Büyük Güllücek Höyük
| Arkeolojik Höyük | |
| Adı: | Büyük Güllücek Höyük |
| il: | Çorum |
| İlçe: | Alaca |
| Köy: | Büyük Güllücek |
| Türü: | Höyük |
| Tahribat: | |
| Tescil durumu: | |
| Tescil No ve derece: | |
| Tescil tarihi: | |
| Araştırma yöntemi: | Kazı |
Büyük Güllücek Höyük, Çorum İl merkezinin güneybatısında, Alaca İlçesi'nin kuzeybatısında, Büyük Güllücek Köyü'nün güneybatısında yer alan bir höyüktür. Höyüğün gerçek adı Kaletepe olmakla birlikte arkeoloji yazınında en yakın yerleşimin adıyla geçmektedir. Yerel olarak ise Nurlu Kale olarak bilinmektedir. Tepe, Kaledere ve Ağçeviren dereleri arasındaki sırtta, dereden 50 metre yüksekliktedir. Çapı yaklaşık olarak 50 metredir.[1] Höyük, Alacahöyük'ün 15 km. kadar kuzeydoğusuna düşmektedir.[2]
Kazılar[değiştir | kaynağı değiştir]
Höyükte define arama dolayısıyla büyük tahribat yapıldığı rapor edilmesi üzerine 1947 ve 1949 yıllarında Türk Tarih Kurumu adına Dr. Hamit Zübeyir Koşay ve Mahmut Akok yönetiminde kazı yapılmıştır. Kazı yapılma kararında bir başka etken ise, önceden açılmış defineci çukurlarında bırakılmış olarak Alacahöyük IV tabakasına ait malzemenin bulunmuş olmasıdır.[1]
Tabakalanma[değiştir | kaynağı değiştir]
Üstteki iki tabaka Demir Çağı (Frig Dönemi) tabakalarıdır. Daha alttaki iki tabaka ise Kalkolitik Çağ tabakalarıdır. Kazılarda ana toprağa kadar inilmiştir.[1] Yerleşmenin Kalkolitik Çağ'dan Frigler'in gelişine kadarki sürede iskan edilmediği ifade edilmektedir.[2]
Buluntular[değiştir | kaynağı değiştir]
Kalkolitik çağ yerleşmesinde iki ve üç odalı, kare ya da kareye yakın dikdörtgen yapılar açığa çıkarılmıştır. Taş temel ya da subasmanlar üzerinde kerpiç duvarlı bu yapılarda tabanlar kille sıvanmıştır. Taban üzerinde oval ya da daire şeklinde ocaklar bulunmaktadır. Oldukça küçük bir yerleşimdir, 4-5 hane barındırmaktadır. Ele geçen çanak çömlek buluntularının tümü el yapımı, içi dışı siyah ya da kırmızı veya bir tarafı kırmızı diğer tarafı siyah maldan oluşmaktadır. Bazı kaplar açkılıdır. Yontma taş aletlerde hammadde ağırlıkla çakmak taşıdır. Sürtme taş olarak açkılı yassı küçük baltalar, çekiçler bulunmuştur. Kemik aletler çoğunlukla bızlardır. Maden alet olarak iki tane yassı bakır balta ele geçmiştir. Anadolu'da Kalkolitik Çağ'dan itibaren görülen balta tipindedirler.[1]
Yerleşmenin kuzey yamacında, Kalkolitik Çağ'a tarihlenen bir yapının köşesinde, basit bir toprak mezara gömülü bir insan iskeleti bulunmuştur. Gömütün üstünde ve yakınında Kalkolitik Çağ'ın bilinen seramikleri bulunmuştur. Hocker durumunda (ana rahmindeki gibi) yatırılmış, 30 yaşındaki bir erkeğe ait olan iskeletin MÖ 4. binyılın sonlarına ya da MÖ 3. binyılın başlarına tarihlenmesi önerilmektedir.[2]
Değerlendirme[değiştir | kaynağı değiştir]
Küçük bir Kalkolitik yerleşme olarak Büyük Güllücek Höyüğü, ilkel koşullarda tarım yapan, hayvan besleyen ve bölgenin verdiği olanaklar çerçevesinde avlanan bir topluluk görünümündedir. Kazı başkanı Koşay, Balkanlar'daki Karanovo, Kirivodo ve Soultan yerleşmeleriyle benzerlikler, ilişkiler örneğinde Kuzey Anadolu ile Güneydoğu Avrupa arasındaki benzerlikleri işaret etmektedir. Bu bağlamda Büyük Güllücek sakinlerinin Anadolu'da gelişen ve Güneydoğu Avrupa'ya yayılan bir kültürün temsilcileri olduğu ifade edilmektedir.[1] Özellikle yiv bezemeli çanak çömleğin Romanya'nın Pre-Cucuteni Kültürü ile ilgili olduğu, belki de kökenini oluşturduğu düşünülmektedir.[3]
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b c d e "TAY – Yerleşme Dönem Ayrıntıları". 15 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2012.
- ^ a b c AÜ Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi 2 Haziran 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., VIII. Cilt 3 – Eylül 1950 Sh.: 269
- ^ Sevgi Gürdal, Anadolu'da Başlangıcından MÖ II. Binyıl Sonuna Kadar Yırtıcı Kuş Tasvirleri Selçuk Üniversitesi Protohistorya ve Önasya Arkeolojisi Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi