Ebu Hasan Behmenyar
| Ebu'l-Hasan Behmenyar | |
|---|---|
 | |
| Ölüm | 1066 |
| Meslek | Yazar, matematikçi, filozof, astronom |
| Dönem | 11. yüzyıl İslam'ın Altın Çağı |
Etkilendikleri | |
Ebu'l-Hasan Behmenyar ibn al-Marzuban, daha çok Behmenyar olarak bilinir (Farsça: بهمنیار; ö. 1066), esasen İbn-i Sina'nın (ö. 1037) en önde gelen öğrencilerinden biri olarak bilinen İranlı[1][2] bir bilim adamıdır.
Arka plan[değiştir | kaynağı değiştir]
Bahmanyar, bildirildiğine göre İran'ın kuzeyindeki Azerbaycanlı bir Zerdüşt aileden geliyordu.[3][1] Babası, 10. yüzyılın sonlarında Mâzenderan'da hüküm süren ve Marzban-nama'nın yazarı olan Bâvendîler prensi el-Marzuban olabilir.[3][1] Bahmanyar'ın Arapça bilgisi mükemmel değildi.[4]
Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]
Bahmanyar'ın hayatı hakkında çok az şey biliniyor. Büyük olasılıkla felsefe çalışmalarına kuzey İran'daki Büveyhî şehri Rey'de Ebu el-Kasım el-Kirmani ile birlikte başladı. Orada İbn-i Sina eserlerini okurken ikisi de idareye müdahil oldular.[1] Bahmanyar, muhtemelen Bâvendî prensesi Seyyide Şirin ile olan akraba bağları sayesinde, Büveyhî sarayının parçası oldu. Şirin'in kocası Fahrüddevle (h. 984-997) ve oğlu Mecdüddevle'nin (h. 997-1029) her ikisi de Rey'in Büveyhî hükümdarlarıydı.[1]
Bahmanyar sonunda İbn-i Sina ile etkileşime girmeye başladı ve bu, daha sonra, esas olarak Bahmanyar tarafından sorulan soruların cevapları olan al-Mubāḥathāt'ı ("Tartışmalar") yaratmasıyla sonuçlanacaktı. [1] Eser, 1024-1037 yılları arasında, İbn Sina'nın Kâkûyîler hükümdarı Muhammed ibn Rüstem Dushmanziyar'ın (h. 1008-1041) başkenti İsfahan'da kaldığı süre boyunca derlendi.[1][5] Eserde Bahmanyar, al-Shaykh al-fāḍil ("aristokrat beyefendi") olarak anılır.[1][3] Bahmanyar, İbn-i Sina ile muhtemelen 1014/5'te Rey'de Seyyide Şirin ve Mecdüddevle için çalışırken karşılaştı.[1]
Bahmanyar'ın İbn Sina'nın mantığını, fiziğini ve metafiziğini özetleyen ana eseri Kitāb al-taḥṣīl ("Toplam"), 1024 ile 1037 yılları arasında yazılmış ve muhtemelen Büveyhî imparatoru Adudüddevle'nin (h. 949-983) haznedarının oğlu olan Zerdüşt amcası Abu Mansur Bahram ibn Hurshid ibn Yazdyar'a ithaf edilmiştir.[1][4] Ebu'l-Hasan Bayhaqi (ö. 1169), Bahmanyar'ın da mantık ve müzik üzerine bir kitap yazdığını ve diğer eserlerin kendisine atfedildiğini yazar.[4]
İnançları[değiştir | kaynağı değiştir]
Bazı kaynaklar onun daha sonraki yaşamında Müslüman olduğunu iddia etse de, onun hakkında en eski kaynaklar bu konuda yorum yapmamaktadır. Ana eseri Kitāb al-taḥṣīl, inançları konusunda belirsizdir.[1] Kitabın giriş ve sonuç bölümleri Müslüman bir üslup ve mahiyette yapılırken, bunların kitabın orijinal halinin bir parçası mı yoksa katipler tarafından sonradan mı eklendiği bilinmemektedir.[1] Bununla birlikte, onu ilahi öz ile ilişkilendiren Zerdüşt inancının aksine, Bahmanyar'ın yaratılmış düzenin içine yerleştirdiği ilahi birlik ve iyi-kötü mücadelesine ilişkin meselelerdeki düşünce tarzı nedeniyle İslam'a geçmesi hala olasıdır.[1] Ayrıca, onun künyesi Ebu el-Hüseyin, Şii İslam'a geçişin olası bir işareti olabilir.[1]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- Özel
- Genel
- Daiber, H. (1988). "Bahmanyār, Kīā". Yarshater, Ehsan (Ed.). Encyclopædia Iranica, Volume III/5: Bahai Faith III–Baḵtīārī tribe II (İngilizce). Londra ve New York: Routledge & Kegan Paul. ss. 501–503. ISBN 978-0-71009-117-8.
- Garakani, Gharaee; Brown, Keven (2013). "Bahmanyār b. al-Marzubān". Madelung, Wilferd; Daftary, Farhad (Ed.). Encyclopaedia Islamica Online (İngilizce). Brill Online. ISSN 1875-9831. Geçersiz
|url-erişimi=subscription(yardım) - Gutas, D. (1987). "Avicenna". Yarshater, Ehsan (Ed.). Encyclopædia Iranica, Volume III/1: Ātaš–Awāʾel al-Maqālāt (İngilizce). Londra ve New York: Routledge & Kegan Paul. ss. 67–70. ISBN 978-0-71009-113-0.
- Reisman, David C. (2009). "Bahmanyār b. al-Marzubān". Fleet, Kate; Krämer, Gudrun; Matringe, Denis; Nawas, John; Stewart, Devin J. (Ed.). Encyclopaedia of Islam, THREE (İngilizce). Brill Online. ISSN 1873-9830. Geçersiz
|url-erişimi=subscription(yardım) - Rescher, Nicholas (1964). The Development of Arabic Logic (İngilizce). University of Pittsburgh Press. ss. 1-262. ISBN 9780822983873.
