Ali Botuş Tabiatı Koruma Alanı

Koordinatlar: 41°22′37″K 23°37′14″D / 41.37694°K 23.62056°D / 41.37694; 23.62056
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Ali Botuş Tabiatı Koruma Alanı
Али ботуш
Devlet Bulgaristan
Şehir Blagoevgrad
İlçe Sandanski, Hadzhidimovo belediyeleri
Koordinatları 41°22′37″K 23°37′14″D / 41.37694°K 23.62056°D / 41.37694; 23.62056
Kapladığı alan 16.38 km2
Kuruluş tarihi 24 Kasım 1951
Kontrol kuruluşu Çevre ve Su Bakanlığı

Ali Botuş (Bulgarca: Али ботуш), ayrıca Alibotoush, Bulgaristan ve Yunanistan arasındaki sınırda yer alan Slavyanka'nın küçük dağlık bölgesinde bir doğa koruma alanıdır. Koruma alanı, Bulgaristan topraklarında bulunan ve adını Slavyanka'nın eski adından alan dağın kuzey bölümünü kaplar. Blagoevgrad ili, Sandanski ve Hadzhidimovo belediyelerinde bulunmaktadır. 1951'de Balkan Yarımadası'ndaki endemik Bosna çamının (Pinus heldreichii) en büyük ormanlarını bu alanda yer aldığı açıklandı.[1][2] Toprakları birkaç kez daha genişletildi ve 638 ha ya da 16,38 km2'lik bir alana yayıldı.[3] 1977 yılında UNESCO Biyosfer Rezervi ilan edildi.

Koruma alanı, Balkanlar'daki en büyük Bosna çam ormanlarını (Pinus heldreichii) korumak için kuruldu ve zengin florasıyla bilinmeye başladı. Sınırlı bir bölge içinde 1500'den fazla tür bulunmaktadır.[2]

Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]

Koruma alanı, Slavyanka sıradağlarının kuzey yamaçlarında 1140 ve 2212 metre arasındaki rakımlarda yer almaktadır. Paril Eyer ile daha kuzeydeki Pirin sıradağından ayrılır. Dağ, metamorfik Paleozoik kireç taşı ve granit çekirdeği kaplayan mermerden oluşur.[1][4] Ali Botuş toprakları çeşitli jeomorfolojik formlara ve Brezata, Saint Constantine, Mitnitsata, Tepleshki Zirvesi ve Chaplen Bair gibi çeşitli sırtlara sahiptir.

Koruma alanı, karasal Akdeniz iklim bölgesi içinde yer alır ve yüksek rakımı nedeniyle Alp iklimi özellikleri sergiler.[4] Bununla birlikte, Akdeniz etkisi çok güçlüdür ve en fazlası sonbahar-kış ve en azı yaz aylarında olacak şekilde yağış oranını belirler. Kışın ortalama sıcaklıklar, ülkenin geri kalanındaki aynı yüksekliklerde ortalama sıcaklıklardan çok daha yüksektir. Fön rüzgarının etkisi kışın çok güçlüdür.

Koruma alanının alt kısımları için yıllık ortalama sıcaklık 14 °C, yüksek kesimlerde ise yaklaşık 6 °C'dir. Sıcaklığın 10 °C'nin üzerinde olduğu ortalama süre  koruma alanının alçak kesimleri için 200−220 gün ve yüksek  kesimler için 130 gündür. Yıllık yağış 700 ile 900 mm arasında değişmektedir  ve en yüksek bölgelerde 900 mm'yi geçmektedir. Dağın karst rölyefi nedeniyle koruma alanının yüzey suyu kaynakları azdır.[4] Akarsu esas olarak yeraltı suları ile sürdürülmektedir; yağmur toplam akış hacminin %25−30'unu sağlarken, kar %20−25'lik bir kısmı oluşturur.

Toprak örtüleri alt zeminde tarçın ormanı toprakları ve yüksek rakımda kahverengi orman topraklarından oluşur.[1] Humus-karbonat toprak tipi baskındır, ancak yüksek bölümlerde dağ-çayır toprakları da görülür. Humus-karbonat toprakları sığ ile orta derecede derindir. Genellikle kuru ve sıcaktırlar.

