^ "Anti-Serbian language protests highlight Croatia tensions". GlobalPost. 6 Eylül 2013. 29 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ekim 2013. 
  11. ^ "Ustaška obilježja osvanula na pravoslavnoj crkvi u Dubrovniku". Večernji list. 3 Eylül 2013. 29 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ekim 2013. 
  12. ^ "FOTO: POD OKRILJEM NOĆI ISPISALI SRAMOTNE GRAFITE U DUBROVNIKU 'Srbe na vrbe!' i 'Stop ćirilici u Vukovaru!'". Jutarnji list. 3 Eylül 2013. 29 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ekim 2013. 
  13. ^ a b c d "Odluka Ustavnog suda o referendumskom pitanju". Constitutional Court of Croatia. 12 Ağustos 2014. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2015. 
  14. ^ a b "UN calls on Croatia to ensure use of Serbian Cyrillic". B92.net. 3 Nisan 2015. 6 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Nisan 2015. 
  15. ^ "Serbia welcomes UN stance on use of Cyrillic in Croatia". Tanjug. 3 Nisan 2015. 11 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Nisan 2015. 
  16. ^ "Council of Europe supports use of minority languages in public signs". Council of Europe. 21 Ağustos 2015. 26 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2015. 
  17. ^ "Vijeće na burnoj sjednici izmijenilo statut, ukinulo ćirilicu u Vukovaru". Tanjug. 3 Nisan 2015. 18 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Nisan 2015. 
  18. ^ "Ministarstvo uprave ukinut će odluku ako je izbacivanje ćirilice iz Vukovara protivno Ustavu". Index.hr. 18 Ağustos 2015. 21 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2015. 
  19. ^ Recommended solution to dispute 11 Aralık 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., dalje.com; accessed 2 June 2015.
  20. ^ Tanjug (3 Eylül 2013). "Protests against Cyrillic in Vukovar, graffiti in Dubrovnik". 29 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ekim 2013. 
  21. ^ "Anti-Serbian language protests highlight Croatia tensions". The Sun (Malaysia). 6 Eylül 2013. 29 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ekim 2013. 
  22. ^ "Croatia veterans tear down Serbian signs". New Europe. 2 Eylül 2013. 26 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2019. 
  23. ^ "Mesić: Poruke sa skupa protiv ćirilice udar su na ustavni poredak". Novi List (Hırvatça). 8 Nisan 2013. 6 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2013. 
  24. ^ a b "Serbia Condemns Anti-Cyrillic Protests in Croatia". Balkan Insight. 5 Eylül 2013. 29 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ekim 2013. 
  25. ^ "Arşivlenmiş kopya". Joint Council of Municipalities (Sırpça). 9 Ekim 2013. 29 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ekim 2013. 
  26. ^ "Bojan Glavašević: Korištenje snimaka mog oca na prosvjedu nije bilo primjereno". SEEbiz/Media Servis (Hırvatça). 7 Nisan 2013. 4 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Kasım 2013. 
  27. ^ "Letter sent to pope over anti-Cyrillic sentiment in Croatia". B92.net. 18 Kasım 2013. 22 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2014. 
  28. ^ "Građanske inicijative i organizacije poslale pismo papi Franji". Križ života (Hırvatça). 15 Kasım 2013. 23 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2014. 
  29. ^ "IKA". 7 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2022. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Hırvatistan%27da_Kiril_alfabesi_karşıtı_protestolar&oldid=32468391" sayfasından alınmıştır