Flora[değiştir | kaynağı değiştir]

A meadow and a forest
Koruma alanından bir manzara
A meadow and a forest
Koruma alanının yüksek bölümlerinde içme suyu bulunan tek yer Marina Polyana mevkii

Ali Botuş, koruma alanının sınır bölgesindeki göreceli izolasyonu nedeniyle bozulmamış ve izole edilmiş kalan çeşitli floraya ev sahipliği yapmaktadır. Küçük topraklarında 1500'den fazla vasküler bitki türü[2] bulunur ve bu onu Balkan Yarımadası'nda önemli bir floristik oluşum merkezi haline getirir. Beşi yalnızca koruma alanında gözlemlenebilen 20'den fazla Bulgar endemik türü ve 42-46 Balkan endemik taksonu bulunmaktadır.[4][5] Bitki türleri hem Akdeniz yaprak dökmeyen ormanları biyomundan hem de ılıman ormanlar biyomundan gelmektedir.

Koruma alanın en alt bölgelerindeki yaprak döken ormanlara Fagus sylvatica]] ve Ostrya carpinifolia hakimdir ve daha nadiren   - Castanea sativa görülür. İğne yapraklı orman kuşağı Pinus sylvestris, Pinus nigra, Picea abies, Abies alba, Abies borisii-regis, Pinus peuce ve Pinus heldreichii türlerini barındırır.[2][5] 1000 ile 1450 m arasında alt iğne yapraklı kuşağın baskın ağaç türleri Pinus nigradır, 1800–1900 m arasındaki daha yüksek rakımda ormanlar Pinus heldreichii tarafından oluşmaktadır ve bu ormanlar Balkanlar'da türünün en büyüğüdür.[3] Koruma alanının yanı sıra Pirin Milli Parkı, Bulgaristan'daki bu çam türlerinin tek habitatlarıdır. Pinus heldreichii ormanlarının yaşı 60 ila 120 yıl arasındadır, bu ağaçlar zaman zaman 200 yaşın üzerindedir ve nadiren 400 yaşına ulaşmaktadır. Bazı ağaçların yüksekliği 30 metreyi aşabilmektedir. Kayın ve köknar zengin topraklı gölgeli habitatlarda büyürken, Bosna çamı daha az besin içeren bölgelerde yaşamaktadır.

Koruma alanındaki çalı bitkileri de değişkenlik göstermektedir ve Taksus baccata, Daphne kosaninii[6], Daphne mezereum, Daphne oleoides ve diğerlerinden oluşmaktadır.[5]

Otsu bitki örtüsü elverişli iklim ve toprak koşulları ile kireç taşı anakayası nedeniyle çok çeşitlidir.[2] Slavyanka'nın Bulgar kesimi, endemik Convolvulus suendermanii'nin tek yaşam alanıdır.[7] Önemli korunan türler arasında Adiantum capillus-veneris, Polygala nicaeensis, Rhamnus fallax ve ayrıca Slavyanka, Pirin ve kuzey Yunanistan'a endemik türler arasında olan Fritillaria drenovskii,[8] Bulgaristan'ın bu bölgesi ve Yunanistan ile sınırlı[9]Pulsatilla rhodopaea, Saxifraga siribrnyi, Viola delphinantha[2], Slavyanka ve güney Pirin ile sınırlı Paril centaurea (Centaurea parilica),[10] vb. gösterilebilir.

2012 yılında dünyanın en nadir mantarlarından biri olan Zeus olympius, o zamana kadar sadece Yunanistan'daki Olympus Dağı'ndan biliniyordu, ancak aynı yıl Ali Botuş'ta da keşfedildi.[11][12] Bu mantar sadece Pinus heldreichii ile birlikte yaşamaktadır.[11]

Fauna[değiştir | kaynağı değiştir]

Koruma alanının faunası da çeşitlidir. En yaygın büyük memeliler arasında Ursus arctos[2], Canis lupus[2], Capreolus capreolus, Sus scrofa, Lepus europaeus, Vulpes vulpes, Meles meles ve Canis aureus bulunur.[5] Sürüngenler çeşitlidir ve iki kaplumbağa türü, Testudo graeca ve Testudo hermanni yanı sıra nadir Telescopus fallax ve Podarcis erhardii gibi çok sayıda yılan ve kertenkele görülür. Bulgaristan'daki Triturus macedonicusun görüldüğü tek yerdir.[13]

Omurgasız türlerinin %55 ile 60 arasındaki oranı Akdeniz biyomuna aittir. Koruma alanında şimdiye kadar, 1200'den fazla böcek türü tanımlanmıştır.[5] Kısa ömürlü olan kelebekler özellikle ilgi çekicidir. 1992'de biyolog Zdravko Kolev Bulgaristan'a özgü beş yeni kelebek türü belirledi   - Euchloe penia[14], Polyommatus andronicus[15], Polyommatus aroaniensis[16], Agrodiaetus nephohiptamenos[17] ve Pseudochazara orestes;[18] Euchloe penia hariç hepsi Balkanlara endemik türlerdir ve Polyommatus aroaniensis dışındaki hepsi Bulgaristan'da sadece Slavyanka ve Pirin dağlarında görülebilir.

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ a b c Geographic Dictionary of Bulgaria 1980
  2. ^ a b c d e f g h "Ali Botush Biosphere Reserve". Official Site of UNESCO. 9 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2017. 
  3. ^ a b "Register of the Protected Territories and Zones in Bulgaria". Official Site of the Executive Environment Agency of Bulgaria. 10 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2017. 
  4. ^ a b c d "Ali Botush Reserve". Bulgarian Geographic Portal. 19 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2017. 
  5. ^ a b c d e "Ali Botush Reserve". Official Site of the Regional Inspectorate on Environment and Water – Blagoevgrad. 6 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2017. 
  6. ^ "Daphne kosaninii". Red Book of Bulgaria. 27 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2017. 
  7. ^ "Convolvulus suendermanii". Red Book of Bulgaria. 27 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2017. 
  8. ^ "Fritillaria drenovskii". IUCN Red List of Threatened Species. 27 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2017. 
  9. ^ "Viola delphinantha". IUCN Red List of Threatened Species. 10 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2017. 
  10. ^ "Centaurea parilica". Red Book of Bulgaria, Volume I. 10 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2017. 
  11. ^ a b "Zeus olympius". The Global Fungal Red List. 12 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2017. 
  12. ^ "One of the World's Rarest Fungi Found in Bulgaria". Dir.bg. 10 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2017. 
  13. ^ Naumov (2008). "First record of Triturus macedonicus (Karaman, 1922) (Amphibia: Salamandridae) in Bulgaria" (PDF). Historia Naturalis Bulgarica. National Museum of Natural History. 19: 111-114. 14 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Temmuz 2015. 
  14. ^ "Euchloe penia". Diurnal Butterflies of Bulgaria. 1 Kasım 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2017. 
  15. ^ "Polyommatus andronicus". Diurnal Butterflies of Bulgaria. 1 Kasım 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2017. 
  16. ^ "Polyommatus aroaniensis". Diurnal Butterflies of Bulgaria. 1 Kasım 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2017. 
  17. ^ "Agrodiaetus nephohiptamenos". Diurnal Butterflies of Bulgaria. 1 Kasım 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2017. 
  18. ^ "Pseudochazara orestes". Diurnal Butterflies of Bulgaria. 1 Kasım 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2017. 

Konuyla ilgili yayınlar[değiştir | kaynağı değiştir]

  • Географски речник на България [Geographic Dictionary of Bulgaria] (Bulgarca). София (Sofia): Наука и култура (Nauka i kultura). 1980. 

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Ali_Botuş_Tabiatı_Koruma_Alanı&oldid=32204285" sayfasından alınmıştır